22.07.2017 -
040.0009.190116
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
ՈՐՈՇՈՒՄ
14 հունվարի 2016 թվականի N 9-Ն
ՀՅՈՒՍԻՍ-ՀԱՐԱՎ ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅԻՆ ՄԻՋԱՆՑՔԻ ՆԵՐԴՐՈՒՄԱՅԻՆ ԾՐԱԳՐԻ - ԾՐԱԳԻՐ 3 ԼԱՆՋԻԿ-ԳՅՈՒՄՐԻ ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՀԱՏՎԱԾԻ ՀՈՂԵՐԻ ՕՏԱՐՄԱՆ ԵՎ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ԾՐԱԳԻՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետության և Եվրոպական ներդրումային բանկի միջև 2013 թվականի նոյեմբերի 7-ին (Երևան) և 2013 թվականի նոյեմբերի 18-ին (Լյուքսեմբուրգ) ստորագրված «Հայաստանի «Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցք» ֆինանսական պայմանագրի պահանջներով և Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագրի - ծրագիր 3-ի իրականացման նպատակով Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
Հաստատել Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագրի - ծրագիր 3 Լանջիկ-Գյումրի ճանապարհահատվածի հողերի օտարման և տարաբնակեցման ծրագիրը` համաձայն հավելվածի:
ՍՏՈՐԱԳՐՎԵԼ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ԿՈՂՄԻՑ
2016 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈՒՆՎԱՐԻ 19-ԻՆ
Հավելված
ՀՀ կառավարության
2016 թվականի հունվարի 14-ի
N 9-Ն որոշման
Եվրոպական ներդրումային բանկ
Վարկ No 82.634 AM
«Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցք» ներդրումային ծրագիր - Ծրագիր 3
ԼԱՆՋԻԿ-ԳՅՈՒՄՐԻ (27.4 կմ)
(ԿՄ 90+200-117+670)
ՀՈՂԵՐԻ ՕՏԱՐՄԱՆ և ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ԾՐԱԳԻՐ
(ՀՕՏԾ)
19 Հունիսի 2015
ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարություն (ՏԿՆ)
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ
ԱՄՓՈՓ ՆԿԱՐԱԳԻՐ
Ա. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ
1. Ծրագրի պատմությունը
2. Հողերի օտարման և տարաբնակեցման ծրագրի ընդհանուր նպատակները
3. Կասեցման ամսաթիվը
Բ. ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ ԵՎ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ՏՆԱՅԻՆ
ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ, ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ԱՆՁԱՆՑ ՄԱՐԴԱՀԱՄԱՐ
1. ՀՈՂԵՐԻ ՕՏԱՐՄԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿԸ 2. ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԵՎ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ 3. ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ
3.1 ԱԵՏՏ և Մարդահամար
3.2 Ազդեցության ենթակա անձանց էթնիկ ծագումը և սեռային կազմը
3.3 Ազդեցություն հողի վրա
3.4 Ազդեցությունը շենքերի և շինությունների վրա
3.5 Ազդեցությունը մշակաբույսերի և ծառերի վրա
3.6 Ազդեցությունը ձեռնարկատիրական գործունեության և զբաղվածության վրա
3.7 Հանրային գույք և հաղորդուղիներ
3.8 Ազդեցությունները հողի վրա առկա շարժական գույքի վրա
3.9 Ազդեցությունը խիստ ազդեցության ենթակա ու խոցելի տնային
տնտեսությունների վրա և Եկամտի վերականգնում
2. ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅՈՒՆԸ և ԸՆՏԱՆԻՔԻ ԱՆԴԱՄՆԵՐԻ ԹԻՎԸ
3. ԱԵՏՏ-ՆԵՐԻ ՂԵԿԱՎԱՐՆԵՐՆ ԸՍՏ ՍԵՌԻ և ՏԱՐԻՔԻ
4. ԿՐԹԱԿԱՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿԸ 5. ԶԲԱՂՎԱԾՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ 6. ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՍԱՆԵԼԻՈՒԹՅՈՒՆԸ 7. ԿԵՆՍԱՊԱՀՈՎՄԱՆ ԵՎ ԵԿԱՄՏԻ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԸ 8. ԱԵՏՏ-ՆԵՐԻ ԳՈՒՅՔԻ ՏԻՐԱՊԵՏՈՒՄԸ
9. ՏՆԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԾԱԽՍԵՐԸ, ՊԱՐՏՔԵՐԸ և ՊԵՏԱԿԱՆ ԱՋԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ
10. ԿԱՆԱՆՑ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆԸ 11. ԱՂՔԱՏ ԵՎ ԾԱՅՐԱՀԵՂ ԱՂՔԱՏ ԱԵՏՏ-ՆԵՐ Դ. ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԵՎ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՔԵՐԸ
1. ՀՈՂԻ ՕՏԱՐՄԱՆ և ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ
2. ԱՍԻԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԲԱՆԿԻ ՄՈՏԵՑՈՒՄՆԵՐԸ ԱԶԲ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՄԵԽԱՆԻԶՄՆԵՐԻ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ (2009) ՈՉ ԿԱՄԱՎՈՐ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐՈՒՄ 3. ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՆԵՐԴՐՈՒՄԱՅԻՆ ԲԱՆԿԻ ՄՈՏԵՑՈՒՄՆԵՐԸ ՈՉ ԿԱՄԱՎՈՐ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ
ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԵՆԲ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ և ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՍՏԱՆԴԱՐՏՆԵՐԻ ԵՎ
ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԻ ՀԱՅՏԱՐԱՐԱԳՐԻ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐՈՒՄ
4. ՀՕՏ-Ի ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԵՄԱՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱԶԲ-Ի ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՄԵԽԱՆԻԶՄՆԵՐԻ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ
(2009)/ ԵՆԲ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ և ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՍՏԱՆԴԱՐՏՆԵՐԻ ԵՎ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԻ
ՀԱՅՏԱՐԱՐԱԳՐԻ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԻ ՀԵՏ
5. ՀՕՏ-Ի` ՍՈՒՅՆ ԲՖԳ-Ի ՀԱՄԱՐ ՈՐԴԵԳՐՎԱԾ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԸ և ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ
Ե. ԾՐԱԳՐԻ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐՈՒՄ ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՈՒՄ ՍՏԱՆԱԼՈՒ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐ
1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ 2. ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐ
3. ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՈՒՄ և ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ՕԺԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՍՏԱՆԱԼՈՒ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ
4. ՄԻԱՎՈՐԻ ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՄԱՆ ԱՐԺԵՔԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ 5. ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՕՏԱՐՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ 6. ՕՐԻՆԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ Զ. ՀԱՆՐԱՅԻՆ ԼՍՈՒՄՆԵՐԸ, ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄԸ 1. ՀԱՆՐԱՅԻՆ ԼՍՈՒՄՆԵՐ 2. ՀՕՏ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄԸ Է. ԻՆՍՏԻՏՈՒՑԻՈՆԱԼ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ 1. ՏԿՆ/ԾԻԿ 2. ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԸ 3. ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՆԵՐԴՐՈՒՄԱՅԻՆ ԲԱՆԿ 4. ԱՅԼ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԳԵՐԱՏԵՍՉՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ 5. ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԿԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ 6. ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ 7. ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՉԱԿԱՆ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔ Ը. ԲՈՂՈՔՆԵՐ ԵՎ ԴԺԳՈՀՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ 1. ԲՈՂՈՔՆԵՐԻ ԼՈՒԾՄԱՆ ՄԵԽԱՆԻԶՄԻ ԻՆՍՏԻՏՈՒՑԻՈՆԱԼ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԸ
2. ԲԼՄ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՄՈՆԻՏՈՐԻՆԳԸ և ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ
3. ԲԼՄ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԲՅՈՒՋԵՆ Թ. ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԸ 1. ԾՐԱԳՐԻ ՆԱԽԱՊԱՏՐԱՍՏԱԿԱՆ ՓՈՒԼ 2. ՀՈՂԻ ՕՏԱՐՄԱՆ ԵՎ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՓՈՒԼ 3. ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՄԱՆՐԱՄԱՍՆ ՊԼԱՆԱՎՈՐՈՒՄԸ 4. ԴԱՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳՈՎ ՕՏԱՐՄԱՆ ՓՈՒԼ
5. ՓԱՍՏԱՑԻ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ՀՈՂԵՐԻ ՑԱՆԿԻ և ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ
ՈՐՈՇՄԱՄԲ ԲԱՑԱՌԻԿ` ԳԵՐԱԿԱ ՀԱՆՐԱՅԻՆ ՇԱՀ ՃԱՆԱՉՎԱԾ ՀՈՂԵՐԻ ՑԱՆԿԻ ՄԻՋԵՎ ՏԱՐԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
6. ԱԵԱ-ՆԵՐԻ ՕՐԻՆԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԸ և ԱՅԼ ՏԻՊԱՅԻՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐ
7. ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ԾԱԳԱԾ ԽՆԴԻՐՆԵՐԻ (ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ) ԴԵՊՔՈՒՄ ՁԵՌՆԱՐԿՎՈՂ ԸՆԹԱՑԱԿԱՐԳԵՐԸ 8. ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՈՒՄԻՑ ՀԵՏՈ
9. ՀՈՂԵՐԻ ՕՏԱՐՄԱՆ և ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ
Ժ. ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ԲՅՈՒՋԵ և ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՈՒՄ
1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ 2. ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՈՒՄ
2.1 Հողի փոխհատուցում
2.2 Վարձակալության փոխհատուցումը
2.3 Շենքերի, շինությունների փոխհատուցումը
2.4 Մշակաբույսերի փոխհատուցումը
2.5 Ծառերի փոխհատուցումը
2.6 Փոխհատուցում ձեռնարկատիրական գործունեության և եկամտի կորստի համար
2.7 ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ՕԺԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
2.8 ՀԱՄԱՅՆՔԱՅԻՆ ԿԱՌՈՒՅՑՆԵՐ և ՀԱՆՐԱՅԻՆ ՀԱՂՈՐԴՈՒՂԻՆԵՐ
3. ԿԻՐԱՌԵԼԻ ՀԱՐԿԵՐԸ
4. ԱՄՓՈՓ ԲՅՈՒՋԵՆ և ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԸ
Ի. ՄՈՆԻՏՈՐԻՆԳ ԵՎ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ
1. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ 2. ՆԵՐՔԻՆ ՄՈՆԻՏՈՐԻՆԳ 3. ԱՐՏԱՔԻՆ ՄՈՆԻՏՈՐԻՆԳ ՀԱՎԵԼՎԱԾՆԵՐ ՀԱՎԵԼՎԱԾ 1. ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՎԵԼՎԱԾ 2. ՄԱՐԴԱՀԱՄԱՐԻ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼ-ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐՑԱԹԵՐԹ ՀԱՎԵԼՎԱԾ 3. ԱԵՏՏ-ՆԵՐԻ ՑԱՆԿԸ ՀԱՎԵԼՎԱԾ 4. ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՎԵԼՎԱԾ 5. «ՀՅՈՒՍԻՍ-ՀԱՐԱՎ ՃԱՆԱՊԱՐՀԱՅԻՆ ՄԻՋԱՆՑՔԻ ՆԵՐԴՐՈՒՄԱՅԻՆ ԾՐԱԳՐԻ» ՏՐԱՆՇ 3 ՀՕՏԾ ՀԱՆՐԱՅԻՆ ԼՍՈՒՄՆԵՐԻ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՎԵԼՎԱԾ 6. ԾՐԱԳՐԻ ՏԵՂԵԿԱՏՎԱԿԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿ
ՀԱՎԵԼՎԱԾ 7. ՀՈՂԵՐԻ ՕՏԱՐՄԱՆ և ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՆՈՂ
ԽՈՐՀՐԴԱՏՈՒԻ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
ՀԱՎԵԼՎԱԾ 8. ԱՐՏԱՔԻՆ ՄՈՆԻԹՈՐԻՆԳԻ ԳՈՐԾԱԿԱԼՈՒԹՅԱՆ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
(անգլերեն)
ՀԱՎԵԼՎԱԾ 9. ՕՐԻՆԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԴԵՊՔԵՐԻ և ԸՆԴԳՐԿՎԱԾ ԱԵՏՏ-ՆԵՐԻ ՑԱՆԿ
ՀԱՎԵԼՎԱԾ 10. ԱԵԱ-ՆԵՐԻ ՀԵՏ ԿՆՔՎՈՂ ՕՏԱՐՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆԱԳՐԵՐԻ ՕՐԻՆԱԿԵԼԻ ՁԵՎԵՐԸ ԱՂՅՈՒՍԱԿՆԵՐԻ ՑԱՆԿ
Աղյուսակ 1: Իրավունքների մատրիցան
Աղյուսակ Բ1: Ազդեցությունների և ԱԵՏՏ-ների/ԱԵԱ-ների մարդահամարի
ամփոփագիր
Աղյուսակ Բ2: ԱԵԱ-ների էթնիկ ծագումը
Աղյուսակ Բ3: Հողի կորստի աստիճանը
Աղյուսակ Բ4: Ազդեցության ենթակա մասնավոր հողակտորները ըստ տեսակի
Աղյուսակ Բ4ա: Համայնքային, պետական և ընդհանուր հողի ազդեցությունները
Աղյուսակ Բ5: Ազդեցության ենթակա գյուղատնտեսական հողակտորները
Աղյուսակ Բ6: Ազդեցության ենթակա շենքեր և շինություններ
Աղյուսակ Բ7: Վերաբնակեցվող ԱԵՏՏ-ների մանրամասները
Աղյուսակ Բ8: Հիմնական մշակաբույսերի կորուստը
Աղյուսակ Բ9: Ազդեցության ենթակա պտղատու ծառերը
Աղյուսակ Բ10: Ազդեցության ենթակա փայտանյութ տվող ծառերը
Աղյուսակ Բ11: Ազդեցության ենթակա դեկորատիվ ծառերը
Աղյուսակ Բ12: Ձեռնարկատիրական գործունեության կորստի չափը և հարկային
կարգավիճակը
Աղյուսակ Բ13: Զբաղվածության կորուստները ձեռնարկատիրական
գործունեությունում
Աղյուսակ Բ14: Ազդեցությունը հանրային գույքի և հաղորդուղիների վրա
Աղյուսակ Բ15: Ծրագրի արդյունքում ազդեցության ենթակա շարժական գույքերը
Աղյուսակ Բ16: Խիստ ազդեցության ենթակա ԱԵՏՏ-ները ըստ տեսակի
Աղյուսակ Բ17: Խոցելի ԱԵՏՏ-ներ
Աղյուսակ Գ1: ՍՏՀ-ում ընդգրկված ԱԵՏՏ-ների և ՏՏ-ների ընդհանուր քանակն
ըստ համայնքների
Աղյուսակ Գ2: ԱԵՏՏ-ների քանակը և ԱԵՏՏ անդամներն ըստ սեռի
Աղյուսակ Գ3: ԱԵՏՏ ղեկավարների տարիքն ըստ սեռի և տոկոսի
Աղյուսակ Գ4: ԱԵՏՏ անդամների տարիքն ըստ սեռի և տոկոսի
Աղյուսակ Գ5: ԱԵՏՏ ղեկավարների կրթությունն ըստ սեռի և տոկոսի
Աղյուսակ Գ6: ԱԵՏՏ անդամների կրթությունն ըստ սեռի և տոկոսի
Աղյուսակ Գ7: ԱԵՏՏ ղեկավարների զբաղվածության կարգավիճակն ըստ սեռի և
տոկոսի
Աղյուսակ Գ8: ԱԵԱ-ների զբաղվածության կարգավիճակն ըստ սեռի և տոկոսի
Աղյուսակ Գ9: Ծառայությունների հասանելիությունը ըստ հեռավորության
Աղյուսակ Գ10: ԱԵՏՏ-ների խմելու ջրի աղբյուրը ըստ տոկոսների
Աղյուսակ Գ11: ԱԵՏՏ-ների սանիտարական հարմարությունները ըստ տոկոսների
Աղյուսակ Գ12: ԱԵՏՏ-ների կախվածությունը ջեռուցման նպատակով օգտագործվող
վառելիքի տեսակից` ըստ տոկոսների
Աղյուսակ Գ13: ՏՏ-ների գյուղատնտեսական և ոչ գյուղատնտեսական տարեկան
եկամուտների համամասնությունը
Աղյուսակ Գ14: ԱԵՏՏ-ների եկամտի աղբյուրները
Աղյուսակ Գ15: ԱԵՏՏ-ներին պատկանող գույքը
Աղյուսակ Գ16: ԱԵՏՏ -ներին պատկանող անասունները
Աղյուսակ Գ17: Ընտանիքի միջին ծախսը
Աղյուսակ Գ18: Պետական նպաստներ ստացող տնային տնտեսությունները
Աղյուսակ Գ19: Տնային տնտեսություններին վերաբերող հարցերի շուրջ
որոշումների կայացման գործընթացին կանանց մասնակցությունը
Աղյուսակ Գ20: Խոցելի աղքատ ԱԵՏՏ-ները
Աղյուսակ Գ21: Խոցելի աղքատ ԱԵՏՏ-ները ըստ համայնքների
Աղյուսակ Դ1: ՀՕՏ-ի վերաբերյալ ՀՀ օրենսդրության համեմատությունը ԱԶԲ-ի
Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականության հետ
Աղյուսակ Ե1: Իրավունքների մատրիցան
Աղյուսակ Զ1: ՀՕՏԾ Վերջնականացման ՀԼ-ների ժամանակացույցը
Աղյուսակ Զ2: ՀԼ-ների ընթացքում քննարկված խնդիրները ազդեցության ենթակա
համայնքներում
Աղյուսակ Է1: ՀՕՏԾ իրականացման գործընթացում ներգրավված մարմինների դերը
և պարտականությունները
Աղյուսակ Թ1: Ծածկագրերի անհամապատասխանությունների ցանկը
Աղյուսակ Թ2: Կառավարության որոշման ցանկից բացակայող հողերը
Աղյուսակ Թ3: Օրինականացման դեպքերի և ներգրավված ԱԵՏՏ-ները
Աղյուսակ Թ4: ՀՕՏԾ-ի իրականացման ժամանակացույց
Աղյուսակ Ժ1: Ազդեցության ենթակա հողի փոխհատուցումը ըստ տեսակների և
համայնքների
Աղյուսակ Ժ2: Վարձակալված հողերի փոխհատուցումը
Աղյուսակ Ժ3: Շենքերի/ Շինությունների փոխհատուցումը
Աղյուսակ Ժ4: Մշակաբույսերի փոխհատուցումը
Աղյուսակ Ժ5: Պտղատու ծառերի փոխհատուցումը
Աղյուսակ Ժ6: Փայտանյութ տվող ծառերի փոխհատուցումը
Աղյուսակ Ժ7: Դեկորատիվ ծառերի փոխհատուցումը
Աղյուսակ Ժ8: Փոխհատուցումը ձեռնարկատիրական գործունեության դադարեցման
դիմաց
Աղյուսակ Ժ9: Աշխատանքի կորստի դիմաց փոխհատուցումը
Աղյուսակ Ժ10. Խիստ ազդեցության ենթակա ԱԵՏՏ-ների փոխհատուցումը
Աղյուսակ Ժ11: Փոխհատուցումը սոցիալապես խոցելի անձանց համար
Աղյուսակ Ժ12: Տրանսպորտային ծախսերը և Կենսապահովման օժանդակությունը
Աղյուսակ Ժ13: ՀՕՏԾ իրականացման ամփոփ բյուջեն
Քարտեզ 1: Ծրագրի տեղակայվածությունը
Պատկեր Է1: ՀՕՏ ինստիտուցիոնալ կառուցվածքը և կապերը
Պատկեր Ը1: Բողոքների Լուծման Մեխանիզմի ինստիտուցիոնալ կառուցվածքը
Պատկեր Թ1. Հողերի օտարման գործընթացի տրամաբանական կառուցվածքը
ՀԱՊԱՎՈՒՄՆԵՐ
ԱԵՏՏ Ազդեցության ենթակա տնային տնտեսություն
ԱԵՏՏՂ Ազդեցության ենթակա տնային տնտեսությունների ղեկավարներ
ԱԵԱ Ազդեցության ենթակա անձ
ԱԶԲ Ասիական զարգացման բանկ
ԱՄ Ազդեցության միջանցք
ԱՄԳ Արտաքին մոնիտորինգի գործակալություն
ԱՎԾ Ազգային վիճակագրական ծառայություն
ԱԳԿՊԿ Անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտե
ԱՔՀ Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականության հայտարարագիր
ԲԼՄ/ԲՔԽ/ԲԱԱ Բողոքների լուծման մեխանիզմ, Բողոքների քննման խումբ, Բողոքի
առանցքային անձ
ԲՖԳ Բազմափուլ ֆինանսավորման գործիք
ԵՆԲ Եվրոպական Ներդրումային Բանկ
ԻԽ/ԻԹ Իրականացնող Խորհրդատու, Իրականացնող թիմ
ԻՄ Իրավունքների մատրիցա
ԻԳ Իրականացնող գործակալություն
ԾԿԽ Ծրագրի կառավարման խորհուրդ
ԾԻԿ Ծրագրի իրականացման կազմակերպություն
ԿԻՀ Կենսապայմանների ինտեգրված հետազոտություն
ԿԲՍՄԱՀ Կիսամյակային Բնապահպանական և Սոցիալական մոնիթորինգի
առաջընթացի հաշվետվություն
ՀԼ Հանրային լսումներ
ՀԿ Հասարակական կազմակերպություն
ՀՀ Հայաստանի Հանրապետություն
ՀՀԴ ՀՀ դրամ
ՀՀԿ Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն
ՀՕՏ Հողի օտարում և տարաբնակեցում
ՀՕՏՇ Հողի օտարման և տարաբնակեցման շրջանակ
ՀՕՏԾ Հողի օտարման և տարաբնակեցման ծրագիր
ՀՀՃՄՆԾ «Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցք» ներդրումային ծրագիր
ՄևԳ Մոնիտորինգ և գնահատում
ՄՆ Մանրամասն նախագիծ
ՄՉՀ Մանրամասն չափագրման հետազոտություն
ՍԳՎՊ-16 Սոցիալական գիտությունների վիճակագրական փաթեթ 16
ՍՏՀ Սոցիալ-տնտեսական հետազոտություն
ՏԲ Տեղաբնիկներ
ՏԻՄ Տեղական ինքնակառավարման մարմիններ
ՏԾ Տարաբնակեցման ծրագիր
ՏՀԹ Տարաբնակեցման համակարգող թիմ
ՏԿՆ Տրանսպորտի և կապի նախարարություն
ՏՏՂ Տնային տնտեսության ղեկավար
Տ3/Տ2 ՀՀՃՄՆԾ-ի Տրանշ 2-ը և Տրանշ 3-ը
ՖԽՔ Ֆոկուս խմբային քննարկում
ՏԵՐՄԻՆՆԵՐԻ ՍԱՀՄԱՆՈՒՄՆԵՐ
._____________________________________________________________________.
|Ազդեցության |Ազդեցության ենթակա տնային տնտեսությունը որպես |
|ենթակա տնային |ամբողջական մաս: ԱԵՏՏ-ն գործում է որպես մեկ տնտեսական|
|տնտեսություն |և ընտանեկան միավոր և կարող է բաղկացած լինել մեկ |
|(ԱԵՏՏ) |անձից, նուկլեար ընտանիքից կամ ընդլայնված ընտանիքից: |
| |Դա փոխհատուցում ստացող/վերականգնման ենթակա |
| |կարևորագույն միավոր է: |
|________________|____________________________________________________|
|Ազդեցության |Ցանկացած անձ, ով Ծրագրի իրականացման արդյունքում |
|ենթակա անձ/ |մշտական կամ ժամանակավոր ազդեցության է ենթարկվում |
|մարդիկ (ԱԵԱ) |իրեն պատկանող կամ իր կողմից փաստացի օգտագործվող |
| |անշարժ գույքի (հողի, տան, շենք-շինության) օտարումից,|
| |և դրա արդյունքում` եկամտի, փաստացի կարգավիճակի, |
| |աշխատանքի, բնակության վայրի և կենսամակարդակի |
| |մասնակի կամ ամբողջական կորստից: Սա ներառում է ինչպես|
| |ֆիզիկական, այնպես էլ տնտեսական տեղահանումը (ԱԵԱ-ի |
| |սահմանումը տարբերվում է ԱՄՔ-2009-ի սահմանումից, |
| |սակայն պրակտիկայում այն չի տարբերվում ԱՄՔ-2009-ում |
| |սահմանվող «տեղահանված անձ»-ի սահմանումից): |
|________________|____________________________________________________|
|Փոխհատուցում |Կանխիկով, կամ այլ կերպ կատարվող վճարում` ակտիվների |
| |օտարման դիմաց: |
|________________|____________________________________________________|
|Կասեցման ամսաթիվ|Սա վերաբերում է այն ամսաթվին, որից առաջ Ծրագրի |
| |ազդեցության ենթակա հատվածները զբաղեցնող կամ |
| |օգտագործող սեփականատերերին/վարձակալներին/ |
| |օգտագործողներին իրավասու են ճանաչվել որպես |
| |ազդեցության ենթակա անձ/ՏՏ Ծրագրի ներքո: Փոխհատուցման|
| |իրավունքները սահմանափակվում են կասեցման ամսաթվով` |
| |յուրաքանչյուր ենթահատվածի համար որը օտարվող |
| |սեփականության նկարագրության արձանագրության կազմման |
| |օրն է (արձանագրությունների ստորագրումը ԱԵԱ-ների և |
| |Ձեռք բերողի կողմից), որտեղ արձանագրվում են |
| |իրականացված մարդահամարի, մանրամասն չափագրման |
| |հետազոտության և ազդեցությունների գնահատման |
| |տվյալները: Օտարվող սեփականության նկարագրության |
| |արձանագրության կազմման օրվանից հետո կատարված |
| |բարելավումների համար փոխհատուցում չի տրվում, |
| |բացառությամբ Օրենքով և ՀՕՏՇ-ով սահմանված դեպքերի: |
| |Օտարման ենթակա սեփականության նկատմամբ ծագած |
| |ծանրաբեռնվածությունների կամ երրորդ անձանց տրված կամ |
| |նրանց կողմից դրա նկատմամբ ստացած իրավունքների դիմաց |
| |փոխհատուցում տրվում է միայն ՀՕՏՇ-ով սահմանված |
| |դեպքերում և կարգով: Մյուս բոլոր դեպքերում նշված |
| |իրավունքները դադարեցվում են` առանց փոխհատուցման |
| |իրավունքի: |
|________________|____________________________________________________|
|Բացառիկ` գերակա |Հասարակության և պետության կարիքների համար |
|հանրային շահ |սեփականության օտարման սահմանադրական հիմքը: |
|________________|____________________________________________________|
|Հողի օտարում |Գործընթաց, որն ուղղված է ՀՀ կառավարության որոշմամբ |
| |բացառիկ` գերակա հանրային շահ ճանաչված ֆիզիկական և |
| |իրավաբանական անձանց, ինչպես նաև համայնքներին |
| |(սեփականատերեր) սեփականության իրավունքով պատկանող և |
| |Հայաստանի Հանրապետությունում գտնվող կամ Հայաստանի |
| |Հանրապետությունում օրենքով սահմանված կարգով պետական |
| |գրանցում ստացած կամ հաշվառված հողի կամ դրա մի մասի |
| |(և դրան ամրակցված անշարժ գույքի, գույքային |
| |իրավունքների և այլն) օտարումը հասարակության և |
| |պետության կարիքների համար` նախնական համարժեք |
| |փոխհատուցմամբ: |
|________________|____________________________________________________|
|Փոխհատուցման |Փոխհատուցում, եկամտի վերականգնում, տեղափոխման |
|իրավասություն |աջակցություն, եկամտի փոխարինում և վերաբնակեցում |
| |ներառող այն միջոցառումների ամբողջությունը, որոնք |
| |պետք է տրամադրվեն ազդեցության ենթակա անձանց` կախված |
| |նրանց կորուստների կամ ազդեցությունների բնույթից` |
| |նրանց տնտեսական, սոցիալական հիմքերը և իրավունքները |
| |վերականգնելու համար: |
|________________|____________________________________________________|
|Բարելավումներ |Հողամասերում կառուցված շենքեր, շինություններ կամ |
| |կառույցներ (ստորգետնյա և վերգետնյա), այդ թվում` |
| |բնակելի շինություններ` իր տնտեսական շինություններով |
| |կամ կառույցներով, այգետնակը/ամառանոցը` այգեգործական |
| |զանգվածում առանձին հողամասի վրա կառուցված իր |
| |տնտեսական շինություններով կամ կառույցներով, |
| |հասարակական և արտադրական նշանակության |
| |շինությունները, կիսակառույց շինությունները, նոր |
| |կառուցված, ձեռք բերված կամ փոփոխություններ կրած և |
| |անշարժ գույքի կադաստր վարող լիազոր մարմնի կողմից |
| |հաշվառված անշարժ գույքը, որը դեռևս չի ստացել |
| |պետական գրանցում, ենթակառուցվածքները, ինժեներական |
| |ցանցերը և այլն, ինչպես նաև հողամասի անբաժանելի |
| |բարելավումները: |
|________________|____________________________________________________|
|Հյուրընկալող |Համայնք, որը տեղակայված է այն տարածքի |
|բնակչություն |հարևանությամբ, որտեղ Ծրագրի շահառուները կամավոր |
| |կտարաբնակեցվեն Ծրագրի շրջանակներում: |
|________________|____________________________________________________|
|Տեղաբնիկներ (ՏԲ)|ԱԶԲ-ի Տեղաբնիկների վերաբերյալ քաղաքականության |
| |շրջանակներում կիրառվող «Տեղաբնիկ մարդիկ» տերմինը |
| |ենթադրում է ընդհանրական մի հասկացություն, որը |
| |դյուրին չէ մեկ բառով նկարագրելը: Ազգային/էթնիկ |
| |փոքրամասնություն տերմինը մեկն է այն տերմիններից, որը|
| |վերաբերվում է ԱԶԲ քաղաքականության շրջանակներում |
| |ներկայացվող «տեղաբնիկ մարդիկ» հասկացությանը: Մյուս |
| |նմանօրինակ տերմիններն են` «մշակութային |
| |փոքրամասնություններ», «տեղաբնիկ մշակութային |
| |համայնքներ», «ցեղեր» «սոցիալապես խոցելի ցեղեր», |
| |«բնիկներ» և «աբորիգեններ»: Ընդունված կամ նախընտրելի|
| |տերմինները կամ սահմանումները տարբեր երկրներում |
| |տարբեր են: «Տեղաբնիկներ» տերմինը օգտագործվում է |
| |ՄԱԿ-ի փաստաթղթերում և ԱԶԲ-ի կողմից կիրառվում է |
| |միայն հարմարության տեսանկյունից: Հայաստանում ավելի |
| |կիրառելի է «ազգային փոքրամասնություն» տերմինը: Այդ |
| |իմաստով ԱԶԲ քաղաքականության շրջանակներում |
| |«տեղաբնիկներ» հասկացության համապատասխանության համար |
| |«ազգային փոքրամասնությունը»-ը պետք է համարվի |
| |«ազգաբնակչության այն մասը, որն իր սոցիալական և |
| |մշակութային ինքնությամբ տարբերվում է գերակայող, |
| |հիմնական հասարակությունից, ինչի պատճառով զարգացման |
| |ընթացքում նրանք հավակնում են լինել խոցելի»: |
|________________|____________________________________________________|
|Չձևակերպված |ԱԵԱ-ն, որն օգտագործում է ազդեցության ենթակա |
|օգտագործող |հողակտորը կամ ակտիվը սեփականատիրոջ հետ |
| |չձևակերպված/բանավոր համաձայնության հիման վրա, ինչը |
| |գրավոր հավաստվում է սեփականատիրոջ կողմից (տեղեկանքի |
| |կամ այլ ձևով): |
|________________|____________________________________________________|
|Մարզ-Համայնք |Հայաստանը բաժանված է 10 մարզի: Մարզի գործադիր |
| |կառավարման ղեկավարը մարզպետն է, որը նշանակվում է |
| |կառավարության կողմից: Մարզերից յուրաքանչյուրը |
| |բաժանված է համայնքների, որոնք կառավարվում են տեղական|
| |ինքնակառավարման մարմինների կողմից և կարող են |
| |բաղկացած լինել մեկ կամ մի քանի բնակավայրերից: |
| |Բնակավայրերը դասակարգվում են քաղաքների և գյուղերի: |
| |2007 թվականի դրությամբ ՀՀ-ն ունի 915 համայնք (որից |
| |49-ը` քաղաքային և 866-ը` գյուղական): Երևանը նախկին|
| |մարզային կարգավիճակի փոխարեն, այժմ ունի համայնքի |
| |կարգավիճակ և ընտրված քաղաքապետ: |
|________________|____________________________________________________|
|Վերականգնում |Ոչ կամավոր տարաբնակեցման քաղաքականության |
| |շրջանակներում նախաձեռնվող փոխհատուցման |
| |միջոցառումներ, որոնք այլ են, քան օտարված ակտիվների |
| |փոխարինման արժեքի վճարումը: |
|________________|____________________________________________________|
|Վերաբնակեցում |ԱԵԱ-ների կամ ԱԵՏՏ-ների ֆիզիկական տեղափոխում իրենց |
| |մինչ Ծրագիրն իրականացնելը բնակավայրից, որը պահանջում|
| |է կացության կամ ակտիվների վերակառուցումը այլ |
| |վայրում: |
|________________|____________________________________________________|
|Վերաբնակեցման |Արժեք, որը պարտադիր պետք է փոխարինի ազդեցությանը |
|արժեք |ենթակա ակտիվը/առարկան նույն արժեքը և որակը ունեցող |
| |համարժեք ակտիվով առանց գործարքային և այլ ծախսերի: |
| |Վերաբնակեցման արժեքը կարող է որոշվել տարբեր |
| |եղանակներով ելնելով ազդեցությանը ենթակա առարկայի |
| |տեսակից և ծրագրում գործող պայմաններից հետևյալ |
| |կերպ. ա) հող` գործող շուկայական գինը, որը որոշվել է |
| |հողի հետ կապված գործարքների հետազոտության հիման վրա,|
| |կամ, եթե հողի շուկան բացակայում է, ազդեցության |
| |ենթակա հողակտորի մթերատու արժեքը/վերականգնման գինը, |
| |բ) շենքեր` ազդեցությանը ենթակա շենքի ամբողջական |
| |վերականգնման գինը, ներառյալ շինարարական նյութերը, |
| |բանվորական ուժը և տրանսպորտային ծախսերը առանց |
| |ամորտիզացիոն/փրկված նյութերի, գ) մշակաբույսեր` |
| |գործող շուկայական գինը և դ) ծառեր` շուկայական |
| |գործակցով եկամտի կորուստներ (բերքատու/փայտանյութ |
| |հանդիսացող ծառեր) և վերականգնման գինը (ոչ բերքատու |
| |ծառեր/նորատունկեր): |
|________________|____________________________________________________|
|Տարաբնակեցում |Ծրագրի իրականացման արդյունքում ԱԵԱ-ների |
| |սեփականության և/կամ կենսամակարդակի վրա բացասական |
| |ազդեցությունը մեղմացնելու համար նախատեսված բոլոր |
| |միջոցառումները, ներառյալ` փոխհատուցում, |
| |վերաբնակեցում (անհրաժեշտության դեպքում) և հանրային |
| |գույքի վերականգնում: |
|________________|____________________________________________________|
|Տարաբնակեցման |Գործողությունների ժամանակացույց` տարաբնակեցման |
|պլան/ծրագիր |ռազմավարությունը, նպատակները, իրավունքները, |
| |գործողությունները, պարտավորությունները, մոնիտորինգը |
| |և գնահատումը հստակեցնող բյուջեի բաշխմամբ: |
|________________|____________________________________________________|
|Խոցելի ԱԵՏՏ-ներ |Խոցելի են համարվում հետևյալ ԱԵՏՏ-ները. ա) աղքատ |
| |ԱԵՏՏ-ներ, որոնց կազմում առկա ընտանիքը (ները) |
| |հաշվառված է (են) ընտանիքի անապահովության գնահատման |
| |համակարգում և ստանում են ընտանեկան նպաստ, |
| |բ) ԱԵՏՏ-ներ, որոնք ղեկավարվում են կնոջ կողմից` առանց|
| |ԱԵՏՏ այլ չափահաս աշխատունակ անդամի առկայության, |
| |գ) ԱԵՏՏ-ներ, որոնք ղեկավարվում են տարեց |
| |կենսաթոշակառուի կողմից` առանց ԱԵՏՏ այլ չափահաս |
| |աշխատունակ անդամի առկայության, դ) ԱԵՏՏ-ներ, որոնք |
| |ղեկավարվում են 1-ին և 2-րդ կարգի հաշմանդամների |
| |կողմից` առանց ԱԵՏՏ այլ չափահաս աշխատունակ անդամի |
| |առկայության: |
|________________|____________________________________________________|
|Իրավական |Այն ԱԵԱ-ները, ովքեր ազդեցության ենթակա հողամասի և |
|կարգավիճակ |դրան ամրակցված այլ անշարժ գույքի նկատմամբ թեև |
|ստանալու ենթակա |չունեն պետական գրանցում ստացած սեփականության կամ այլ|
|ԱԵԱ |գույքային իրավունքներ, սակայն ունեն որոշակի օրինական|
| |ակնկալիքներ, որոնք ծագում են օրենքի կամ իրավական այլ|
| |ակտի ուժով, կամ վերջիններիս գույքային իրավունքների |
| |ձեռքբերման հնարավորությունները ուղղակի բխում են կամ |
| |սահմանված են ՀՀ իրավական ակտերով: |
|________________|____________________________________________________|
|Իրավական |Այն ԱԵԱ-ները, ովքեր թեև փաստացի տիրապետում և |
|կարգավիճակ |օգտագործում են ազդեցության ենթակա հողը և դրան |
|ստանալու |ամրակցված գույքը, սակայն չունեն օրենքով ճանաչելի |
|ոչ ենթակա ԱԵԱ |հնարավորություն կամ ակնկալիք` ազդակիր հողամասի |
| |նկատմամբ ձեռք բերելու կամ ստանալու սեփականության կամ|
| |այլ գույքային իրավունքներ: |
._____________________________________________________________________.
ԱՄՓՈՓ ՆԿԱՐԱԳԻՐ
Ծրագրի պատմությունը
1. Եվրոպական ներդրումային բանկը (ԵՆԲ) համաձայնվել է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանը (ՀՀ կառավարություն) տրամադրել 60 մլն եվրո արժողությամբ վարկ «Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցք» ներդրումային ծրագիրը (Ծրագիր) ֆինանսավորելու համար: Սույն ՀՕՏԾ-ի առարկան Լանջիկից մինչև Գյումրի 27.4 կմ (կմ 90.200 - կմ 117-600) երկարությամբ ճանապարհահատվածի բարելավումն է Ծրագրի Տրանշ 3-ի ներքո: Ծրագիրն առաջացնում է էական հողի օտարման և շինությունների ապամոնտաժման ազդեցություն: Սույն ՀՕՏԾ-ն պատրաստվել է ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարության (ՏԿՆ), Ծրագրի Իրականացնող գործակալության (ԻԳ) կողմից` պլանավորելու և իրականացնելու համար Ծրագրի ՀՕՏ-ը: Սույն ՀՕՏԾ-ն հիմնված է ՀՀ համապատասխան օրենքների ու կարգավորումների, ԱԶԲ-ի Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականության հայտարարագրի (ԱՔՀ 2009), ԵՆԲ-ի Սոցիալական ստանդարտների ու սկզբունքների հայտարարագրի և Պարտադրված Վերաբնակեցման ՈՒղեցույցի, ինչպես նաև ՀՀ կառավարության կողմից ընդունված հողերի օտարման և տարաբնակեցման շրջանակի (ՀՕՏՇ) պահանջների վրա: ՀՕՏՇ-ն, ընդունված 2010 թ., վերանայվել է 2015 թ.-ին` Տրանշ 3-ի վերջնական ՀՕՏԾ-ի համար:
Սույն ՀՕՏԾ-ի պատրաստման և իրականացման պատասխանատվությունը կրում է ՏԿՆ-ն: ՀՕՏԾ մշակման համար ՏԿՆ-ն կիրառել է Ասիական Զարգացման Բանկի (ԱԶԲ) Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականության փաստաթղթի (ԱՄՔ 2009) Վերաբնակեցման քաղաքականության մոդելը: Այս ընտրությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ ԱԶԲ քաղաքականությունը կիրառվել է Մ1 մայրուղու այլ հատվածների վերակառուցման համար և այն նպատակով, որպեսզի մայրուղու վերակառուցման յուրաքանչյուր հատվածում պահպանվեն նմանատիպ գործառնական ստանդարտներ: Ծրագիրը դասակարգվել է որպես Ա կարգի ծրագիր ԱԶԲ-ի Գործառնական ձեռնարկի (ԳՁ 2009) համաձայն, քանի որ ավելի քան 200 անձինք կենթարկվեն էական ազդեցությունների, ներառյալ իրենց կողմից մշակվող գյուղատնտեսական հողի կամ եկամտի 10%-ից ավելի կորուստը կամ բնակելի վայրի և բիզնեսի վերաբնակեցումը:
2. Սույն վերջնական ՀՕՏԾ-ին նախորդել է 2012 թ. պատրաստված նախնական ՀՕՏԾ-ն, որը ընդգրկում էր Թալինը Գյումրիին կապող 45.8 կմ ավելի երկար ճանապարհահատված, որն այդ պահին հանդիսանում էր ԱԶԲ ծրագրի շրջանակը: Հետևելով զուգահեռ համաֆինանսավորման վերաբերյալ Եվրոպական ներդրումային Բանկի (ԵՆԲ) հետ 2013 թ. կնքված համաձայնագրին` ԱԶԲ նախնական ծրագրի շրջանակը կրճատվեց մինչև 18.7 կմ Թալին-Լանջիկ հատվածը, որի համար ԱԶԲ-ն կրում է լիարժեք երաշխիքների հաշվետվողականություն, իսկ 27.4 կմ Լանջիկ-Գյումրի հատվածի ՀՕՏԾ-ն գտնվում է ԵՆԲ կողմից ֆինանսավորման ներքո (ԵՆԲ հատված): Երաշխիքների համապատասխանության ստուգման հաշվետվողականությունը ԵՆԲ հատվածի ՀՕՏԾ-ի համար կրում է բացառապես ԵՆԲ-ն:
3. Ծրագիրը ներառում է գոյություն ունեցող միակողմանի 2 երթևեկելի գոտուց բաղկացած Մ1 մայրուղու վերակառուցումը միջազգային չափանիշներին համապատասխան 4 երթևեկելի գոտուց բաղկացած երկկողմ ավտոմայրուղու: Նոր ծրագիծն ընդհանուր առմամբ հետևում է գոյություն ունեցող մայրուղու առանցքին` նվազեցնելու համար ազդեցությունները, սակայն ներառում է նաև գոյություն ունեցող համայնքային դաշտավայրերի շրջանցումներ: Ազդեցության ենթակա հողերի մեծամասնությունը վարելահողեր են կամ արոտավայրեր:
4. Սույն ՀՕՏԾ-ն գնահատում է Ծրագրի ազդեցությունները և մանրամասնում պահանջվող փոխհատուցման և վերականգնման միջոցառումները` հիմք ընդունելով վերջնական մանրամասն նախագիծը, ազդեցության ենթակա անձանց (ԱԵԱ) վերջնական մարդահամարը և յուրաքանչյուր ազդեցության ենթակա հողամասի համար իրականացված Մանրամասն չափագրման հետազոտությունը (ՄՉՀ): Ազդեցության ենթակա հողամասերի և շինությունների գնահատումը հիմնված է փոխարինման արժեքի սակագների վրա: Ազդեցության ենթակա անձանց (ԱԵԱ) թիվը ստացվել է հողերի և գույքերի պաշտոնական գրանցումների հիման վրա և հաստատվել/թարմացվել է տուն-առ-տուն իրականացված մարդահամարի միջոցով: ԱԵԱ-ների սոցիալ-տնտեսական պատկերը ստացվել է տնային տնտեսությունների 30.6% ընտրանքով 2010 թ. իրականացված և 2014 թ. թարմացված սոցիալ-տնտեսական հետազոտության (ՍՏՀ) միջոցով:
Ծրագրի իրականացման ՀՕՏ - առնչվող պայմանները
5. Սույն ՀՕՏԾ պահանջների համաձայն` Ծրագրի իրականացումը հիմնված է հետևյալ պայմանների վրա.
1) Տրանշ 3 Ծրագրի ներքո ՀՕՏ-ի հետ առնչվող առաջադրանքների իրականացումը ԱԶԲ-ի և ԵՆԲ-ի զուգահեռ ֆինանսավորման շրջանակներում պայմանավորված է հետևյալով` ա) ԱԶԲ-ի ԱՄՔ-ն և ԵՆԲ-ի Սոցիալական ստանդարտների ու սկզբունքների հայտարարագրի և Պարտադրված Վերաբնակեցման ՈՒղեցույցը կկիրառվեն որպես Երաշխիքների քաղաքականություն տվյալ Ենթածրագրի համար; բ) ԵՆԲ-ն պատասխանատու կլինի հաստատել ՀՕՏԾ իրականացման Համապատասխանության հաշվետվությունները ԵՆ` Ենթածրագրի համար; և գ) ԵՆԲ-ն պատասխանատու կլինի վերանայելու համար երաշխիքների պահանջները կապված միայն ԵՆԲ ենթածրագրերի համար:
2) Շինարարական պայմանագրի իրականացման ձևաչափը պայմանավորված է հետևյալով` ա) ՀՕՏԾ-ի ավարտուն իրականացմանը պատրաստ փաստաթղթի վերջնականացում; բ) վերջնական ՀՕՏԾ-ի հրապարակում; և գ) մոբիլիզացմանը պատրաստ Արտաքին մոնիտորինգի գործակալության (ԱՄԳ) վարձում:
3) Բուն շինարարական աշխատանքների մեկնարկը. պայմանավորված է համապատասխան ՀՕՏԾ-ի ամբողջական իրականացմամբ (փոխհատուցման/վերականգնման ամբողջական տրամադրում), ինչը արձանագրված կլինի ԵՆԲ-ի համար ընդունելի ԱՄԳ-ի կողմից պատրաստված Համապատասխանության հաշվետվությունում:
Ծրագրի ազդեցությունների ամփոփագիրը
6. Հիմք ընդունելով ազդեցությունների գնահատումը և ԱԵԱ-ների մարդահամարը` Ծրագիրը մշտական կօտարի 666 հողեր` ընդհանուր 1,243,054.64 քմ (124.3 հա) մակերեսով ինը համայնքներում: Դրանցից 345 հողեր 314,669.03 քմ-ով հանդիսանում են մասնավոր սեփականության հողեր (գյուղատնտեսական և ոչ գյուղատնտեսական, բնակելի, հասարակական և այլ հողեր)` կազմելով ընդհանուր հողերի 25.32%-ը; 297 հողեր 893,693.85 քմ մակերեսով հանդիսանում են համայնքային սեփականության հողեր` կազմելով ընդհանուր հողերի 71.89%-ը և 24 հողեր 34,691.74 քմ մակերեսով հանդիսանում են ՀՀ պետական սեփականություն:
7. Հողի սեփականության տեսակետից, բացի 893,693.85 քմ մակերեսով 297 հողամասերից (գյուղատնտեսական և ոչ գյուղատնտեսական, բնակելի, հասարակական և այլ հողեր), որը պատկանում է ինը համայնքների, իսկ 24-ը` պետությանը, մնացած 345 հողերը (31.47 հա) հանդիսանում են մասնավոր սեփականություն` ազդեցության ենթարկելով 507 տնային տնտեսությունների և 2560 անձանց: Մնացած 24 տնային տնտեսությունները 94 անձանցով համայնքային և պետական հողի վարձակալներ են (18 վարձակալ ԱԵՏՏ-ներ) և չձևակերպված օգտագործողներ (6 չձևակերպված օգտագործող ԱԵՏՏ-ներ): Ի լրումն, 86 տնային տնտեսություններ 352 անձանցով մասնավոր հողամասերի օգտագործողներ են: Բացի այդ, 11 անձինք հանդիսանում են ազդեցության ենթակա վարձու աշխատողներ:
8. Միջինում, յուրաքանչյուր տնային տնտեսություն կկորցնի 938.04 քմ վարելահող, որը կազմում է մասնավոր հողերի սեփականատերերի կողմից տիրապետվող ընդհանուր միջին հողային ռեսուրսների (7053.95 քմ) միջին հողային կորուստների 13.30%-ը: Համայնքային հողերի մեծամասնությունը արոտավայրեր են: Փոքր թվով վարելահողեր հանձնված են վարձակալության համայնքի 18 տնային տնտեսությունների, իսկ ևս վեց տնային տնտեսություններ առանց ձևակերպման օգտագործվում են համայնքային հողերը:
9. Ընդհանուր առմամբ, կտեղահանվեն 2496.49 քմ մակերեսով շինություններ (թվով` 26-ը), որը կհանգեցնի մեկ տնային տնտեսության և երեք ձեռնարկատիրական գործունեության վերաբնակեցմանը: Ընդհանուր առմամբ, վարելահողերի և բնակելի հողերի օտարման արդյունքում ազդեցության կենթարկվեն 334,151.95 քմ մշակաբույսեր: Ծրագրի տարածքի հիմնական մշակաբույսերը հանդիսանում են ցորենը, գարին, առվույտը, կորնգանը և կարտոֆիլը: Ծրագիրը ազդեցության կենթարկի նաև 83 պտղատու ծառեր, 28 փայտանյութ տվող ծառեր և 7 դեկորատիվ ծառեր:
10. 2677 ԱԵԱ-ներից բաղկացած ազդեցության ենթակա 530 տնային տնտեսություններից 93 -ը խոցելի տնային տնտեսություններ են, ներառյալ ընտանիքների անապահովության գնահատման համակարգում հաշվառված և ընտանեկան նպաստ ստացող ԱԵՏՏ-ը,կանանց, կենսաթոշակառուների կամ հաշմանդամների կողմից ղեկավարվող ԱԵՏՏ-ները, ինչպես նաև 274-ը խիստ ազդեցության ենթակա տնային տնտեսություններ են, որոնք կորցնում են իրենց եկամուտ բերող գյուղատնտեսական հողի 10%-ից ավելին: Խոցելի և խիստ ազդեցության ենթակա տնային տնտեսությունները հանդիսանում են Ծրագրի կողմից առաջարկվող եկամտի վերականգնման և վերականգնողական օժանդակությունների համար թիրախային խմբերը:
11. Ծրագրի իրականացման արդյունքում չեն ակնկալվում ազդեցություններ տեղաբնիկ (ՏԲ) ժողովրդի վրա: Տեղաբնիկ ժողովրդի վրա ազդեցությունների գնահատումը իրականացվել է համաձայն Տեղաբնիկ ժողովուրդների վերաբերյալ ԱԶԲ ԱՔՀ 2009-ի և ԵՆԲ-ի Սոցիալական ստանդարտների ու սկզբունքների հայտարարագրի համաձայն: Ծրագիրը հիմնականում կազդի էթնիկ հայ ազգաբնակչության վրա, հետևաբար ԱԶԲ Տեղաբնիկ ժողովուրդների (ՏԲ) քաղաքականությունը չի կիրառվում:
Փոխհատուցման իրավասություններ և իրավունքներ
12. ԵՆԲ-ի կողմից ֆինանսավորվող Ծրագիրը համաձայնեցված կերպով ղեկավարվում է ԱԶԲ-ի կողմից ֆինանսավորվող ԲՖԳ-ի համար պատրաստված և վերանայված ՀՕՏՇ-ով, որը հիմնված է ԱԶԲ-ի Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականության հայտարարագրի (ԱՔՀ 2009 թ.) և ՀՀ օրենսդրության պահանջների վրա: Համաձայն 2015 թ. վերանայված ՀՕՏՇ-ի` փոխհատուցման, կամ առնվազն վերականգնման իրավունք ունեցող ԱԵԱ-ները հետևյալներն են. 1) գույքային իրավունք ունեցող ԱԵԱ-ներ, օրինականացման ենթակա ԱԵԱ-ներ, կամ իրավական կարգավիճակ չունեցող ԱԵԱ-ներ; 2) գրանցված կամ չգրանցված վարձակալներ և օգտագործողներ; 3) հողին ամրակցված շինությունների, մշակաբույսերի, ցանքերի կամ այլ օբյեկտների սեփականատերեր և օգտագործողներ, և 4) ԱԵԱ-ներ, որոնք կորցնում են ձեռնարկատիրական գործունեությունը, եկամուտը և աշխատանքը: Վերանայված ՀՕՏՇ-ի փոխհատուցման իրավունքների մատրիցան ներկայացված է ստորև: Ծրագրի շրջանակներում ՀՕՏ առաջադրանքները պետք է իրականացվեն փոխհատուցում և օժանդակություն ստանալու իրավունքներին համապատասխան, որը հնարավորինս պետք է համահունչ լինի ինչպես Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը, ԱԶԲ-ի Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականությանը (ԱՔՀ 2009 թ.), այնպես էլ ԲՖԳ-ի վերանայված ՀՕՏՇ-ին: Փոխհատուցման իրավունքը սահմանափակվում է կասեցման օրով: ԵՆԲ հատվածի համար կասեցման օրը 2015 թ. հունիսի 4-ն է, որը հանդիսանում է ազդեցության ենթակա գույքի նկարագրության արձանագրության կազմման օրը (ԱԵԱ-ների, ՏԿՆ և Ձեռք բերողի կողմից արձանագրությունների ստորագրումը): Քանի որ ազդեցության ենթակա գույքի նկարագրության արձանագրության կազմման օրը տարբեր կարող է լինել յուրաքանչյուր գույքի համար, նշված ամսաթիվը հանդիսանում է ԱԵԱ-ի, ՏԿՆ-ի և Ձեռք բերողի կողմից առաջին նկարագրության արձանագրության ստորագրման օրը, որտեղ արձանագրվում են իրականացված մարդահամարի, մանրամասն չափագրման հետազոտության և ազդեցությունների գնահատման տվյալները:
Աղյուսակ 1: Իրավունքների սխեմա
._____________________________________________________________________.
|Կորստի տեսակը|Նկարագրու-|Իրավատերը |Փոխհատուցում ստանալու |
| |թյուն |(իրավունքի |իրավունքները |
| | |սուբյեկտը) | |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|1. Հողի |ԱԵԱ-ներ, |Սեփականատեր |Դրամական փոխհատուցում` |
|կորուստ |որոնք | |փոխարինման արժեքով` գնահատված |
| |կորցնում | |շուկայական կամ կադաստրային |
| |են իրենց | |արժեքով (որն ավելի բարձր է) |
| |սեփականու-| |գումարած 15%` կամ փոխանակում |
| |թյունը | |ԱԵԱ համար ընդունելի մեկ այլ |
| |հանդիսացող| |համարժեք հողով: |
| |հողամասը |_____________|______________________________|
| |կամ դրա մի|Իրավական |Օրենսդրությամբ սահմանված |
| |մասը` |կարգավիճակ |դեպքերում` ԱԵԱ-ները կարող են |
| |անկախ |ստանալու |ձեռքբերել սեփականության |
| |ազդեցու- |ենթակա ԱԵԱ |իրավունք կամ իրականացնել առկա |
| |թյան չափից| |իրավունքների պետական գրանցումը|
| | | |և փոխհատուցվել որպես |
| | | |սեփականատեր: |
| | |_____________|______________________________|
| | |Վարձակալ |Օրենսդրությամբ սահմանված |
| | |(համայնքից, |դեպքերում վարձակալը կարող է |
| | |պետությունից)|ձեռքբերել սեփականության |
| | | |իրավունք և փոխհատուցվել որպես|
| | | |սեփականատեր կամ նրան` հողի |
| | | |սեփականատիրոջ (վարձատուի) |
| | | |համաձայնությամբ, կարող է տրվել|
| | | |նոր վարձակալություն: |
| | | |Եթե դա հնարավոր չէ, ապա, |
| | | |ելնելով վարձակալության մնացած |
| | | |տարիների հաշվարկից, նա պետք է |
| | | |ստանա ազդեցության ենթակա |
| | | |վարձակալված հողի «շուկայական |
| | | |կամ կադաստրային արժեք (որն |
| | | |ավելի բարձր է)` գումարած |
| | | |15%»-ին համարժեք փոխհատուցում |
| | | |հետևյալ մասնաբաժիններով` |
| | | |մինչև 1 տարի` հողի արժեքի |
| | | |5%-ի չափով, 2) մինչև 15 տարի`|
| | | |հողի արժեքի 14%-ի չափով, |
| | | |3) մինչև 25 տարի` հողի արժեքի|
| | | |20%-ի չափով, 4) 25 և ավելի |
| | | |տարի` հողի արժեքի 25%-ի չափով:|
| | |_____________|______________________________|
| | |Քաղաքացիների |Արդեն վճարված, սակայն |
| | |և |չօգտագործված վարձավճարի կանխիկ|
| | |իրավաբանական |փոխհատուցում |
| | |անձանց սեփա- | |
| | |կանությունը | |
| | |հանդիսացող | |
| | |հողի վարձակալ| |
| | | | |
| | |Այլ գույքային|Հողամասի նկատմամբ գույքային |
| | |իրավունք |իրավունքներ ունեցողներին, |
| | |(սերվիտուտի, |բացառությամբ վարձակալների, |
| | |կառուցապատ- |փոխհատուցումը տրվում է ազդակիր|
| | |ման, գրավի, |հողամասի դիմաց տրվող |
| | |հիփոթեքի, |փոխհատուցման գումարից` ՀՀ |
| | |օգտագործման) |օրենսդրությամբ սահմանված |
| | |ունեցողներ, |կարգով: |
| | |բացառությամբ | |
| | |վարձակալների | |
| | |_____________|______________________________|
| | |Իրավական |Այս ԱԵԱ-ները կստանան |
| | |գրանցման |փոխհատուցում միայն հողի վրա |
| | |կարգավիճակ |կատարված բարելավումների դիմաց,|
| | |ստանալու |սույն ՀՕՏՇ-ով սահմանված |
| | |ոչ ենթակա ԱԵԱ|կարգով: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|2. Բնակելի | |Բոլոր |Բնակելի շենքի, շինության |
|շենքեր, | |ԱԵՏՏ-ները` |կորստի դեպքում` փոխհատուցում |
|շինություն- | |անկախ |փոխարինման արժեքի գումարած |
|ների կորուստ | |կառույցի |15%-ի չափով, առանց |
| | |նկատմամբ |ամորտիզացիոն մասնահատումների |
| | |իրավունքների |և գործարքային ծախսերի: |
| | |առկայությու- |Մասնակի ազդեցության դեպքում |
| | |նից |փոխհատուցում տրամադրվում է |
| | |(ներառյալ` |շինության միայն ազդեցության |
| | |իրավական |ենթակա հատվածի համար այն |
| | |կարգավիճակ |դեպքում, եթե շինության ոչ |
| | |ստանալու |ազդակիր մասի հետագա |
| | |ենթակա և |օգտագործումը և շահագործումը |
| | |ոչ ենթակա |տեխնիկապես հնարավոր է: Նշված |
| | |ԱԵԱ) |դեպքում փոխհատուցման են ենթակա|
| | | |նաև շինության վերանորոգման |
| | | |ծախսերը: |
| | |_____________|______________________________|
| | |Վերաբնակեցվող|Արդեն վճարված, սակայն |
| | |վարձակալ |չօգտագործված վարձավճարի |
| | | |դրամական փոխհատուցում: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|3. Ոչ բնակելի|ԱԵԱ-երին |Սեփականատեր |Շենք, շինության կորստի |
|շենքերի, |սեփականու-| |դեպքում` փոխհատուցման |
|շինություն- |թյան | |տրամադրում փոխարինման արժեք |
|ների կորուստ |իրավունքով| |գումարած 15%-ի չափով: |
| |պատկանող | |Փոխհատուցումը տրամադրվելու է |
| |և պետական| |առանց ամորտիզացիոն |
| |գրանցում | |մասհանումների և գործարքի |
| |ստացած | |համար ծախսերի նվազեցումների: |
| |շենք, | |Մասնակի ազդեցության դեպքում |
| |շինու- | |փոխհատուցում տրամադրվում է |
| |թյուններ | |շինության միայն ազդեցության |
| | | |ենթակա հատվածի համար, եթե |
| | | |շինության ոչ ազդակիր մասի |
| | | |հետագա օգտագործումը, |
| | | |շահագործումը և օտարումը |
| | | |օրենսդրորեն հնարավոր է: Նշված |
| | | |դեպքում փոխհատուցման են ենթակա|
| | | |նաև շինության վերանորոգման |
| | | |ծախսերը: |
| |__________|_____________|______________________________|
| |Քաղաքացի- |Ինքնակամ |Ինքնակամ կառույցի կորստի |
| |ներին կամ |կառույց |դեպքում` դրամական |
| |իրավաբանա-|իրականացրած |փոխհատուցում` ինքնակամ |
| |կան անձանց|ԱԵԱ-ներ, |կառույցի փոխարինման ամբողջ |
| |սեփականու-|որոնք |արժեքի չափով` առանց 15 տոկոս |
| |թյան |հանդիսանում |հավելավճարի |
| |իրավունքով|են հողամասի | |
| |պատկանող |սեփականատեր | |
| |հողամասի | | |
| |վրա առկա | | |
| |ինքնակամ | | |
| |կառույց | | |
| |__________|_____________|______________________________|
| |Համայն- |Ինքնակամ |Համայնքային կամ պետական |
| |քային կամ |կառույց |սեփականություն հանդիսացող |
| |պետական |իրականացրած |հողամասի վրա ինքնակամ կառույց |
| |սեփականու-|ԱԵԱ |իրականացրած ԱԵԱ-ին կտրամադրվի |
| |թյուն | |վերականգնման օժանդակություն` |
| |հանդիսացող| |ինքնակամ կառույցի փոխարինման |
| |հողամասի | |արժեքի չափով` հանած |
| |վրա առկա | |օրինականացման ծախսերը: |
| |ինքնակամ | | |
| |կառույց | | |
| |__________|_____________|______________________________|
| | |Վերաբնակեցվող|Արդեն վճարված, սակայն |
| | |վարձակալ |չօգտագործված վարձավճարի |
| | | |դրամական փոխհատուցում: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|4. Հանրային |Համայնքա- |Համայնք/ |Համայնքային սեփականություն |
|գույքի |յին կամ |պետություն |հանդիսացող հողամասի, անշարժ |
|կորուստ |պետական | |գույքի փոխհատուցում կամ |
| |գույք | |պետական, համայնքային ազդակիր |
| | | |կառույցների կամ այլ գույքի |
| | | |վերակառուցում և նրանց |
| | | |գործառույթների վերականգնում` |
| | | |համայնքի, պետության իրավասու |
| | | |մարմնի համաձայնությամբ: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|5. Մշակա- |Ազդեցու- |Բարելավումներ|Մշակաբույսի փոխհատուցում |
|բույսի |թյան |կատարած բոլոր|հաշվարկված շուկայական գներով` |
|կորուստ |ենթակա |ԱԵՏՏ-ները` |ակնկալվող համախառն բերքի |
| |մշակա- |անկախ հողի |համար: |
| |բույսեր |նկատմամբ | |
| | |սեփականության| |
| | |կամ այլ | |
| | |գույքային | |
| | |իրավունքներից| |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|6. Ծառերի և |Ազդեցու- |Բոլոր |Դրամական փոխհատուցում` |
|ստացվող բերքի|թյան |ԱԵՏՏ-ները` |հաշվարկված ծառի արժեքի |
|կորուստ |ենթակա |անկախ հողի |շուկայական գներով` հիմնված |
| |ծառեր և |նկատմամբ |ծառերի տեսակի, տարիքի և |
| |ստացվող |սեփականության|բերքատվության վրա: |
| |բերք |կամ այլ | |
| | |գույքային | |
| | |իրավունքներից| |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|7. Ձեռնարկա- |Ձեռնարկա- |Բոլոր |1. Ձեռնարկատիրական |
|տիրական գոր- |տիրական |ԱԵԱ-ները` |գործունեության (հարկային |
|ծունեության |գործու- |անկախ |հայտարարագրերով)` |
|դադարեցում |նեություն |հարկային |ա) մշտական ազդեցության |
| |ազդակիր |հայտարարագրի |դեպքում` միանվագ փոխհատուցում |
| |հողում |ներկայացումից|տարեկան զուտ եկամտի չափով, |
| | | |բ) ժամանակավոր ազդեցության |
| | | |դեպքում` զուտ եկամտի |
| | | |փոխհատուցում ձեռնարկատիրական |
| | | |գործունեության ընդհատման |
| | | |մինչև 1 տարի ժամանակահատվածի |
| | | |համար: Պետական գրանցման կամ |
| | | |լիցենզիայի վճարները նույնպես |
| | | |կփոխհատուցվեն, եթե այդպիսիք |
| | | |առկա են: |
| | | |2) Ձեռնարկատիրական |
| | | |գործունեության (հայտարարագրի |
| | | |բացակայության դեպքում)` |
| | | |ա) մշտական ազդեցության |
| | | |դեպքում` վերականգնման |
| | | |օժանդակություն նվազագույն |
| | | |ամսական աշխատավարձի չափով` |
| | | |1 տարվա համար: |
| | | |բ) ժամանակավոր ազդեցության |
| | | |դեպքում` վերականգնման |
| | | |օժանդակության տրամադրում, |
| | | |հիմնված նվազագույն աշխատավարձի|
| | | |չափի վրա` ձեռնարկատիրական |
| | | |գործունեության ընդհատված |
| | | |ամիսների հաշվարկով մինչև |
| | | |առավելագույնը 1 տարի: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|8. Աշխատանքի |Աշխատանքի |Ազդակիր |Փոխհատուցման տրամադրում` |
|կորուստ |մշտական |կազմակերպու- |ա) մշտական ազդեցության |
| |կորուստ |թյունում կամ |դեպքում` վեց ամսվա միջին |
| |կամ |ԱՁ-ում |աշխատավարձի չափով |
| |հարկադիր |աշխատանքային |բ) ժամանակավոր ազդեցության |
| |պարապուրդ |պայմանագրի |դեպքում` մինչև վեց ամիս միջին|
| |(ոչ |հիման վրա |աշխատավարձի չափով` |
| |աշխատողի |աշխատող |ձեռնարկատիրական գործունեության|
| |մեղքով) |անձինք |ընդհատված ամիսների հաշվարկով: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|9. Օժանդակու-|Գյուղա- |Խիստ |ա) գյուղատնտեսական |
|թյուն խիստ |տնտեսական |ազդեցության |նշանակության հողի 10 և ավելի |
|ազդեցություն-|նշանակու- |ենթարկված |տոկոսի կորստի դեպքում |
|ների դեպքում |թյան հողի |բոլոր |փոխհատուցում`ազդեցության |
| |10 և |ԱԵԱ/ԱԵՏՏ, |ենթակա հատվածում առկա 1 տարվա |
| |ավելի |ներառյալ |բերքի չափով: |
| |տոկոսի |կացության |բ) վերականգնման |
| |կորուստ և |որևէ |օժանդակություն` վերաբնակեցվող |
| |վերաբնակե-|կարգավիճակ |ԱԵՏՏ-ներին` վեց ամսվա |
| |ցում |չունեցող |նվազագույն աշխատավարձի չափով: |
| | |բնակիչները | |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|10. Վերաբնա- |Օժանդակու-|Վերաբնակեցվող|Դրամական օժանդակության |
|կեցման օժան- |թյուն |բոլոր |տրամադրում` տեղափոխման համար |
|դակություն |տեղափոխման|ԱԵՏՏ-ներ, |անհրաժեշտ տրանսպորտային |
| |նպատակով |ներառյալ |ծախսերը և մեկ ամսվա |
| |տրանսպոր- |վարձակալները |կենսապահովման ծախսերը հոգալու |
| |տային | |համար: |
| |ծախսերը և |_____________|______________________________|
| |ապրուստի |Ազդեցության |Դրամական միջոցների հատկացում` |
| |միջոցները |ենթակա հողի |տրանսպորտային ծախսերը հոգալու |
| |հոգալու |և շինության |համար: |
| |համար |վրա շարժական | |
| | |գույք ունեցող| |
| | |բոլոր | |
| | |ԱԵԱ-ները, | |
| | |որոնք ենթակա | |
| | |են տարաբնա- | |
| | |կեցման` անկախ| |
| | |ազդակիր | |
| | |գույքի | |
| | |նկատմամբ առկա| |
| | |իրավունքներից| |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|11. Օժանդա- | |Աղքատության |Դրամական օժանդակության |
|կություն | |սահմանագծից |տրամադրում` 6 ամսվա նվազագույն|
|խոցելի անձանց| |ցածր |աշխատավարձի չափով: Ծրագրի |
|/ԱԵՏՏ-ներին | |կենսամակարդակ|իրականացման հետ կապված |
| | |ունեցող, |աշխատատեղերի համար ընտրություն|
| | |կանանց, տարեց|կատարելիս այս անձանց պետք է |
| | |կամ հաշմանդամ|առաջնայնություն տալ: |
| | |անձանց կողմից| |
| | |ղեկավարվող | |
| | |ԱԵՏՏ | |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|12. Ժամանակա-| |Ժամանակավոր |Վնասների փոխհատուցում |
|վոր | |ազդեցություն |կտրամադրվի ժամանակավոր |
|ազդեցություն | |կրող բոլոր |ազդեցության ենթակա դեպքերում |
| | |անձինք և |փոխարինման արժեքով և սույն |
| | |տնային |ՀՕՏՇ-ով սահմանված փոխհատուցման|
| | |տնտեսություն-|իրավունքներին համապատասխան: |
| | |ները | |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|13. ՀՕՏ | |Փոխհատուցման |Ծրագրի իրականացման ընթացքում |
|չնախատեսված | |իրավունքներ |ՏԿՆ կանդրադառնա չնախատեսված |
|ազդեցություն-| |ունեցող |ազդեցություններին և կհոգա |
|ներ, եթե | |ԱԵԱ/ԱԵՏՏ-ներ |դրանց հետ կապված փոխհատուցումը|
|այդպիսիք | | |կամ օժանդակության տրամադրումը,|
|լինեն | | |ըստ ՀՕՏՇ դրույթների: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|14. Բարե- |Այլ բարե- |Բարելավում |Փոխհատուցման տրամադրում` |
|լավումների |լավումներ,|կատարած |փոխարինման արժեքի չափով: |
|փոխհատուցում |որոնք |ԱԵԱ-ներ | |
| |ներառված | | |
| |չեն իրա- | | |
| |վունքների | | |
| |սույն | | |
| |աղյուսա- | | |
| |կում, | | |
| |սակայն | | |
| |առկա են | | |
| |ազդակիր | | |
| |հողամասի | | |
| |վրա (բացա-| | |
| |ռությամբ` | | |
| |շարժական | | |
| |գույքի | | |
._____________________________________________________________________.
(12-րդ կետը փոփ. 29.06.17 թիվ 752-Ն որոշում)
Բողոքների լուծում
13. Բողոքների լուծման մեխանիզմը (ԲԼՄ) կհաստատվի յուրաքանչյուր համայնքում ՀՕՏԾ իրականացումից առաջ, մասնավորապես. Բողոքի առանցքային անձը (ԲԱԱ) և համայնքի կողմից առաջադրված ներկայացուցիչը կապահովեն ԱԵԱ-ների համար ԲԼՄ-ի հասանելիությունը և կերաշխավորեն, որպեսզի ԱԵԱ-ն կարողանա բողոքարկել հողի կամ այլ գույքի փոխհատուցման արդյունքում առաջացած ցանկացած որոշում, գործունեության կամ գործողության: ԱԵԱ-ները տեղեկացված են իրենց բողոքները ԲԼՄ-ի միջոցով կամ այլ հանրային իշխանություններին ուղղելու իրավունքների և ընթացակարգերի վերաբերյալ: Բացի ԲԼՄ-ի հասանելիությունից, ԱԵԱ-ները ազատ են դիմելու երկրի իրավական համակարգին ԲԼՄ գործընթացի ցանկացած փուլում:
Հանրային լսումներ և տեղեկատվության հրապարակում
14. Բոլոր ազդեցության ենթակա համայնքներում ԱԵԱ-ների ներկայացուցիչների և տեղական իշխանությունների հետ կազմակերպվել են ոչ պաշտոնական խորհրդակցություններ 2010 թ. մարտին` Ծրագրի տեխնիկատնտեսական ուսումնասիրության փուլում: Պաշտոնական խորհրդակցություններ են անցկացվել բոլոր ազդեցության ենթակա համայնքների տեղական իշխանությունների հետ հանդիպումների միջոցով 2012 թ.` ՀՕՏԾ նախագծի պատրաստման փուլում և 2014 թ. փետրվարին, մայիսին և հոկտեմբերին` վերջնական ՀՕՏԾ-ի պատրաստման փուլում: Վերջնական ՀՕՏԾ-ի պատրաստման ընթացքում ԱԵԱ-ներին և տեղական իշխանություններին տրամադրվել է հայերեն լեզվով ՀՕՏ տեղեկատվական ձեռնարկը, իսկ թարմացված վերջնական հայերեն լեզվով ՀՕՏ տեղեկատվական ձեռնարկը կտրամադրվի ԱԵԱ-ներին ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում: Վերջնական ՀՕՏԾ-ի հայերեն լեզվով օրինակը հասանելի կլինի յուրաքանչյուր մարզում (մարզպետարանում) և ՏԿՆ-ի գրասենյակում ԵՆԲ-ի և ՀՀ կառավարության կողմից այն հաստատելուց հետո: Վերջնական ՀՕՏԾ-ի անգլերեն օրինակը կհրապարակվի ԵՆԲ-ի կայքէջում: Վերջնական ՀՕՏԾ-ի հայերեն և անգլերեն օրինակները կտեղադրվեն նաև ՏԿՆ-ի և Ծրագրի կայքէջերում:
ՀՕՏԾ-ի ծախսեր
15. ՀՕՏԾ-ի իրականացումը կտևի մոտ մեկ տարի: Տրանշ 3 Ծրագրի համար ՀՕՏ ծախսերը, ներառյալ` փոխհատուցումը, վերականգնման օժանդակությունները, ինչպես նաև ՀՕՏԾ-ի իրականացման վարչական և չնախատեսված ծախսերը կազմում է 875.918.889,65 ՀՀ դրամ, որը համարժեք է 1.848.086,10 ԱՄՆ դոլարին: Ի լրումն, վերջնական ՀՕՏԾ-ի արտաքին մոնիթորինգը կարժենա 48,000 ԱՄՆ դոլար (ներառյալ ԱԱՀ-ն), որը կֆինանսավորվի վարկային միջոցներից (ԱԱՀ-ն կֆինանսավորվի ՀՀ պետական բյուջեից):
Մոնիտորինգ և գնահատում
16. ՀՕՏԾ-ի իրականացումը կենթարկվի ներքին մոնիթորինգի ԾԻԿ-ի կողմից` արդյունքները ներկայացնելով ԵՆԲ-ին Բնապահպանության և Սոցիալական մոնիտորինգի կիսամյակային հաշվետվությունների (ԲՍՄԿՀ) և Եռամսյակային առաջընթացի հաշվետվությունների (ԵԱՀ) միջոցով: Արտաքին մոնիտորինգը կիրականացվի Արտաքին մոնիտորինգի գործակալության (ԱՄԳ) կողմից: ԱՄԳ-ն կիրականացնի ՀՕՏԾ իրականացման կարճաժամկետ և երկարաժամկետ մոնիթորինգ: Կարճաժամկետ մոնիթորինգը կիրականացվի ՀՕՏԾ իրականացման գործողություններին զուգահեռ: ԱՄԳ-ն մանրամասնորեն կվերահսկի ՀՕՏԾ-ի իրականացումը և կարձանագրի բացահայտումները Համապատասխանության հաշվետվություններում` յուրաքանչյուր ՀՕՏԾ իրականացման ենթահատվածի համար որոնք պետք է հաստատվեն ԵՆԲ-ի կողմից` որպես բուն շինարարական աշխատանքները սկսելու պայման: ԱՄԳ-ն կիրականացնի նաև ՀՕՏԾ ծրագրի հետ իրականացման գնահատում` ՀՕՏԾ-ի իրականացման ավարտից մեկ տարի հետո:
Ա. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ
1. Ծրագրի պատմությունը
1. Եվրոպական ներդրումային բանկը (ԵՆԲ) համաձայնվել է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանը (ՀՀ կառավարություն) տրամադրել 60 մլն եվրո արժողությամբ վարկ «Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցք» ներդրումային ծրագիրը (Ծրագիր) ֆինանսավորելու համար: Սույն ՀՕՏԾ-ի առարկա Լանջիկից մինչև Գյումրի 27.4 կմ (կմ 90.200-կմ 117-600) երկարությամբ ճանապարհահատվածի բարելավումն է Ծրագրի Տրանշ 3-ի ներքո: Ծրագիրն առաջացնում է էական հողի օտարման և շինությունների ապամոնտաժման ազդեցություն: Սույն ՀՕՏԾ-ն պատրաստվել է ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարության (ՏԿՆ), Ծրագրի Իրականացնող գործակալության (ԻԳ) կողմից` պլանավորելու և իրականացնելու համար Ծրագրի ՀՕՏ-ը: Սույն ՀՕՏԾ-ն հիմնված է ՀՀ համապատասխան օրենքների ու կարգավորումների, ԱԶԲ-ի Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականության հայտարարագրի (ԱՔՀ 2009), ԵՆԲ-ի Սոցիալական ստանդարտների ու սկզբունքների հայտարարագրի և Պարտադրված Վերաբնակեցման ՈՒղեցույցի, ինչպես նաև ՀՀ կառավարության կողմից ընդունված հողերի օտարման և տարաբնակեցման շրջանակի (ՀՕՏՇ) պահանջների վրա:ՀՕՏՇ-ն, ընդունված 2010 թ., վերանայվել է 2015 թ.-ին` Տրանշ 3-ի վերջնական ՀՕՏԾ-ի համար:
2. Սույն ՀՕՏԾ-ի պատրաստման և իրականացման պատասխանատվությունը կրում է ՏԿՆ-ն: ՀՕՏԾ մշակման համար ՏԿՆ-ն կիրառել է Ասիական Զարգացման Բանկի (ԱԶԲ) Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականության փաստաթղթի (ԱՄՔ 2009) Վերաբնակեցման քաղաքականության մոդելը: Այս ընտրությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ ԱԶԲ քաղաքականությունը կիրառվել է Մ1 մայրուղու այլ հատվածների վերակառուցման համար և այն նպատակով, որպեսզի մայրուղու վերակառուցման յուրաքանչյուր հատվածում պահպանվեն նմանատիպ գործառնական ստանդարտներ: Ծրագիրը դասակարգվել է որպես Ա կարգի ծրագիր ԱԶԲ-ի Գործառնական ձեռնարկի (ԳՁ 2009) համաձայն, քանի որ ավելի քան 200 անձինք կենթարկվեն էական ազդեցությունների, ներառյալ իրենց կողմից մշակվող գյուղատնտեսական հողի կամ եկամտի 10%-ից ավելի կորուստը կամ բնակելի վայրի և բիզնեսի վերաբնակեցումը:
3. Սույն վերջնական ՀՕՏԾ-ին նախորդել է 2012 թ. պատրաստված նախնական ՀՕՏԾ-ն, որը ընդգրկում էր Թալինը Գյումրիին կապող 45.8 կմ ավելի երկար ճանապարհահատված, որն այդ պահին հանդիսանում էր ԱԶԲ ծրագրի շրջանակը: Հետևելով զուգահեռ համաֆինանսավորման վերաբերյալ Եվրոպական ներդրումային Բանկի (ԵՆԲ) հետ 2013 թ. կնքված համաձայնագրին` ԱԶԲ նախնական ծրագրի շրջանակը կրճատվեց մինչև 18.7 կմ Թալին-Լանջիկ հատվածը, որի համար ԱԶԲ-ն կրում է լիարժեք երաշխիքների հաշվետվողականություն, իսկ 27.4 կմ Լանջիկ-Գյումրի հատվածի ՀՕՏԾ-ն գտնվում է ԵՆ` կողմից ֆինանսավորման ներքո (ԵՆԲ հատված): Երաշխիքների համապատասխանության ստուգման հաշվետվողականությունը ԵՆԲ հատվածի ՀՕՏԾ-ի համար կրում է բացառապես ԵՆԲ-ն:
4. Ծրագիրը ներառում է գոյություն ունեցող միակողմանի 2 երթևեկելի գոտուց բաղկացած Մ1 մայրուղու վերակառուցումը միջազգային չափանիշներին համապատասխան 4 երթևեկելի գոտուց բաղկացած երկկողմ ավտոմայրուղու: Նոր ծրագիծն ընդհանուր առմամբ հետևում է գոյություն ունեցող մայրուղու առանցքին նվազեցնելու համար ազդեցությունները, սակայն ներառում է նաև գոյություն ունեցող համայնքային դաշտավայրերի շրջանցումներ: Ազդեցության ենթակա հողերի մեծամասնությունը վարելահողեր են կամ արոտավայրեր:
5. Սույն ՀՕՏԾ-ն գնահատում է Ծրագրի ազդեցությունները և մանրամասնում պահանջվող փոխհատուցման և վերականգնման միջոցառումները` հիմք ընդունելով վերջնական մանրամասն նախագիծը, ազդեցության ենթակա անձանց (ԱԵԱ) վերջնական մարդահամարը և յուրաքանչյուր ազդեցության ենթակա հողամասի համար իրականացված Մանրամասն չափագրման հետազոտությունը (ՄՉՀ): Ազդեցության ենթակա հողամասերի և շինությունների գնահատումը հիմնված է փոխարինման արժեքի սակագների վրա: Ազդեցության ենթակա անձանց (ԱԵԱ) թիվը ստացվել է հողերի և գույքերի պաշտոնական գրանցումների հիման վրա և հաստատվել/թարմացվել է տուն-առ-տուն իրականացված մարդահամարի միջոցով: ԱԵԱ-ների սոցիալ-տնտեսական պատկերը ստացվել է տնային տնտեսությունների 30.6% ընտրանքով 2010 թ. իրականացված և 2014 թ. թարմացված սոցիալ-տնտեսական հետազոտության (ՍՏՀ) միջոցով:
Ծրագրի իրականացման ՀՕՏ - առնչվող պայմանները
6. Սույն ՀՕՏԾ պահանջների համաձայն` Ծրագրի իրականացումը հիմնված է հետևյալ պայմանների վրա.
. Տրանշ 3 Ծրագրի ներքո ՀՕՏ-ի հետ առնչվող առաջադրանքների իրականացումը ԱԶԲ-ի և ԵՆԲ-ի զուգահեռ ֆինանսավորման շրջանակներում պայմանավորված է հետևյալով` ա) ԱԶԲ-ի ԱՄՔ-ն և ԵՆԲ-ի Սոցիալական ստանդարտների ու սկզբունքների հայտարարագրի և Պարտադրված Վերաբնակեցման ՈՒղեցույցը կկիրառվեն որպես Երաշխիքների քաղաքականություն տվյալ Ենթածրագրի համար տվյալ Ենթածրագրի համար; բ) ԵՆԲ-ն պատասխանատու կլինի հաստատել ՀՕՏԾ իրականացման Համապատասխանության հաշվետվությունները ԵՆ` Ենթածրագրի համար; և գ) ԵՆԲ-ն պատասխանատու կլինի վերանայելու համար երաշխիքների պահանջները կապված միայն ԵՆ` ենթածրագրերի համար:
. Շինարարական պայմանագրի իրականացման ձևաչափը պայմանավորված է հետևյալով` ա) ՀՕՏԾ-ի ավարտում իրականացմանը պատրաստ փաստաթղթի վերջնականացում; բ) վերջնական ՀՕՏԾ-ի հրապարակում; և գ) մոբիլիզացմանը պատրաստ Արտաքին մոնիտորինգի գործակալության (ԱՄԳ) վարձում:
. Բուն շինարարական աշխատանքների մեկնարկը. պայմանավորված է համապատասխան ՀՕՏԾ-ի ամբողջական իրականացմամբ (փոխհատուցման/վերականգնման ամբողջական տրամադրում), ինչը արձանագրված կլինի ԵՆԲ-ի համար ընդունելի ԱՄԳ-ի կողմից պատրաստված Համապատասխանության հաշվետվությունում:
2. Հողերի օտարման և տարաբնակեցման ծրագրի ընդհանուր նպատակները
7. ՀՕՏԾ-ի նպատակն է բացահայտել Տրանշ 3 Ծրագրի մայրուղու կառուցման հետևանքով ազդեցության ենթարկվող անձանց և գնահատել պատճառվող վնասի չափը (ինչ տեսակի կորուստ է առկա և դրա արժեքը), ինչպես են այդ անձինք փոխհատուցվելու և ինչպես են վերականգնելու իրենց եկամուտները, ապահովել այնպիսի իրավիճակ, որպեսզի այդ անձինք չհայտնվեն ավելի վատ վիճակում քան «առանց Ծրագրի իրականացման» տարբերակում: Բոլոր դեպքերում, ընդհանուր նպատակն է առնվազն վերականգնել ԱԵԱ-ների նախկին կենսամակարդակը և կյանքի որակը: ՀՕՏԾ-ի առաջնային նպատակն է փոխհատուցման, տարաբնակեցման և վերականգնման համար ներկայացնել անհրաժեշտ մանրամասները, ներառյալ` 1) կորստի չափերը և ծրագրի ազդեցության գնահատումը, 2) տեղեկատվության հրապարակումը, խորհրդատվությունը և մասնակցությունը, 3) փոխհատուցումների վճարման և վերականգնման քաղաքականությունը և շրջանակները, 4) խիստ ազդեցության ենթարկվող և խոցելի տնային տնտեսությունների վերականգնման ծրագիրը, 5) բողոքների և դժգոհությունների լուծման մեխանիզմը,) 6) տարաբնակեցման բյուջեն և ֆինանսավորման պլանը, ներառյալ` կորցրած ակտիվների, վերաբնակեցման և վերականգնման փոխհատուցման չափի գնահատումը, 7) ինստիտուցիոնալ շրջանակը և տարաբնակեցման ծրագրի իրականացման ժամանակացույցը և 8) ՀՕՏԾ իրականացման մոնիտորինգը:
Քարտեզ 1. Ծրագրի տեղակայվածությունը
------------------------
ԻՐՏԵԿ - նկարը չի բերվում
Կասեցման ամսաթիվը
8. Փոխհատուցման իրավունքները սահմանափակվում են կասեցման ամսաթվով` տվյալ Լանջիկ-Գյումրի ենթահատվածի համար այն սահմանված է 2015 թ. հունիսի 4-ը, որը օտարվող սեփականության նկարագրության արձանագրության կազմման օրն է (արձանագրությունների ստորագրումը ԱԵԱ-ների, ՏԿՆ, Ձեռքբերողի կողմից), որտեղ արձանագրվում են իրականացված մարդահամարի, մանրամասն չափագրման հետազոտության և ազդեցությունների գնահատման տվյալները: Օտարվող սեփականության նկարագրության արձանագրության կազմման օրվանից հետո կատարված բարելավումների համար փոխհատուցում չի տրվում, բացառությամբ Օրենքով և ՀՕՏՇ-ով սահմանված դեպքերի: Օտարման ենթակա սեփականության նկատմամբ ծագած ծանրաբեռնվածությունների կամ երրորդ անձանց տրված կամ նրանց կողմից դրա նկատմամբ ստացած իրավունքների դիմաց փոխհատուցում տրվում է միայն ՀՕՏՇ-ով սահմանված դեպքերում և կարգով: Մյուս բոլոր դեպքերում նշված իրավունքները դադարեցվում են` առանց փոխհատուցման իրավունքի:
9. Ծրագիրը ժամանակ առ ժամանակ իրականացրել է մի շարք քայլեր ԱԵԱ-ներին կասեցման ամսաթվի վերաբերյալ տեղեկացնելու համար: 2014 թ. փետրվարին իրականացված հանրային հանդիպումների ընթացքում ԱԵԱ-ները և համայնքները տեղեկացվել են մարդահամարի և ՄՉՀ-ի, ինչպես նաև կասեցման ամսաթվի կարևորության մասին: Ի լրումն, համայնքային մակարդակում տեղական իշխանությունները մասնակցել են ՄՉՀ գործընթացին` ապահովելու համար գործընթացի թափանցիկությունը և անկողմնակալությունը: Համայնքների միջոցով ԱԵԱ-ները նախապես տեղեկացվել են իրենց համայնքում մարդահամարի և ՄՉՀ ամսաթվերի մասին` ապահովելու համար նրանց մասնակցությունը և խուսափելու հետագա բողոքներից: Համայնքների մասնակցությունը հնարավորություն է տվել նաև նույնականացնել ազդեցության ենթակա հողերի սեփականատերերին, վարձակալներին և օգտագործողներին:
Բ. ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ ԵՎ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ՏՆԱՅԻՆ
ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ, ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ԱՆՁԱՆՑ ՄԱՐԴԱՀԱՄԱՐ
1. ՀՈՂԵՐԻ ՕՏԱՐՄԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿԸ
10. Այս գլուխը ներկայացնում է Մ1 մայրուղու Լանջիկ-Գյումրի կմ 90.200-կմ 117-600 հատվածի երկայնքով ազդեցության ենթակա ինը համայնքների վրա վերջնական ազդեցությունների մանրամասն քանակական հաշվարկը: Այդ համայնքներն են` Լանջիկ, Սառնաղբյուր, Ձորակապ, Մարալիկ, Հայրենյաց, Հոռոմ, Լուսակերտ, Բենիամին և Ազատան, բոլորը գտնվում են Շիրակի մարզում: Նոր ծրագիծը հիմնականում հետևում է գոյություն ունեցող մայրուղու առանցքին` նվազեցնելու համար ընդհանուր ազդեցությունները, սակայն ներառում է նաև գոյություն ունեցող համայնքների դաշտավայրերի շրջանցումներ: Օտարվող հողերի մեծամասնությունը վարելահողեր են կամ արոտավայրեր:
11. Ծրագրի շրջանակներում կիրառվել են տարբեր միջոցառումներ և ջանքեր` մեղմացնելու համար Ծրագրի ազդեցությունները: Դա իրականացնելու համար ճանապարհի առաջարկվող նախագիծը հիմնականում անցնում է առկա ծրագծով, և լրացուցիչ երկու երթևեկելի ուղիների կառուցումը պահպանում է հասանելի ճանապարհը: Բացի այդ, վերաբնակեցման ազդեցությունները բնակելի հատվածներում նվազեցնելու համար առաջարկվել է շրջանցող ծրագիծ: Առաջարկված շրջանցող ծրագիծը ընտրվել է զգուշորեն`նվազեցնելու համար մասնավոր սեփականություն հանդիսացող հողամասերը օգտագործելով առավելապես համայնքային և պետական հողեր: Բացի այդ, վերջնական ՀՕՏԾ պատրաստման ընթացքում, չափագրողների, սոցիոլոգների և տեղազննողների համատեղ աշխատանքների արդյունքում մշակվեցին առաջարկներ` մանրամասն նախագծի ճշտումների և ազդեցությունների հնարավոր նվազեցման նպատակով: Իրականացվեցին համատեղ աշխատանքներ նախագծողների հետ, որի արդյունքում հնարավոր եղավ ազդեցության ենթարկված հողակտորների և շինությունների ցանկը կրճատել: Ընդհանուր առմամբ օտարման ենթակա գույքերի ցանկից հանվել են 71 հողակտոր` 54.663 հա ընդհանուր մակերեսով և 15 շինություններ` 77.676 քմ ընդհանուր մակերեսով, որոնցից 6` բնակելի:
2. ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ԵՎ ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ
12. Հետազոտական գործողությունները իրականացվել են երկու փուլով. ճանապարհի վերջնական նախագծի որոշումից և հաստատումից առաջ ու հետո: Առաջին հետազոտությունը նախաձեռնվել է 2012 թ. նախնական ՀՕՏԾ պատրաստման ընթացքում, երբ ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի (ԱԳԿՊԿ) կողմից տրամադրվեցին թվային կադաստրային քարտեզները, և ճանապարհի նախնական ծրագիծը տեղադրվեց քարտեզի վրա: Այս գործողությունը թույլ տվեց նախնական նույնականացնել ազդեցության ենթակա հողերը և դրանց սահմանները/մակերեսը: Այնուհետև, հավաքվել է ազդեցության ենթակա տնային տնտեսությունների քանակի, դրանց կազմի և խոցելիության վերաբերյալ տեղեկատվությունը Տեղական ինքնակառավարման մարմիններից (ՏԻՄ), ինչպես նաև ազդեցության ենթակա հողերի սեփականատերերի մասին ԱԳԿՊԿ կողմից ստացված ցանկի հիման վրա ԱԵԱ-ների նախնական մարդահամարի իրականացման ընթացքում կատարված հարցազրույցների միջոցով: Մշակաբույսերի մասին տեղեկատվությունը հավաքվել է ՏԻՄ-երից:
13. Այս տվյալները, այնուհետև ստուգվել են դաշտում Մանրամասն չափագրման հետազոտության (ՄՉՀ) միջոցով, երբ հաստատվեց վերջնական ծրագիծը 2013 թ. ապրիլին: Այս փուլում հետազոտական առաջադրանքները ներառում էին. 1) հողի հետազոտողների հմուտ խմբի կողմից օտարման ենթակա հողակտորների չափագրում, ֆիքսում, սահմանագծում և նույնի ստուգում կադաստրային քարտեզների վրա` հողի սեփականատիրոջ և համայնքային իշխանությունների ներկայությամբ; 2) գյուղատնտեսների և որակավորված գնահատման մասնագետների կողմից հողակտորների և մշակաբույսերի/ծառերի նկարագրություն; 3) գնահատման մասնագետների կողմից շենքերի/շինությունների, անշարժ գույքի նկարագրում; և 4) ԱԵԱ-ների մարդահամարի և սոցիալ-տնտեսական հետազոտության (ՍՏՀ) իրականացում: Միաժամանակ, ԾԻԿ-ը հավաքեց տեղեկատվություն` ԱԵԱ-ների փաթեթները համալրելու համար: ՄՉՀ, ակտիվների նկարագրության, մարդահամարի և այլ հարակից տվյալները ամփոփվեցին նկարագրության արձանագրություններում, որոնք այնուհետև ներկայացվեցին ԱԵԱ-ների ստորագրմանը: Ընդ որում, նկարագրության արձանագրության ձևաչափը փոփոխվել է Տրանշ 3-ի համար ՀՀ կառավարության 2015 թվականի հունվարի 15-ի «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի սեպտեմբերի 16-ի թիվ 1275-Ն որոշման մեջ փոփոխություն կատարելու մասին» N 10-Ն որոշմամբ: Նկարագրության արձանագրությունը և ՍՏՀ, մարդահամարի տվյալների ստացման համար օգտագործված հարցաթերթերը ներկայացված են սույն պլանի համապատասխանաբար հավելվածներ 1-ում և 2-ում:
3. ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ
3.1 ԱԵՏՏ և Մարդահամար
14. Հիմք ընդունելով ՄՉՀ և մարդահամարի արդյունքները, հաստատվեց, որ Ծրագրի համար առկա կլինեն մասնավոր, համայնքային և պետական սեփականության հողերի էական օտարում: Արձանագրվել է, որ Ծրագրի արդյունքում ընդհանուր առմամբ ազդեցության կենթարկվեն 26 բնակելի և ոչ բնակելի կառույցներ: Քսանվեց կառույցներից երեքը բնակելի են, մեկը` ռեստորան, երկուսը կոմունալ կառույցներ են, մեկը` հյուրանոց, իսկ մեկը տեխսպասարկման կենտրոն: Ի լրումն, Ծրագրի արդյունքում ազդեցության են ենթարկվում նաև երեք այլ կառույցներ, ինչպիսիք են կանգառները, տեղզննման կայանը, քարե պարիսպները և այլն: Սույն գլխում քննարկվում են Ծրագրի ազդեցությունների մանրամասները, իսկ ազդեցությունների ամփոփումը ներկայացված է Աղյուսակ Բ1-ում:
15. ԱԵՏՏ-ների ընդհանուր թիվը 530 է: 530 ԱԵՏՏ-ներից միայն 430 (81.13%) տնային տնտեսություններն է հնարավոր եղել ընդգրկել մարդահամարի հետազոտության մեջ: Մնացած 100 տնային տնտեսությունները հնարավոր չի եղել ընդգրկել մարդահամարի հետազոտության մեջ` տնային տնտեսությունների անդամների` արտասահմանում ապրելու, գտնվելու վայրի անհայտության, Հայաստանի այլ մարզերում բնակվելու պատճառներով: Նշված տնային տնտեսությունների մանրամասն բացվածքը ուսումնասիրված է ՀՕՏԾ իրականացման գործընթացի վերաբերյալ գլխում: Պլանի այս գլխում ներկայացված ԱԵԱ-ների թիվը էքստրապոլացվել է 430 հետազոտված տնային տնտեսությունների հիման վրա` ստանալու համար 530 ԱԵՏՏ-ների ԱԵԱ-ների բացարձակ թիվը: Այնուամենայնիվ, խոցելի ԱԵՏՏ-ների ներկայացված թիվը հիմնված է 430 ԱԵՏՏ-ների մարդահամարի վրա: ՄՉՀ-ն ընդգրկել է Ծրագրի արդյունքում ազդեցության ենթակա բոլոր գույքերը, և պլանի սույն գլխում ներկայացված ազդեցությունների տվյալները վերջնական են:
16. Ազդեցության ենթակա անձանց թիվը 2677 է` 530 ազդեցության ենթակա տնային տնտեսություններում: Մասնավոր հողերի օտարման արդյունքում ազդեցության են ենթարկվում 507 ԱԵՏՏ-ներ 2560 անձանցով: Համայնքային սեփականության հողերի օտարման արդյունքում ընդհանուր առմամբ ազդեցության են ենթարկվում 23, իսկ մեկ պետական սեփականության հողի օտարման արդյունքում մեկ տնային տնտեսություններ: Դրանցից 18 տնային տնտեսությունները համայնքային և պետական հողերի վարձակալներ են, իսկ մնացած վեցը` համայնքային հողերի չձևակերպված օգտագործողներ: Ինչ վերաբերում է շինություններին, ապա միայն 12 տնային տնտեսություններ են կորցնում մասնակի կամ ամբողջական շինություններ` կառուցված հողամասի մի հատվածի վրա: ԱԵՏՏ/ԱԵԱ տարբեր կատեգորիաների մանրամասները ներկայացված են ստորև` Աղյուսակ Բ1-ում: ԱԵԱ-ների ցանկը համապատասխան կորուստներով ներկայացված է Հավելված 3-ում:
Աղյուսակ Բ1. Ազդեցություններ և ԱԵՏՏ/ԱԵԱ մարդահամարի ամփոփում
._____________________________________________________________________.
|Ազդեցության տեսակը |Ազդեցության|ԱԵՏՏ- |ԱԵԱ- |Մեկնաբանություն |
| |տեսակ/ |ների |ների | |
| |ազդեցության|քանակ |քանակ| |
| |միավորի |առանց |(բա- | |
| |քանակ |կրկնա-|ցար- | |
| | |հաշ- |ձակ) | |
| | |վարկի | | |
|_____________________________________________________________________|
|Ա. Հող |
|_____________________________________________________________________|
|Ա1. Մասնավոր հող | 314,669.03| 507| 2560|Հողերը ունեն մի |
| | | | |քանի |
| | | | |համասեփականատերեր,|
| | | | |այդ պատճառով էլ |
| | | | |ԱԵՏՏ-ների քանակը |
| | | | |մեծ է հողերի |
| | | | |քանակից: ՀՀ |
| | | | |օրենսդրության |
| | | | |համաձայն` գույքը |
| | | | |կարող է ընդհանուր |
| | | | |(համատեղ կամ |
| | | | |բաժնային) |
| | | | |սեփականության |
| | | | |իրավունքով |
| | | | |պատկանել մի քանի |
| | | | |անձանց, որոնք |
| | | | |ունեն հավասար (կամ|
| | | | |ինչպես սահմանված |
| | | | |է) իրավունքներ |
| | | | |գույքի նկատմամբ և |
| | | | |հետևաբար ունեն |
| | | | |հավասար (կամ |
| | | | |ինչպես սահմանված |
| | | | |է) իրավունքներ |
| | | | |փոխհատուցման |
| | | | |նկատմամբ: |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Ա2. Համայնքային հող | 893,693.81| 23| 94| |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Ա3. Պետական հող | 34,691.76| 0| 0|Մեկ ՏՏ-ն պետական |
| | | | |հողի վարձակալ է: |
| | | | |Այս ՏՏ-ն ներառված |
| | | | |է Ա1-ում և |
| | | | |ցուցադրված չէ |
| | | | |այստեղ: Մինչդեռ |
| | | | |վարձակալների |
| | | | |հաշվարկի դեպքում |
| | | | |այն ներառված է |
| | | | |Է1-ում: |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Ենթաընդհանուր (Ա) |1,243,054.6| 530| 2677| |
|__________________________________________________|__________________|
|Բ. Շինություններ | |
|__________________________________________________|__________________|
|Բ1. Բնակելի | 3| 4| |ներառված է Ա1 և |
| | | | |Ա2-ում |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Բ1. Ոչ բնակելի | 23| 8| |ներառված է Ա1 և |
| | | | |Ա2-ում |
|__________________________________________________|__________________|
|Գ. Միամյա մշակաբույսեր (մ2) | |
|__________________________________________________|__________________|
|Ցորեն | 120,958.05| 152| 623|ներառված է Ա1-ում |
|_________________________|___________|______|_____| |
|Գարի | 50,545.5| 73| 299| |
|_________________________|___________|______|_____| |
|Կորնգան | 32,460.49| 72| 295| |
|_________________________|___________|______|_____| |
|Առվույտ | 11,307.7| 14| 57| |
|_________________________|___________|______|_____| |
|Կարտոֆիլ | 117,545.1| 168| 688| |
|_________________________|___________|______|_____| |
|Խոտ | 1,335.16| 14| 57| |
|__________________________________________________|__________________|
|Դ. Ծառեր | |
|__________________________________________________|__________________|
|Դ1. Պտղատու ծառեր | 83| 5| 20|ներառված է Ա1 և |
| | | | |Ա2-ում |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Դ1. Փայտանյութ տվող ծառեր| 28| 5| 20|ներառված է Ա1-ում |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Դ3. Դեկորատիվ ծառեր | 7| 3| 12|ներառված է Ա1-ում |
|__________________________________________________|__________________|
|Ե. Բիզնեսի/եկամտի կորուստ | |
|__________________________________________________|__________________|
|Ե1. Մշտական ազդեցություն | 1| 3| |ներառված է Ա1-ում |
|հարկային հայտարարագրով | | | | |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Ե1. Մշտական ազդեցություն | 0| 0| | |
|առանց հարկային | | | | |
|հայտարարագրի | | | | |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Ե2. Ժամանակավոր | 2| 0| | |
|ազդեցություն հարկային | | | | |
|հայտարարագրով | | | | |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Ե2. Ժամանակավոր | 0| 0| | |
|ազդեցություն առանց | | | | |
|հարկային հայտարարագրի | | | | |
|__________________________________________________|__________________|
|Զ. Աշխատանքի կորուստ | |
|__________________________________________________|__________________|
|Զ1. Աշխատանքի մշտական | 0| 0| 0| |
|կորուստ | | | | |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Զ2. Աշխատանքի ժամանակավոր| 11| 11| 55| |
|կորուստ | | | | |
|__________________________________________________|__________________|
|Է. Վարձակալներ/ չձևակերպված օգտագործողներ | |
|__________________________________________________|__________________|
|Է1. Վարձակալություն | 15| 18| 74|ներառված է Ա1 և |
|(համայնքային, պետական | | | |Ա2-ում |
|հող) | | | | |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Է 2. Չձևակերպված | 7| 6| 25|ներառված է Ա2-ում |
|օգտագործողներ | | | | |
|(համայնքային հող) | | | | |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Է 3. Չձևակերպված փաստացի| 86| 86| 352|ներառված է Ա1-ում |
|օգտագործողներ (մասնավոր | | | | |
|հող) | | | | |
|__________________________________________________|__________________|
|Ը. Խոցելի/խիստ ազդեցության ենթակա տնային | |
|տնտեսություններ | |
|__________________________________________________|__________________|
|Ը1. Խոցելի ԱԵՏՏ | 111| 93| 381|Ներառված է Ա-ում: |
| | | | |Խոցելի ԱԵՏՏ-ների |
| | | | |տվյալները հիմնված |
| | | | |են 430 ՏՏ-ների |
| | | | |մարդահամարի վրա: |
|_________________________|___________|______|_____|__________________|
|Ը 2. խիստ ազդեցության | 482| 314| 1286|ներառված է Ա-ում |
|ենթակա ԱԵՏՏ | | | | |
|__________________________________________________|__________________|
|Թ. Շարժական գույք/բարելավումներ | |
|__________________________________________________|__________________|
|Թ1. Ազդեցության ենթակա | 17| 16| |Փոքր հուշաքարեր, |
|հողի վրա առկա շարժական | | | |փայտյա և |
|գույք | | | |մետաղական |
| | | | |կառույցներ, |
| | | | |մետաղական |
| | | | |հովանոցներ, |
| | | | |շինարարական |
| | | | |պանելներ, որոնք |
| | | | |կարող են |
| | | | |տեղափոխվել առանց |
| | | | |վնասելու: |
|_____________________________________________________________________|
|ԱԵՏՏ = ազդեցության ենթակա տնային տնտեսություն; |
|ԱԵԱ = ազդեցության ենթակա անձ, մ2-քառ. մետր |
|ԱԵԱ-ներ քանակը էքստրապոլացվել է` հիմք ընդունելով Ծրագրի 530 |
|ԱԵՏՏ-ներից 430 ԱԵՏՏ-ների մարդահամարը: |
._____________________________________________________________________.
3.2 Ազդեցության ենթակա անձանց էթնիկ ծագումը և սեռային կազմը
17. Տեղաբնիկ ժողովուրդների (ՏԲ) խումբ, ինչպես սահմանված է ԱԶԲ ԱՔՀ Տեղաբնիկ ժողովուրդների անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականությամբ, Ծրագրի տարածքում առկա չէ: Այնուամենայնիվ, ԱՔՀ-ն սահմանում է ՏԲ-ներին որպես ընդհանուր տերմին, որը ներառում է էթնիկ խմբերին: ԱԵԱ-ների գրեթե 100%-ը հայեր են (տե՛ս Աղյուսակ Բ2): Աննշան 0.14%-ը ռուս են: ԱԵԱ-ների 49.8%-ը տղամարդ են, իսկ 50.2%-ը` կին: Կանանց բարձր հարաբերակցությունը (գործակիցը) հանդիսանում է կայուն և առողջ հասարակության ցուցանիշ, այնուամենայնիվ, սեռային դրական հարաբերակցությունը կարող է նաև պայմանավորված լինել կենսապահովման միջոցների համար ընտանիքի տղամարդ անդամների ՀՀ-ից դուրս արտագաղթով:
Աղյուսակ Բ2. ԱԵԱ-ների էթնիկ ծագումը
.__________________________________________________________.
|Էթնիկ ծագումը |ԱԵԱ-ներ |Տոկոս |
|__________________________________________|________|______|
|Հայ | 2673 | 99.86|
|__________________________________________|________|______|
|Եզդիներ | 0 | 0.0|
|__________________________________________|________|______|
|Այլ (ռուսներ, մոլդովացիներ, ուկրաինացիներ)| 3 | 0.14|
|__________________________________________|________|______|
|Ընդհանուր | 2677 |100.00|
.__________________________________________________________.
3.3 Ազդեցություն հողի վրա
18. Ծրագրի արդյունքում կօտարվեն 666 հողակտորներ, որոնք ընդհանուր առմամբ զբաղեցնում են 1,243,054.64 մ2 տարածք: Քանի որ Ծրագիրը գծային ազդեցություն ունի պայմանավորված ճանապարհի լայնացման հետ, ազդեցություն են կրում ազդեցության ենթակա հողակտորների միայն փոքր մասնաբաժինները: Հողակտորի ազդեցության ենթակա մասը մասնավոր հողերի դեպքում միջինում կազմում է 620.65 մ2` 1311.54 մ2 առավելագույն չափով Ազատանում և 98.48 մ2 նվազագույն չափով Սառնաղբյուրում: Կորստի աստիճանի առումով, հողերի մեծամասնությունը կորցնում են իրենց ընդհանուր հողի 50%-ից ավելին, այնուամենայնիվ այս կատեգորիայում մասնավոր հողերը կազմում են ընդամենը 18.35% (60)` ազդեցության ենթակա 327 ընդհանուրից: Հաջորդ առավելագույն թվով հողերը ընկնում են 10%-ից պակաս ազդեցության կատեգորիայի մեջ և մասնավոր հողերը կազմում են 83.15% (153) ` ազդեցության ենթակա 184 ընդհանուրից: Մասնավոր սեփականության 345 հողերի գրեթե 44.35%-ը կորցնում է ընդհանուր հողի 10%-ից պակասը` այսպիսով նվազեցնելով ազդեցության աստիճանը տնային տնտեսությունների մեծամասնության վրա: 10-30% և 30-50% կորցնող հողերը կազմում են ընդհանուր ազդեցության ենթակա հողերի համապատասխանաբար 16.7% և 6.6%-ը: Մանրամասների համար տե՛ս Աղյուսակ Բ3:
Աղյուսակ Բ3. Հողի կորստի աստիճանը
.__________________________________________________________________.
|Հողի կորուստն ըստ|Ազդեցության ենթակա հողերի քանակ |Հողի %-ը|
|աստիճանների |_______________________________________| |
| |Մասնավոր|Համայնքային|Պետական |Ընդհանուր| |
| |սեփակա- |սեփականու- |սեփակա- | | |
| |նություն|թյուն |նություն| | |
|_________________|________|___________|________|_________|________|
|Մինչև 10% | 153| 28| 3| 184| 27.6%|
|_________________|________|___________|________|_________|________|
|10-30% | 98| 10| 3| 111| 16.7%|
|_________________|________|___________|________|_________|________|
|30-50% | 34| 10| 0| 44| 6.6%|
|_________________|________|___________|________|_________|________|
|Ավելի քան 50% | 60| 249| 18| 327| 49.1%|
|_________________|________|___________|________|_________|________|
|Ընդհանուր | 345| 297| 24| 666| 100.0%|
.__________________________________________________________________.
3.3.1 Ազդեցության ենթակա հողի զբաղեցման իրավական կարգավիճակը
19. Բոլոր ազդեցության ենթակա հողակտորներն օրինական են և գրանցված են ԱԳԿՊՏ-ում: Ազդեցության ենթակա օրինական հողերի տեսակներն են.
1) Մասնավոր սեփականություն. ընդամենը 345 հողակտորներ, որոնք զբաղեցնում են 314,669.03 մ2 տարածք (տե՛ս Աղյուսակ Բ4):
2) Համայնքային հողեր. ընդամենը 297 հողակտորներ, որոնք զբաղեցնում են 893,693.85 մ2 տարածք: Այս հողերը ենթաբաժանված են. ա) 271 հողակտորներ, որոնք անմիջապես կառավարվում են Տեղական ինքնակառավարման մարմինների (ՏԻՄ) կողմից և օգտագործվում են որպես արոտավայրեր, հանրային հանգստի վայրեր, գյուղական ճանապարհներ կամ հետագա օգտագործման նպատակով, բ) 14 հողակտորներ օրինականորեն վարձակալության են տրված մասնավոր ԱԵԱ-ներին և գ) 7 հողակտորներ չձևակերպված հիմունքներով օգտագործվում են մասնավոր ԱԵՏՏ-ների կողմից (համայնքային հողերի չձևակերպված օգտագործողներ):
3) Պետական հողեր. 24 հողակտոր` ընդհանուր 34,691.76 մ2 տարածքով, օգտագործվող որպես գյուղատնտեսական, ոչ գյուղատնտեսական և այլ հողեր, պետական հողի վրա արձանագրվել է 1 վարձակալ (տե՛ս Աղյուսակ Բ4ա):
3.3.2 Հողերի կորուստն ըստ տեսակի
20. 666 ազդեցության ենթակա հողակտորներից 306-ը (287,047.27 մ2) մասնավոր սեփականության գյուղատնտեսական նշանակության հողեր են, իսկ 39-ը (27,621.76 մ2) մասնավոր սեփականության բնակելի, հասարակական և այլ նշանակության հողեր են: Համայնքային սեփականության հողերը 297-ն են (893,693.85 մ2), որոնք օգտագործվում են համայնքի անդամների կողմից որպես վարելահողեր, հանրային օգտագործման, ընդհանուր օգտագործման հողեր, բնակելի, արոտավայր և այլ նպատակներով. Տե՛ս հողերի ազդեցությունների ամփոփումը ըստ հողի տեսակների Աղյուսակներ Բ4 և Բ4ա-ում: Ազդեցության ենթակա հողի ընդհանուր մակերեսը հաշվարկվել է` հիմք ընդունելով սեփականատիրոջ կադաստրային վկայականը, սեփականության վկայականի բացակայության դեպքում դիտարկվել է կադաստրային քարտեզում նշված ընդհանուր մակերեսը: Ազդեցության ենթակա մասը ստացվել ՄՉՀ իրականացման արդյունքում:
Աղյուսակ Բ4: Ազդեցության ենթակա մասնավոր հողերը ըստ տեսակի
.__________________________________________________________________________
|Համայնք|Մասնավոր գյուղատնտեսական հողեր |Մասնավոր բնակելի, հասարակական և |
| | |այլ հողեր |
| |________________________________|________________________________|
| |Հող|ԱԵՏՏ|Ընդհանուր |Ազդեցու- |Հող|ԱԵՏՏ|Ընդհանուր |Ազդեցու- |
| | | | |թյան | | | |թյան |
| | | | |ենթակա | | | |ենթակա |
| |___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
| |քա-|քա- |մ2 |մ2 |քա-|քա- |մ2 |մ2 |
| |նակ|նակ | | |նակ|նակ | | |
|_______|___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
|Մարալիկ| 57| 92| 87,897.00| 30,749.44| 3| 3| 1,148.95| 454.71|
|_______|___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
|Ազատան | 33| 44| 294,204.59| 72,931.46| 15| 19| 17,829.97| 9,695.22|
|_______|___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
|Բենիա- | 21| 30| 69,301.73| 21,739.19| 1| 1| 6,493.84| 765.77|
|մին | | | | | | | | |
|_______|___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
|Լանջիկ | 11| 16| 127,325.56| 10,941.98| 0| 0| 0.00| 0.00|
|_______|___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
|Լուսա- | 44| 52| 181,684.00| 18,725.66| 0| 0| 0.00| 0.00|
|կերտ | | | | | | | | |
|_______|___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
|Հայրեն-| 18| 27| 342,334.64| 25,811.26| 0| 0| 0.00| 0.00|
|յաց | | | | | | | | |
|_______|___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
|Հոռոմ | 55| 88| 680,891.02| 49,745.24| 1| 1| 1,375.03| 815.79|
|_______|___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
|Ձորակապ| 57| 83| 302,232.15| 54,728.87| 19| 34| 21,690.39| 15,890.27|
|_______|___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
|Սառ- | 10| 17| 61,376.59| 1,674.17| 0| 0| 0.00| 0.00|
|նաղբ- | | | | | | | | |
|յուր | | | | | | | | |
|_______|___|____|____________|__________|___|____|____________|__________|
|Ընդհա- |306| 449|2,147,247.28|287,047.27| 39| 58| 48,538.18| 27,621.76|
|նուր | | | | | | | | |
.__________________________________________________________________________
.________ _________________________________.
|Համայնք| |Ընդհանուր մասնավոր հողեր |
| | | |
| | |________________________________|
| | |Հող|ԱԵՏՏ|Ընդհանուր |Ազդեցու- |
| | | | | |թյան |
| | | | | |ենթակա |
| | |___|____|____________|__________|
| | |քա-|քա- |մ2 |մ2 |
| | |նակ|նակ | | |
|_______| |___|____|____________|__________|
|Մարալիկ| | 60| 95| 89,045.95| 31,204.15|
|_______| |___|____|____________|__________|
|Ազատան | | 48| 63| 312,034.56| 82,626.68|
|_______| |___|____|____________|__________|
|Բենիա- | | 22| 31| 75,795.57| 22,504.96|
|մին | | | | | |
|_______| |___|____|____________|__________|
|Լանջիկ | | 11| 16| 127,325.56| 10,941.98|
|_______| |___|____|____________|__________|
|Լուսա- | | 44| 52| 181,684.00| 18,725.66|
|կերտ | | | | | |
|_______| |___|____|____________|__________|
|Հայրեն-| | 18| 27| 342,334.64| 25,811.26|
|յաց | | | | | |
|_______| |___|____|____________|__________|
|Հոռոմ | | 56| 89| 682,266.05| 50,561.03|
|_______| |___|____|____________|__________|
|Ձորակապ| | 76| 117| 323,922.54| 70,619.14|
|_______| |___|____|____________|__________|
|Սառ- | | 10| 17| 61,376.59| 1,674.17|
|նաղբ- | | | | | |
|յուր | | | | | |
|_______| |___|____|____________|__________|
|Ընդհա- | |345| 507|2,195,785.46|314,669.03|
|նուր | | | | | |
.________ _________________________________.
Աղյուսակ Բ4ա: Ազդեցության ենթակա համայնքային, պետական և ընդհանուր
հողեր
._________________________________________________________________
|Համայնք |Համայնքային |Համայնքային բնակելի և |
| |գյուղատնտեսական հողեր |հասարակական, արտադրական և |
| | |այլ հողեր |
| |_______________________|____________________________|
| |Հող |ԱԵՏՏ |Ազդեցության|Հող |Ազդեցության|Հող |
| | | |ենթակա | |ենթակա | |
| |_____|_____|___________|_____|___________|__________|
| |քանակ|քանակ|մ2 |քանակ|մ2 |քանակ |
|___________|_____|_____|___________|_____|___________|__________|
|Մարալիկ | 21| 2| 43,316.25| 24| 0| 25,022.80|
|___________|_____|_____|___________|_____|___________|__________|
|Ազատան | 30| 3| 123,089.20| 46| 0| 29,534.19|
|___________|_____|_____|___________|_____|___________|__________|
|Բենիամին | 15| 4| 55,501.34| 15| 3| 24,264.75|
|___________|_____|_____|___________|_____|___________|__________|
|Լանջիկ | 5| 1| 4,886.01| 8 | 0| 30,457.54|
|___________|_____|_____|___________|_____|___________|__________|
|Լուսակերտ | 19| 6| 97,230.90| 3 | 0| 6,907.38|
|___________|_____|_____|___________|_____|___________|__________|
|Հայրենյաց | 5| 0| 54,039.73| 11| 0| 55,002.00|
|___________|_____|_____|___________|_____|___________|__________|
|Հոռոմ | 14| 0| 49,658.86| 14| 0| 18,731.64|
|___________|_____|_____|___________|_____|___________|__________|
|Ձորակապ | 32| 4| 221,539.00| 32| 0| 35,829.31|
|___________|_____|_____|___________|_____|___________|__________|
|Սառնաղբյուր| 0| 0| 0.00| 3| 0| 18,682.95|
|___________|_____|_____|___________|_____|___________|__________|
|Ընդհանուր | 141| 20| 649,261.29| 156| 3|244,432.56|
._________________________________________________________________
.____________ _____________________________________________________.
|Համայնք | |Պետական հողեր |Ընդհանուր հողեր |
| | | |(մասնավոր + համայնքային + |
| | | |պետական.) |
| | |_____________________|______________________________|
| | |Ազդեցության|Հող |ԱԵՏՏ |Ազդեցության|Հող |
| | |ենթակա | | |ենթակա | |
| | |___________|_________|_____|___________|____________|
| | |մ2 |քանակ |քանակ|մ2 |քանակ |
|___________| |___________|_________|_____|___________|____________|
|Մարալիկ | | 0| 0.00| 105| 97| 99,543.20|
|___________| |___________|_________|_____|___________|____________|
|Ազատան | | 10|15,217.07| 134| 66| 250,467.14|
|___________| |___________|_________|_____|___________|____________|
|Բենիամին | | 5| 2,937.62| 57| 38| 105,208.67|
|___________| |___________|_________|_____|___________|____________|
|Լանջիկ | | 0| 0.00| 24| 17| 46,285.53|
|___________| |___________|_________|_____|___________|____________|
|Լուսակերտ | | 1| 46.83| 67| 58| 122,910.77|
|___________| |___________|_________|_____|___________|____________|
|Հայրենյաց | | 1| 3,755.02| 35| 27| 138,608.01|
|___________| |___________|_________|_____|___________|____________|
|Հոռոմ | | 2| 5,847.28| 86| 89| 124,798.81|
|___________| |___________|_________|_____|___________|____________|
|Ձորակապ | | 5| 6,887.94| 145| 121| 334,875.39|
|___________| |___________|_________|_____|___________|____________|
|Սառնաղբյուր| | 0| 0.00| 13| 17| 20,357.12|
|___________| |___________|_________|_____|___________|____________|
|Ընդհանուր | | 24|34,691.76| 666| 530|1,243,054.64|
.____________ _____________________________________________________.
3.3.3 Ազդեցությունը գյուղատնտեսական հողերի վրա
21. Ծրագրի արդյունքում ազդեցության կենթարկեն 285,164.74 մ2 հողեր 2,144,402.00 մ2 թվով 304 մասնավոր գյուղատնտեսական հողերից: Ազդեցության ենթակա հողերի միջին չափը կազմում է 7,053,95 մ2, իսկ ազդեցության ենթակա հատվածի միջին չափը` 938.04 մ2, այն է` 13.30%: Ամենամեծ ազդեցությունը Մարալիկում է (35%) և Բենիամինում (31.40%): Տե՛ս Աղյուսակ Բ5-ը` գյուղատնտեսական հողերի և դրանց հետ կապված ԱԵՏՏ-ների վերաբերյալ:
Աղյուսակ Բ5: Ազդեցության ենթակա գյուղատնտեսական հողեր
._____________________________________________________________________.
|Համայնք |Մասնավոր գյուղատնտեսական |Ընդ-|Վարելա- |ՏՏ միջին |Կորստի|
| |հողեր |հա- |հողի |հողերը |% |
| |___________________________|նուր|կորուստ | | |
| |Հող|Ընդհանուր |Ազդեցու- |ԱԵՏՏ|ըստ | | |
| | | |թյան | |ԱԵՏՏ-ի | | |
| | | |ենթակա | | | | |
| |___|____________|__________|____|________|_________| |
| |քա-|մ2 |մ2 |քա- |մ2 |մ2 | |
| |նակ| | |նակ | | | |
|__________|___|____________|__________|____|________|_________|______|
|Մարալիկ | 57| 87,897.00| 30,749.44| 92| 334.23| 955.40|35.00%|
|__________|___|____________|__________|____|________|_________|______|
|Ազատան | 33| 294,204.59| 72,931.46| 44|1,657.53| 6,686.47|24.80%|
|__________|___|____________|__________|____|________|_________|______|
|Բենիամին | 21| 69,301.73| 21,739.19| 30| 724.64| 2,310.06|31.40%|
|__________|___|____________|__________|____|________|_________|______|
|Լանջիկ | 11| 127,325.56| 10,941.98| 16| 683.87| 7,957.85| 8.60%|
|__________|___|____________|__________|____|________|_________|______|
|Լուսակերտ | 44| 181,684.30| 18,725.66| 52| 360.11| 3,493.93|10.30%|
|__________|___|____________|__________|____|________|_________|______|
|Հայրենյաց | 18| 342,334.64| 25,811.26| 27| 955.97|12,679.06| 7.50%|
|__________|___|____________|__________|____|________|_________|______|
|Հոռոմ | 55| 680,891.02| 49,745.24| 88| 565.29| 7,737.40| 7.30%|
|__________|___|____________|__________|____|________|_________|______|
|Ձորակապ | 55| 299,386.55| 52,846.34| 82| 644.47| 3,651.06|17.70%|
|__________|___|____________|__________|____|________|_________|______|
|Սառնաղբ- | 10| 61,376.59| 1,674.17| 17| 98.48| 3,610.39| 2.70%|
|յուր | | | | | | | |
|__________|___|____________|__________|____|________|_________|______|
|Ընդհանուր |304|2,144,402.00|285,164.74| 448| 636.53| 4,786.61|13.30%|
._____________________________________________________________________.
3.3.4 Ազդեցությունը ոչ գյուղատնտեսական հողերի վրա
22. Ծրագրի արդյունքում ազդեցության կենթարկվեն 39 մասնավոր ոչ գյուղատնտեսական նշանակության հողեր 27,621.76 մ2), ներառյալ 29 բնակելի նշանակության հողեր, 8 հողեր հասարակական նշանակության են և երկու այլ նշանակության հողեր:
3.4 Ազդեցությունը շենքերի և շինությունների վրա
3.4.1 Ազդեցության ենթակա հողի վրա առկա շենքերը և կառույցները
23. Ծրագրի ծրագիծը ուղղակիորեն ազդեցության կենթարկի 26 շինություններ` 2496.49 մ2 մակերեսով, ներառյալ երեք բնակելի շինություններ և երկու հասարակական կառույցներ (տե՛ս Աղյուսակ Բ6): Ի լրումն, ծրագրի արդյունքում ազդեցության են ենթարկվում նաև հինգ քարե պարիսպներ, հինգ կանգառներ, մեկ ռեստորան, մեկ հյուրանոց, մեկ տեխսպասարկման կենտրոն, ջրավազան շատրվանով և սանհանգույց: Ազդեցության է ենթարկվում նաև մեկ գազալցակայան, սակայն ազդեցությունը ժամանակավոր և կսահմանափակվի միայն շինարարության փուլով: Գազալցակայանի առումով ազդեցության է ենթարկվում միայն ծածկը, որը ծածկում է այն տարածքը, որտեղ իրականացվում է գազալցումը: Ծածկի փոխհատուցումը և շինարարության փուլում ազդեցությունը դիտարկվել են ՀՕՏԾ բյուջեում:
Աղյուսակ Բ6: Ազդեցության ենթակա շենքերը և շինությունները
._____________________________________________________________________.
|Շինության տեսակը |Ազդեցության |Գրանցված|Համայնքը |
| |ենթակա | | |
| |_____________|________| |
| |Քանակ|մ2 | մ2 | |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Բնակելի տուն/կառույց | 3| 363.88| 140.42|Հոռոմ (1), |
| | | | |Ազատան (2) |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Քարե պարիսպ | 5| 56.26| 29.33|Մարալիկ (1), |
| | | | |Բենիամին (3), |
| | | | |Ազատան (1) |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Ավտոսպասարկման կենտրոն | 1| 131| 146.43|Մարալիկ |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Տեղզննման հարթակ | 1| 78.65| |Մարալիկ |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Օժանդակ կառույց | 1| 1.6| 1.6|Ազատան |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Ավտոբուսի կանգառ | 5| 555.37| |Հոռոմ (3), |
| | | | |Լուսակերտ (1),|
| | | | |Բենիամին (1) |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Սանհանգույց | 1| 5.74| |Հոռոմ |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Գազալցակայան (ձեռնարկ. գործ. | 1| 20.61| 20.61|Հոռոմ |
|ժամանակավոր դադարեցում) | | | | |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Ռեստորան | 1| 645.92| 645.92|Ձորակապ |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Բետոնե պատ | 1| 20.68| |Ձորակապ |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Հասարակական կառույց | 2| 170.27| 174.66|Ձորակապ (1), |
| | | | |Մարալիկ (1) |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Հյուրանոց | 1| 309.52| 309.52|Ձորակապ |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Բետոնե հարթակ (լքված) | 2| 134.2| |Ձորակապ |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Ջրավազան շատրվանով | 1| 2.79| |Բենիամին |
|_______________________________|_____|_______|________|______________|
|Ընդհանուր | 26|2496.49| | |
._____________________________________________________________________.
3.4.2 Վերաբնակեցման պահանջները և մոտեցումը
24. Ծրագրի արդյունքում ազդեցության կենթարկվեն երեք բնակելի շինություններ: Դրանցից երկուսը Ազատան համայնքում, իսկ մեկը` Լուսակերտ համայնքում: Լուսակերտում գտնվող ազդեցության ենթակա բնակելի շինությունը բնակեցված չէ, իսկ Ազատան համայնքում ազդեցության ենթակա երկու բնակելի շինությունները պատկանում են մեկ տնային տնտեսության: Այսպիսով, փաստացի վերաբնակեցման ենթակա տնային տնտեսությունը մեկն է Ազատան համայնքում: Հետևաբար, Ծրագրի ներքո միայն մեկ տնային տնտեսություն է դիտարկվել վերաբնակեցման օժանդակություն ստանալու համար` մշտական բնակելի տան կորստի դիմաց:
25. Սույն Ծրագրի ներքո, հիմնվելով Հողերի օտարման և տարաբնակեցման շրջանակ վրա, վերաբնակեցման պլան չի մշակվի: Վերաբնակեցվողները կինքնավերաբնակեցվեն և, ի լրումն իրենց ազդեցության ենթակա գույքի լիարժեք փոխհատուցման, նրանք կստանան վերաբնակեցման հատուկ օժանդակություն կանխիկով, որը կբավարարի տրանսպորտային ծախսերի համար գումարած 1 ամսվա նվազագույն աշխատավարձի չափով գումար կենսապահովման ծախսերը հոգալու համար: Քանի որ վերաբնակեցվողը նաև խիստ ազդեցության ենթակա ԱԵՏՏ է, նրան կտրվի նաև կենսապահովման նպաստ 6 ամսվա նվազագույն աշխատավարձի չափով:
26. Միաժամանակ, վերաբնակեցման են ենթակա նաև երեք ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնող ԱԵՏՏ-ներ Մարալիկ, Հոռոմ և Բենիամին համայնքներում: Ի լրումն, իրենց ազդեցության ենթակա գույքի լիարժեք փոխհատուցման, նրանք կստանան նաև իրենց հողի վրա և շինություններում առկա շարժական գույքի տեղափոխման ծախսերը հոգալու համար օժանդակություն:
Աղյուսակ Բ7. Վերաբնակեցվող ԱԵՏՏ-ների մանրամասները
._____________________________________________________________________.
|ԱԵՏՏ |Կորստի |Վերաբնա-|Փոխհատուցման|Տրամադրվող |Վերաբնա- |
|քանակը|նկարագրու- |կեցում |մանրամասները|օժանդակությունը |կեցման |
| |թյունը | | | |ժամկետը |
|______|___________|________|____________|_________________|__________|
|3 |Մշտական |Ինքնա- |Փոխհատուցում|- վերաբնակեցման |Պայմանա- |
| |(1) և |վերաբնա-|ազդեցության |օժանդակություն |գիրը |
| |ժամանակավոր|կեցում |ենթակա բոլոր|հողի վրա և |ստորագրե- |
| |(2) | |ակտիվների |շինություններում |լուց հետո |
| |հարկային | |դիմաց իրենց |առկա շարժական |14 օրվա |
| |հայտարարա- | |փոխարինման |գույքի տեղափոխման|ընթացքում |
| |գրով | |արժեքով |ծախսերը հոգալու |կամ ինչպես|
| |ձեռնարկա- | | |համար |կսահմանվի |
| |տիրական | | | |օտարման |
| |գործունեու-| | | |պայմանա- |
| |թյան | | | |գրով |
| |դադարեցում | | | | |
|______|___________|________|____________|_________________|__________|
|1 |Բնակելի տան|Ինքնա- |Փոխհատուցում|- 1 վերականգնման |Պայմանա- |
| |մշտական |վերաբնա-|ազդեցության |օժանդակություն 6 |գիրը |
| |կորուստ |կեցում |ենթակա բոլոր|ամսվա նվազագույն |ստորագրե- |
| | | |ակտիվների |աշխատավարձի չափով|լուց հետո |
| | | |դիմաց իրենց |(որպես խոցելի |14 օրվա |
| | | |փոխարինման |ԱԵՏՏ-ներ), |ընթացքում |
| | | |արժեքով |- 1 վերականգնման |կամ ինչպես|
| | | | |օժանդակություն |կսահմանվի |
| | | | |տրանսպորտային |օտարման |
| | | | |ծախսերի համար և |պայմանա- |
| | | | |կենսապահովման |գրով |
| | | | |ծախսերը հոգալու | |
| | | | |համար գումար մեկ | |
| | | | |ամսվա նվազագույն | |
| | | | |աշխատավարձի | |
| | | | |չափով` որպես | |
| | | | |վերաբնակեցվող | |
| | | | |ԱԵՏՏ | |
._____________________________________________________________________.
3.5 Ազդեցությունը մշակաբույսերի և ծառերի վրա
3.5.1 Մշակաբույսեր
27. Ծրագրի տարածքում մշակվող հիմնական մշակաբույսերն են ցորենը, գարին, կորնգան, կարտոֆիլը և առվույտը: Փաստացի ազդեցության ենթարկվող ընդհանուր տարածքը կազմում է 334,151.96 մ2: Մարդիկ օգտագործում են արտադրանքի որոշ մասը կենսաապահովման նպատակով (ընտանեկան սպառման), իսկ մնացած մասը վաճառում են շուկայում` որպես վաստակի աղբյուր: Հողի օտարմամբ պայմանավորված` ԱԵԱ-ները ստիպված կլինեն փոխարինել ընտանիքի սպառման համար այս սննդի աղբյուրը շուկայի գնված սննդով կամ որպես վաստակի աղբյուր վաճառել ավելի քիչ արտադրանք: Նրանք կստանան մշակաբույսի մեկ տարվա կորստի դիմաց փոխհատուցում` ի լրումն իրենց հողի կորստի դիմաց տրամադրվող փոխհատուցմանը:
Աղյուսակ Բ8: Հիմնական մշակաբույսերի կորուստը
._____________________________________________________________________.
|Community |Ազդեցության ենթակա տարածքը (մ2) |
| |______________________________________________________|
| |Ցորեն |Գարի |Կորնգան |Կարտոֆիլ |Առվույտ |Խոտ |
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Մարալիկ | 12041.9| 2290.35|12859.95| 8958.76| 0| 103.04|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Ազատան | 26065.19| 8220.57| 0| 44347.8| 1531.86| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Բենիամին | 5139.74| 0| 1152.61| 12281.83| 3180.37| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Լանջիկ | 3183.34| 6595.38| 2436.32| 0| 0| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Լուսակերտ | 7443.1| 5070.96| 575.47| 18974.82| 0| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Հայրենյաց | 16087.0| 5785.58| 3732.79| 0| 0| 205.89|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Հոռոմ | 26880.05|20011.86| 2166.98| 0| 0| 686.35|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Ձորակապ | 23872.43| 1613.8| 9404.38| 32981.89| 6595.43| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Սառնաղբյուր | 245.3| 957.0| 131.99| 0| 0| 339.88|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Ընդհանուր |120958.05| 50545.5|32460.49| 117545.1|11307.66|1335.16|
|մ2-ով | | | | | | |
|______________|______________________________________________________|
| | Բերք (կգ/մ2) |
|______________|______________________________________________________|
|Մարալիկ | 0.355| 0.353| 0.37| 2.67| 0| 0.361|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Ազատան | 0.49| 0.457| 0| 2.75| 0.335| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Բենիամին | 0.37| 0| 0.4| 2.06| 0.65| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Լանջիկ | 0.28| 0.24| 0.44| 0| 0| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Լուսակերտ | 0.25| 0.22| 0.4| 2.5| 0| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Հայրենյաց | 0.4| 0.3| 0.4| 0| 0| 0.3|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Հոռոմ | 0.3| 0.25| 0.4| 0| 0| 0.3|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Ձորակապ | 0.55| 0.35| 0.55| 4| 0.5| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Սառնաղբյուր | 0.4| 0.35| 0.4| 0| 0| 0.4|
|______________|______________________________________________________|
| | Ընդհանուր կորուստները (կգ) |
|______________|______________________________________________________|
|Մարալիկ | 4274.87| 808.49| 4758.18| 23919.89| 0| 37.20|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Ազատան | 12771.94| 3756.80| 0|121956.45| 513.17| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Բենիամին | 1901.70| 0| 461.04| 25300.57| 206.24| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Լանջիկ | 891.34| 1582.89| 1071.98| 0| 0| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Լուսակերտ | 1860.78| 1115.61| 230.19| 47437.05| 0| 0|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Հայրենյաց | 6434.80| 1735.67| 1493.12| 0| 0| 61.77|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Հոռոմ | 8064.02| 5002.97| 866.79| 0| 0| 205.91|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Ձորակապ | 13129.84| 564.83| 5172.41|131927.56| 3297.72| 0.|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Սառնաղբյուր | 98.12| 334.95| 52.80| 0| 0| 135.95|
|______________|_________|________|________|_________|________|_______|
|Ընդհանուր | 49427.40|14902.22|14106.51|350541.52| 5878.13| 440.82|
|կգ-ով | | | | | | |
._____________________________________________________________________.
3.5.2 Ծառեր
28. Ծառերի վրա ազդեցությունը էական չէ, քանի որ Տրանշ 3-ի ծրագիծը զգուշորեն է նախագծվել` նվազեցնելու համար ծառերի վրա ազդեցությունը: Ծրագծի երկայնքով 83 պտղատու և 28 փայտանյութ տվող ծառեր կենթարկվեն ազդեցության: 83 պտղատու ծառերից 68-ը նորատունկ են, իսկ մնացած 15-ը` դեռ ոչ բերքատու ծառեր:
Աղյուսակ Բ9: Ազդեցության ենթակա պտղատու ծառերը
.__________________________________________________________.
|Sl.|Պտղատու ծառի|Նորատունկ|Բերքատու|Դեռ ոչ |Ընդհանուր |
|No.|տեսակը | | |բերքատու|ազդեցության |
| | | | | |ենթակա ծառերը|
|___|____________|_________|________|________|_____________|
|1 |Բալ | 0| 0| 12| 12|
|___|____________|_________|________|________|_____________|
|2 |Խնձոր | 30| 0| 1| 31|
|___|____________|_________|________|________|_____________|
|3 |Կեռաս | 10| 0| 0| 10|
|___|____________|_________|________|________|_____________|
|4 |Սալոր | 0| 0| 1| 1|
|___|____________|_________|________|________|_____________|
|5 |Տանձ | 21| 0| 1| 22|
|___|____________|_________|________|________|_____________|
|6 |Ծիրան | 7| 0| 0| 7|
|___|____________|_________|________|________|_____________|
|7 |Ընդհանուր | 68| 0| 15| 83|
.__________________________________________________________.
29. Ինչ վերաբերում է փայտանյութ տվող ծառերին, ապա ազդեցության ենթակա 28 ծառերից 23-ը խոշոր հասուն ծառեր են, իսկ 5-ը` միջին, այն է` հացենի, ուռենի և բարդի:
Աղյուսակ Բ10: Ազդեցության ենթակա փայտանյութ տվող ծառերը
._____________________________________________________.
|Sl.|Փայտանյութ տվող|Միջին|Խոշոր|Ընդհանուր ազդեցության|
|No.|ծառի տեսակը | | |ենթակա ծառերը |
|___|_______________|_____|_____|_____________________|
|1 |Հացենի | 5| 19| 24|
|___|_______________|_____|_____|_____________________|
|2 |ՈՒռենի | 0| 4| 4|
|___|_______________|_____|_____|_____________________|
|3 |Բարդի | 0| 0| 0|
|___|_______________|_____|_____|_____________________|
|4 |Ընդհանուր | 5| 23| 28|
._____________________________________________________.
30. Ի լրումն պտղատու և փայտանյութ տվող ծառերի, Ծրագրի ներքո ազդեցության կենթարկվեն նաև յոթ դեկորատիվ ծառեր Մարալիկ և Ազատան համայնքներում: Յոթ դեկորատիվ ծառերից վեցը եղևնիներ են, իսկ մեկը` թույա:
Աղյուսակ Բ11: Ազդեցության ենթակա դեկորատիվ ծառերը
.______________________________________________.
|Sl.|Դեկորատիվ |Ընդհանուր ազդեցության|Համայնքը|
|No.|ծառի տեսակը|ենթակա ծառերը | |
|___|___________|_____________________|________|
| 1 |Եղևնի | 6 |Մարալիկ |
|___|___________|_____________________|________|
| 2 |Թույա | 1 |Ազատան |
|___|___________|_____________________|________|
| 3 |Ընդհանուր | 7 | |
.______________________________________________.
3.6 Ազդեցությունը ձեռնարկատիրական գործունեության և զբաղվածության վրա
31. Ծրագրի ներքո ազդեցության ենթակա ձեռնարկատիրական գործունեությունները երեքն են: Երեքից մեկը ենթարկվում է մշտական ազդեցության, իսկ երկուսը` ժամանակավոր: Նրանք բոլորն էլ հարկային հայտարարագրեր են ներկայացնում հարկային ծառայությանը: Ազդեցության ենթակա ձեռնարկատիրական գործունեությունները գտնվում են Մարալիկում, Հոռոմում և Բենիամինում: Դրանք են` գազալցման կայան, տեխսպասարկման կենտրոն և ռեստորան: Ձեռնարկատիրական գործունեությունների ազդեցությունը ներկայացված է Աղյուսակ Բ12-ում:
Աղյուսակ Բ12: Ձեռնարկատիրական գործունեության կորստի չափը և հարկային
կարգավիճակը
._____________________________________________________________________.
|Sl.|Համայնքը |Ձեռնարկատիրական |Ազդեցության|Հարկային |Քա- |
|No.| |գործունեության տեսակը |տեսակը |կարգավիճակը|նակը|
|___|_________|__________________________|___________|___________|____|
| 1 |Մարալիկ |տեխսպասարկման կենտրոն |մշտական |ԱԱՀ վճարող | 1 |
|___|_________|__________________________|___________|___________|____|
| 2 |Հոռոմ |Գազալցման կայան |ժամանակավոր|ԱԱՀ վճարող | 1 |
|___|_________|__________________________|___________|___________|____|
| 3 |Բենիամինն|Հյուրանոց, հանրային սնունդ|ժամանակավոր|ԱԱՀ վճարող | 1 |
| | |(ռեստորան) | | | |
|___|_________|__________________________|___________|___________|____|
| 4 |Ընդհանուր| | | | 3 |
._____________________________________________________________________.
32. Զբաղվածության (աշխատանքի) կորստի տեսակետից, 11 անձանց զբաղվածությունը (աշխատանքը) ժամանակավոր ազդեցության կենթարկվի ձեռնարկատիրական գործունեության ազդեցության արդյունքում: Զբաղվածության առավելագույն կորուստը Հոռոմում է (8), այնուհետև երեքը Բենիամինում: Մշտական ազդեցության ենթակա տեխսպասարկման կենտրոնը Մարալիկում հանդիսանում է ԱՁ և չունի վարձու ազդեցության ենթակա աշխատող: Աղյուսակ Բ13-ը ներկայացնում է զբաղվածության (աշխատանքի) կորուստները ձեռնարկատիրական գործունեության ժամանակավոր ազդեցության արդյունքում:
Աղյուսակ Բ13: Զբաղվածության կորուստները ձեռնարկատիրական
գործունեությունում
.___________________________________________________________.
|Sl.|Համայնքը |Ձեռնարկատիրական |Ազդեցության|Քանակը|
|No.| |գործունեության տեսակը |տեսակը | |
|___|_________|__________________________|___________|______|
| 1 |Հոռոմ |Գազալցման կայան |ժամանակավոր| 8 |
|___|_________|__________________________|___________|______|
| 2 |Բենիամինն|Հյուրանոց, հանրային սնունդ|ժամանակավոր| 3 |
| | |(ռեստորան) | | |
|___|_________|__________________________|___________|______|
| 3 |Ընդհանուր| | | 11 |
.___________________________________________________________.
3.7 Հանրային գույք և հաղորդուղիներ
33. Ծրագիրն, ընդհանուր առմամբ ազդեցության կենթարկի վեց հանրային գույք: Դրանցից հինգը ավտոբուսի կանգառներ են, իսկ մեկը` ավտոտեխզննման հարթակ: Ավտոբուսի կանգառների տեսակետից դրանցից մեկականը գտնվում են Բենիամինում և Լուսակերտում, իսկ երեքը` Հոռոմում: Ավտոտեխզննման հարթակը գտնվում է Մարալիկ համայնքում: Ավտոտեխզննման հարթակները կառուցվել են սովետական ժամանակահատվածում որոշակի պարբերական հեռավորություններով` տրանսպորտային միջոցների զննման նպատակով: Ավտոտեխզննման հարթակը և ավտոբուսի կանգառները հանդիսանում են հանրային գույք և պատկանում են պետությանը (ՏԿՆ): Հանրային գույքը, համաձայն ՀՕՏՇ դրույթների, կապամոնտաժվի և կվերականգնվի Ծրագրի ներքո, որտեղ անհրաժեշտ է: Նշված հանրային կառույցները կտեղափոխվեն Ծրագրի կողմից, դրանց վերականգնման ծախսերը կներառվեն շինարարական աշխատանքների ընդհանուր ծավալներում, եթե ՏԿՆ-ի կողմից այլ բան չնախատեսվի:
Աղյուսակ Բ14: Ազդեցությունը հանրային գույքի և հաղորդուղիների վրա
._______________________________________________.
|Sl.|Համայնքը | Հանրային գույք |
|No.| |_________________________________|
| | |Ավտոբուսի|Ավտոտեխզննման|Ընդհանուր|
| | |կանգառներ|հարթակներ | |
|___|_________|_________|_____________|_________|
| 1 |Մարալիկ | 0 | 1 | 1 |
|___|_________|_________|_____________|_________|
| 2 |Բենիամին | 1 | 0 | 1 |
|___|_________|_________|_____________|_________|
| 3 |Լուսակերտ| 1 | 0 | 1 |
|___|_________|_________|_____________|_________|
| 4 |Հոռոմ | 3 | 0 | 3 |
|___|_________|_________|_____________|_________|
| 5 |Ընդհանուր| 5 | 1 | 6 |
._______________________________________________.
34. Միաժամանակ, հաղորդուղիներն ամբողջությամբ կտեղափոխվեն կամ կվերականգնվեն` ապահովելով մինչև Տ3 Ծրագրի իրականացումն ունեցած աշխատանքային վիճակը: Ճանապարհը նախագծող խորհրդատուն նախագծել է նաև հաղորդուղիների տեղափոխումը/վերականգնումը: Հաղորդուղիների տեղափոխումը կիրականացվի ՀՀ ՏԿՆ-ի Տրանսպորտի ԾԻԳ-ի կողմից` հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ հաղորդուղիների տեղափոխման առաջադրանքը իրականացվելու է ՀՀ պետական բյուջեի միջոցներով և դրա հետ կապված բոլոր հարցերը, այդ թվում հողի օգտագործումը, փոխհատուցումը (եթե այդպիսին լինի), սեփականատերերի/օգտագործողների ծանուցումը և խորհրդակցությունը և այլն, կարգավորվելու են ՀՀ օրենսդրության պահանջների համաձայն (ՀՀ Սահմանադրություն, ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգիրք, Ավտոմոբիլային ճանապարհների մասին ՀՀ օրենք, Քաղաքաշինության մասին ՀՀ օրենք և այլն): Հաղորդուղիների տեղափոխման ծախսերը ներառված չեն սույն ՀՕՏԾ-ի բյուջեում, քանի որ այն ներառված է ՀՀ պետական բյուջեում: Հանրային գույքերի վերաբերյալ մանրամասները ներկայացված են Աղյուսակ Բ14-ում:
3.8 Ազդեցությունները հողի վրա առկա շարժական գույքի վրա
35. Ծրագրի ներքո հողերի վրա առկա 17 գույքեր ազդեցության կենթարկվեն և պահանջեն տեղափոխում: Կարևոր է, որ այդ գույքերը փաստացի շարժական են և կարող են տեղափոխվել առանց դրանց վնաս հասցնելու: Դրանց մեծամասնությունը մահացած անձանց համար ընտանիքի անդամների կողմից դրված քարե հուշարձաններ են որպես հիշատակ, դրանց հաջորդում են չորս մետաղական կառույցներ և մեկական այլ գույքերը` մնացած գույքերի տեսակների համար: Շարժական գույքերի բացվածքը ըստ համայնքների ներկայացված է Աղյուսակ Բ15-ում:
Աղյուսակ Բ15: Ծրագրի արդյունքում ազդեցության ենթակա շարժական գույքերը
._________________________________________________________________.
|Համայնքը | Շարժական գույքերի քանակը |
| |_______________________________________________________|
| |քարե |փայտե |մետաղա-|մետաղա-|շինարա- |մետա- |մետա-|
| |հուշարձան|կառույց|կան |կան |րական |ղական |ղական|
| | | |կառույց|հովանոց|պանելներ|դարպաս|կրպակ|
|_________|_________|_______|_______|_______|________|______|_____|
|Մարալիկ | 2| -| 2| -| 1| -| -|
|_________|_________|_______|_______|_______|________|______|_____|
|Ազատան | 3| -| 1| -| -| -| -|
|_________|_________|_______|_______|_______|________|______|_____|
|Բենիամին | 2| -| 1| 1| -| 1| -|
|_________|_________|_______|_______|_______|________|______|_____|
|Լուսակերտ| 1| -| -| -| -| -| 1|
|_________|_________|_______|_______|_______|________|______|_____|
|Ձորակապ | -| 1| -| -| -| -| -|
|_________|_________|_______|_______|_______|________|______|_____|
|Ընդհանուր| 8| 1| 4| 1| 1| 1| 1|
._________________________________________________________________.
3.9 Ազդեցությունը խիստ ազդեցության ենթակա ու խոցելի տնային
տնտեսությունների վրա և Եկամտի վերականգնում
36. ՀՕՏԾ հիմնական նպատակը մարդկանց վրա Ծրագրի բացասական ազդեցությունների և հարակից բարդությունների մեղմումն է, մասնավորապես` խիստ ազդեցության ենթակա և խոցելի տնային տնտեսությունների: Եկամտի վերականգնման ճկունությունը բարելավելու, ինչպես նաև այս թիրախային ԱԵՏՏ-ների կենսապահովումը վերականգնելու նպատակով ՀՕՏՇ Իրավունքների մատրիցան ներառում է դրույթներ եկամտի վերականգնման վերաբերյալ, որը ներառում է վերականգնման օժանդակությունների դրույթներ, մասնավորապես. խիստ ազդեցության օժանդակություն և խոցելի խմբերին տրվող օժանդակություն: Եկամտի վերականգնման այս ջանքերը առաջարկվում են Ծրագրի կողմից խիստ ազդեցության ենթակա և խոցելի ԱԵՏՏ-ների վրա ազդեցությունները մեղմելու համար: Ստորև ներկայացված են այն թիրախային խմբերը, որոնք իրավունակ են Ծրագրի ներքո Եկամտի վերականգնման միջոցառումների համար:
3.9.1 Խիստ ազդեցության ենթակա տնային տնտեսություններ
37. Խիստ ազդեցության ենթակա ԱԵՏՏ-ները նրանք են, որոնք կորցնում են իրենք մշակվող հողային ակտիվների ավելի քան 10%-ը: Ազդեցության ենթակա 530 ԱԵՏՏ-ներից 273-ը կորցնում են իրենք մշակվող հողային ակտիվների ավելի քան 10%-ը: Այս օժանդակության համար դիտարկվել են այն հողամասերը, որոնք մշակվելիս են եղել ՄՉՀ իրականացման պահի դրությամբ: Տարածքի 10%-ից ավել կորցնող հողամասերը, որոնք մշակվելիս չեն եղել, չեն դիտարկվել խիստ ազդեցության օժանդակության համար: Նմանապես, 1 ԱԵՏՏ կվերաբնակեցվի բնակելի շինության կորստի արդյունքում: Այսպիսով, խիստ ազդեցության ենթակա ԱԵՏՏ-ների ընդհանուր թիվը 274 է, որոնք իրավունք ունեն ստանալու խիստ ազդեցության համար տրվող օժանդակություն Ծրագրի ՀՕՏՇ-ի համաձայն:
Աղյուսակ Բ16: Խիստ ազդեցության ենթակա ԱԵՏՏ-ները ըստ տեսակի
.________________________________________________________________.
|Խիստ ազդեցության տեսակը |Ազդեցության |ԱԵՏՏ-ների|
| |ենթակա հողերի|քանակը |
| |քանակը | |
|________________________________________|_____________|_________|
|Խիստ ազդեցության ենթակա ԱԵՏՏ-ներ, | 180 | 273 |
|որոնք կորցնում են իրենց մշակվող հողի | | |
|ավելի քան 10%-ը | | |
|________________________________________|_____________|_________|
|Խիստ ազդեցության ենթակա վերաբնակեցող | 1 | 1 |
|ԱԵՏՏ-ներ | | |
|________________________________________|_____________|_________|
|Ընդհանուր ԱԵՏՏ-ներ (առանց կրկնահաշվարկի)| 181 | 274 |
.________________________________________________________________.
3.9.2 Խոցելի ԱԵՏՏ-ներ
38. 51 ԱԵՏՏ-ներ դիտարկվել են որպես խոցելի և աղքատ ԱԵՏՏ-ներ, նկատի ունենալով, որ վերջիններս հաշվառված են ընտանիքների անապահովության գնահատման համակարգում (ամենախոշոր պետական սոցիալական աջակցության ծրագիրը Հայաստանում, որը գործում է 1999 թվականից): Բացի այդ, առկա են նաև 19 կանանց կողմից ղեկավարվող ԱԵՏՏ-ներ, 19 տարեց անձանց կողմից ղեկավարվող ԱԵՏՏ-ներ և 4 հաշմանդամների կողմից ղեկավարվող ԱԵՏՏ-ներ, որոնք դիտարկվել են որպես խոցելի ԱԵՏՏ-ներ: Քանի որ որոշ ԱԵՏՏ-ներ նույնականացվել են մի քանի խոցելիության հատկանիշներ ունենալու պատճառով, ընդհանուր խոցելի ԱԵՏՏ-ների թիվը կազմում է 93:
Աղյուսակ Բ17: Խոցելի ԱԵՏՏ-ներ
.______________________________________________________.
|Տեսակը |Քանակը|
|_______________________________________________|______|
|Աղքատ (ԸՆՀ-ում գրանցված) | 51 |
|_______________________________________________|______|
|Կանանց կողմից ղեկավարվող | 19 |
|_______________________________________________|______|
|Կենսաթոշակառուների կողմից ղեկավարվող | 19 |
|_______________________________________________|______|
|Հաշմանդամների կողմից ղեկավարվող | 4 |
|_______________________________________________|______|
|Ընդհանուր խոցելի ԱԵՏՏ-ներ (առանց կրկնահաշվարկի)| 93 |
.______________________________________________________.
Գ. ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ՏՆԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՍՈՑԻԱԼ-ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ
1. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ
39. Սոցիալ-տնտեսական հետազոտության (ՍՏՀ) հիմնական նպատակն է ապահովել ազդեցության ենթակա բնակչության և համայնքների սոցիալ-տնտեսական գլխավոր առանձնահատկությունների` կրթական մակարդակ, կենսապահովման միջոցներ, եկամտի աղբյուրներ, աղքատության/եկամտի մակարդակներ, գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը, ինչպես նաև ծառայությունների հասանելիությունը/մատչելիությունը, որոնց վերաբերյալ տվյալները կօգտագործվեն որպես ելակետային տվյալներ ՀՕՏԾ-ի իրականացումը գնահատելիս, ինչպես նաև գնահատելու, թե արդյոք ԵՆԲ-ի Բնապահպանական և Սոցիալական սկզբունքներն ու նորմերը պահպանվել են: Սա կօգնի ավելի լավ հասկանալ ազդեցության ենթակա տնային տնտեսությունների վրա հողի կորստի հետևանքով առաջացող հավանական ազդեցությունները և բացահայտել վերականգնման տարբերակները:
40. Սույն վերջնական ՀՕՏԾ-ում ազդեցության ենթակա անձանց սոցիալ-տնտեսական նկարագիրը հիմնված է ԲՖԳ-ի շրջանակներում վերջնական ՀՕՏԾ-ի պատրաստման ընթացքում 2014 թ. իրականացված տնային տնտեսությունների սոցիալ-տնտեսական ընտրանքային հետազոտության տվյալների վրա: Ընդհանուր առմամբ ծրագրի ԵՆԲ-ի ֆինանսավորմամբ իրականացվող հատվածում ազդեցության կենթարկվեն 530 տնային տնտեսություններ, որոնցից միայն 430 տնային տնտեսություններ են մասնակցել մարդահամարի հետազոտությանը, քանի որ մնացած 100-ը բնակվում են արտերկրում, Հայաստանի այլ մարզերում կամ դրանց գտնվելու վայրն անհայտ է: Հաշվետվության սույն բաժնում ներկայացված մարդահամարի տվյալները վերաբերում են 430 հետազոտված տնային տնտեսություններին: Սոցիալ-տնտեսական ընտրանքային հետազոտությունն ընդգրկել է 430 ազդեցության ենթակա տնային տնտեսությունների 30.6%-ը, այսինքն` ընդամենը 131 տնային տնտեսություն: ՍՏՀ համար կիրառվեց մարդահամարի հետազոտությունում յուրաքանչյուր չորրորդ տնային տնտեսությունն ընդգրկելու նախապես սահմանված մեթոդը: Ինչպես նշվեց, ՍՏՀ տվյալները ծառայում են որպես ելակետային տվյալներ ՀՕՏԾ-ի իրականացման մոնիտորինգի համար: Մարդահամարի 100% տվյալների առկայության դեպքում այն օգտագործվել է սույն բաժնում: ՍՏՀ-ին մասնակցած տնային տնտեսությունները ներկայացված են աղյուսակ Գ1-ում: ՍՏՀ ընտրանքային տնային տնտեսությունները կազմում են ազդեցության ենթակա տնային տնտեսությունների 30.6%-ը, ինչը բարձր է նախատեսած 25%-ից: ՍՏՀ-ի համար օգտագործված հարցաթերթիկը զետեղված է սույն ՀՕՏԾ-ի Հավելված 2-ում:
Աղյուսակ Գ1. ՍՏՀ-ում ընդգրկված ԱԵՏՏ-ների և ՏՏ-ների ընդհանուր քանակն
ըստ համայնքների
._____________________________________________________________.
|Համայնքը |ԱԵՏՏ-ների|ԱԵՏՏ-ների |ՍՏՀ-ում ընդգրկված ԱԵՏՏ-ների|
| |ընդհանուր|քանակն ըստ |քանակն ու %-ը |
| |քանակը |մարդահամարի| |
|___________|_________|___________|___________________________|
|Ազատան | 66| 58| 14| 3.3%|
|___________|_________|___________|_____________|_____________|
|Բենիամին | 38| 29| 11| 2.6%|
|___________|_________|___________|_____________|_____________|
|Լանջիկ | 17| 12| 16| 3.7%|
|___________|_________|___________|_____________|_____________|
|Լուսակերտ | 58| 49| 14| 3.3%|
|___________|_________|___________|_____________|_____________|
|Հայրենյաց | 27| 20| 6| 1.4%|
|___________|_________|___________|_____________|_____________|
|Հոռոմ | 89| 75| 19| 4.4%|
|___________|_________|___________|_____________|_____________|
|Ձորակապ | 121| 92| 24| 5.6%|
|___________|_________|___________|_____________|_____________|
|Մարալիկ | 97| 82| 20| 4.7%|
|___________|_________|___________|_____________|_____________|
|Սառնաղբյուր| 17| 13| 7| 1.6%|
|___________|_________|___________|_____________|_____________|
|Ընդհանուր | 530| 430| 131| 30.6%|
._____________________________________________________________.
Աղբյուրը` ՀՕՏԾ-ի մարդահամարի հետազոտություն, 2014 թ. նոյեմբեր
2. ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅՈՒՆԸ և ԸՆՏԱՆԻՔԻ ԱՆԴԱՄՆԵՐԻ ԹԻՎԸ
41. 430 ազդեցության ենթակա տնային տնտեսություններում կան 1112 անձինք: Դրանք ներառում են 1081 արական (49.8%) և 1090 իգական (50.2%) սեռի ներկայացուցիչներ: Տնային տնտեսությունը միջինում կազմված է 5.05 անձանցից` 2.51 արական և 2.53 իգական սեռի ներկայացուցիչներից: Ըստ 2011 թ. մարդահամարի տվյալների` Հայաստանում տնային տնտեսության միջին չափը կազմել է մոտ 3.85 անձ: Հայաստանի բնակչության գրեթե կեսն ապրում է մայրաքաղաք Երևանում, և քաղաքային վայրերում տնային տնտեսության չափը փոքր է երկրի միջինից: Հետևաբար, ԱԵՏՏ-ների տնային տնտեսությունների չափը քիչ թե շատ համապատասխանում է Հայաստանի գյուղական վայրերի տնային տնտեսության միջին չափին:
Աղյուսակ Գ2. ԱԵՏՏ-ների քանակը և ԱԵՏՏ անդամներն ըստ սեռի
._____________________________________________________________________.
|ԱԵՏՏ-ներ |ԱԵՏՏ անդամներ |
|______________________________________|______________________________|
|Տղամարդ-|% |Կանանց|% |Ընդ- |% |Արա-|% |Իգա-|% |Ընդ-|% |
|կանց | |կողմից| |հանուր| |կան | |կան | |հա- | |
|կողմից | |ղեկա- | |ԱԵՏՏ- | | | | | |նուր| |
|ղեկա- | |վարվող| |ները | | | | | |ԱԵԱ-| |
|վարվող | | | | | | | | | |ները| |
|________|____|______|____|______|_____|____|____|____|____|____|_____|
| 347|80.7| 83|19.3| 430|100.0|1081|49.8|1090|50.2|2171|100.0|
._____________________________________________________________________.
Աղբյուրը` ՀՕՏԾ-ի մարդահամարի հետազոտություն, 2014 թ. նոյեմբեր
3. ԱԵՏՏ-ՆԵՐԻ ՂԵԿԱՎԱՐՆԵՐՆ ԸՍՏ ՍԵՌԻ և ՏԱՐԻՔԻ
42. Հետազոտված բնակչության տնային տնտեսությունների ղեկավարների մեծամասնությունը` 347-ը (80.7%), տղամարդիկ են և մոտ 83-ը (19.3%) կանայք են: Տնային տնտեսությունների ղեկավարների նմանօրինակ գենդերային բաշխումը արտացոլում է արական սեռի կողմից ղեկավարվող տնային տնտեսությունների գերակշռությունը Հայաստանի գյուղական հասարակության մեջ: Արական սեռի կողմից ղեկավարվող տնային տնտեսությունների գերակշռությունը էականորեն բարձր է 45 տարեկանից ցածրների խմբում: 45 տարեկանից ցածրների խմբում կանանց կողմից ղեկավարվող տնային տնտեսությունները հազիվ 1% են կազմում: Մինչդեռ 66 տարեկանից բարձրների խմբում տնային տնտեսության կին ղեկավարներն ավելի շատ են, քան տարիքային մյուս խմբերում: Սա պայմանավորված է արական սեռի կողակցի մահով, որից հետո տնային տնտեսությունը ղեկավարվում է կնոջ կողմից: Իրավաբանորեն ամուսնու մահից հետո կինը դառնում է գույքի սեփականատերը: Սակայն, այս դեպքում սեփականության իրավունքը հիմնականում կապված է արական սեռի կողակցի մահով: Սա կարող է հիմնավորվել Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության 2011 թ. հրապարակած կյանքի տևողություն վերաբերյալ տվյալներով (արական` 67.2, իգական` 75.1):
Աղյուսակ Գ3. ԱԵՏՏ ղեկավարների տարիքն ըստ սեռի և տոկոսի
.______________________________________________________.
|Տարիքային խումբը |Արական սեռի |Իգական սեռի |Ընդամենը |
| |ԱԵՏՏ ղեկավար|ԱԵՏՏ ղեկավար| |
| |____________|____________|__________|
| |No. |% |No. |% |No.|% |
|_________________|____|_______|____|_______|___|______|
|Մինչև 35 տարեկան| 30| 7.0%| 2| 0.5%| 32| 7.4%|
|_________________|____|_______|____|_______|___|______|
|36-45 | 50| 11.6%| 2| 0.5%| 52| 12.1%|
|_________________|____|_______|____|_______|___|______|
|46-55 | 114| 26.5%| 14| 3.3%|127| 29.8%|
|_________________|____|_______|____|_______|___|______|
|56-65 | 103| 24.0%| 27| 6.3%|130| 30.2%|
|_________________|____|_______|____|_______|___|______|
|66+ | 50| 11.6%| 38| 8.8%| 88| 20.5%|
|_________________|____|_______|____|_______|___|______|
|Ընդամենը | 347| 80.7%| 83| 19.3%|430|100.0%|
.______________________________________________________.
Աղբյուրը` ՀՕՏԾ-ի մարդահամարի հետազոտություն, 2014 թ. նոյեմբեր
43. Ստորև բերված աղյուսակ Գ4-ում ներկայացված է ազդեցության ենթակա տնային տնտեսությունների անդամների (ԱԵԱ-ներ) ընդհանուր քանակը` ըստ տարիքային խմբի և սեռի: Սեռերի միջև բաշխվածությունը հավասար է տարիքային խմբերի մեծամասնությունում, և տարիք/սեռ բաշխվածությունը նորմալ է համեմատաբար կայուն գյուղական բնակչության համար: Թվերը արտացոլում են համեմատաբար ցածր մշտական արտագաղթը հետազոտության պահի դրությամբ: Թվերն, այնուամենայնիվ կարող են քողարկել նաև սեզոնային կամ կարճաժամկետ աշխատանքային արտագաղթը, հատկապես 16-45 տարիքային խմբում: 36-45 տարիքային խմբում կանանց և տղամարդկանց համեմատաբար ցածր թիվն ամենայն հավանականությամբ պայմանավորված է երկարաժամկետ կամ մշտական արտագաղթով:
Աղյուսակ Գ4. ԱԵՏՏ անդամների տարիքն ըստ սեռի և տոկոսի
.__________________________________________________.
|Տարիքային խումբը|Արական |Իգական |Ընդամենը |
| |__________|___________|__________|
| |No. |% |No. |% |No. |% |
|________________|____|_____|____|______|____|_____|
|0-5 | 95| 4.4%| 104| 4.8%| 199| 9.2%|
|________________|____|_____|____|______|____|_____|
|6-15 | 153| 7.0%| 172| 7.9%| 325|14.9%|
|________________|____|_____|____|______|____|_____|
|16-25 | 146| 6.7%| 149| 6.9%| 295|13.6%|
|________________|____|_____|____|______|____|_____|
|26-35 | 228|10.5%| 222| 10.2%| 450|20.7%|
|________________|____|_____|____|______|____|_____|
|36-45 | 108| 5.0%| 125| 5.8%| 233|10.7%|
|________________|____|_____|____|______|____|_____|
|46-55 | 151| 7.0%| 142| 6.5%| 293|13.5%|
|________________|____|_____|____|______|____|_____|
|56-65 | 116| 5.3%| 109| 5.0%| 225|10.4%|
|________________|____|_____|____|______|____|_____|
|66+ | 93| 4.3%| 58| 2.7%| 151| 7.0%|
|________________|____|_____|____|______|____|_____|
|Ընդամենը |1090|50.2%|1081| 49.8%|2171| 100%|
.__________________________________________________.
Աղբյուրը` ՀՕՏԾ-ի մարդահամարի հետազոտություն, 2014 թ. նոյեմբեր
11. ԱՂՔԱՏ ԵՎ ԾԱՅՐԱՀԵՂ ԱՂՔԱՏ ԱԵՏՏ-ՆԵՐ
62. Աղքատ ԱԵՏՏ-ները կազմում են ընդհանուր ԱԵՏՏ-ների շուրջ 70%-ը: Ընդ որում, համաձայն սույն ԲՖԳ-ի ՀՕՏՇ-ի Հավելված Բ-ի պարբերություն 18-ի` ընտանեկան անապահովության համակարգում չհաշվառված աղքատ ԱԵՏՏ-ները կբացահայտվեն և կներկայացվեն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն` ընտանիքների անապահովության աստիճանի գնահատման համար: Տվյալ ԱԵՏՏ կստանան փոխհատուցում` ընտանիքների անապահովության գնահատման համակարգում հաշվառելու և ընտանեկան նպաստի իրավունքի ձեռքբերման դեպքում: Աղքատության գնահատումը կատարվել է ըստ ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության (ՀՀԱՎԾ) մեթոդաբանության: Մեթոդաբանությունը կիրառում է ամսական միջին սպառողական ցուցանիշները ՏՏ յուրաքանչյուր անդամի համար` հաշվարկված ըստ սննդամթերքի և ապրանքների զամբյուղի արժեքի: ՏՏ-ն համարվում է ծայրահեղ աղքատ, եթե ամսական միջին սպառումը մեկ չափահաս անդամի կտրվածքով չի գերազանցում ծայրահեղ աղքատության շեմը (սննդամթերքի զամբյուղի արժեքը) և աղքատ, եթե ընդհանուր միջին ծախսերը բարձր են ծայրահեղ աղքատության շեմից, սակայն ցածր են աղքատության ընդհանուր շեմից (ապրանքների զամբյուղի արժեքը): ՀՀ ԱՎԾ-ն ծայրահեղ աղքատության (սննդամթերք) մակարդակը հաշվում է 23,885 ՀՀ դրամ, իսկ աղքատության մակարդակը` 37,022 ՀՀ դրամ յուրաքանչյուր տնային տնտեսության համար մեկ ամսվա կտրվածքով (մանրամասները տե՛ս Աղյուսակ Գ20-ում):
Աղյուսակ Գ20. Խոցելի աղքատ ԱԵՏՏ-ները
.______________________________.
|Կատեգորիա |Քանակը|Տոկոսը|
|________________|______|______|
|Աղքատ | 301 | |
|________________|______| |
|. Ծայրահեղ աղքատ| 166 | 70,0%|
|________________|______| |
|. Աղքատ | 135 | |
|________________|______|______|
|Աղքատ չեն | 102 | 23,7%|
|________________|______|______|
|Չեն պատասխանել | 27 | 6,3% |
|________________|______|______|
|Ընդամենը | 430 |100,0%|
.______________________________.
Աղբյուրը` ՀՕՏԾ-ի մարդահամարի հետազոտություն, 2014 թ. նոյեմբեր
63. Աղյուսակ Գ21-ը ներկայացնում է խոցելի տնային տնտեսությունների վերլուծությունը` ըստ յուրաքանչյուր համայնքի: Համայնքների շարքում աղքատների և ծայրահեղ աղքատների առավելագույն տոկոսը Ձորակապում է (23%), հաջորդը` Մարալիկում (21%), Հոռոմում (16%), Ազատանում (13%), Լուսակերտում (12%), Բենիամինում և Հայրենյացում (յուրաքանչյուրում 4%) և Լանջիկում ու Սառնաղբյուրում (յուրաքանչյուրում 3%): Ինչ վերաբերվում է ծայրահեղ աղքատ ԱԵՏՏ-ներին, ապա ԱԵՏՏ-ների առավելագույն համամասնությունը Ձորակապում է, որին հետևում են Մարալիկը և Հոռոմը: ԱԵՏՏ-ների թիվը ծայրահեղ աղքատների խմբում 166 է համեմատած աղքատների խմբի 135 ԱԵՏՏ-ների հետ: Այդ պատճառով կարևոր է նշել, որ ՀՕՏԾ-ն իրականացվի այնպես, որպեսզի խուսափի աղքատ ԱԵՏՏ-ների` ծայրահեղ աղքատ ԱԵՏՏ-ների խմբում հայտնվելուց: Երկու խմբերի միջև միջակայքը կազմում է 13.137 ՀՀ դրամ: Կարելի է նշել, որ ԱԵՏՏ-ների աղքատության մակարդակին առնչվող տվյալները ձեռք են բերվել մարդահամարի հետազոտության ժամանակ եկամտի վերաբերյալ ՏՏ-ների կողմից տրամադրված տեղեկություններից և ԱՎԾ-ի հաշվարկման մեթոդի կիրառման արդյունքում: Հետևաբար, պետությունից ընտանեկան աղքատության նպաստ ստացող ՏՏ-ները տարբեր են հետազոտության արդյունքում բացահայտված աղքատության նպաստ ստանալու իրավասություն ունեցող ՏՏ-ներից: Բացահայտված խոցելի ԱԵՏՏ-ները (աղքատության շեմից ցածր գտնվող և կանանց, տարեցների և հաշմանդամների կողմից ղեկավարվող ՏՏ-ները) իրավասու են ստանալ նպաստներ և նրանց նախապատվություն կտրվի ծրագրին առնչվող աշխատանքներում ընդգրկվելիս:
Աղյուսակ Գ 21. Խոցելի աղքատ ԱԵՏՏ-ներն ըստ համայնքների
.______________________________________________________.
|Համայնքը |Աղքատ |Ծայրահեղ աղքատ|Ընդամենը |
| |_____________|______________|_____________|
| |Քանակը|Տոկոսը|Քանակը|Percent|Քանակը|Տոկոսը|
|___________|______|______|______|_______|______|______|
|Ազատան | 24| 18%| 15| 9%| 39| 13%|
|___________|______|______|______|_______|______|______|
|Բենիամին | 6| 4%| 6| 4%| 12| 4%|
|___________|______|______|______|_______|______|______|
|Լանջիկ | 4| 3%| 6| 4%| 10| 3%|
|___________|______|______|______|_______|______|______|
|Լուսակերտ | 17| 13%| 20| 12%| 37| 12%|
|___________|______|______|______|_______|______|______|
|Հայրենյաց | 8| 6%| 3| 2%| 11| 4%|
|___________|______|______|______|_______|______|______|
|Հոռոմ | 22| 16%| 27| 16%| 49| 16%|
|___________|______|______|______|_______|______|______|
|Ձորակապ | 25| 19%| 45| 27%| 70| 23%|
|___________|______|______|______|_______|______|______|
|Մարալիկ | 27| 20%| 36| 22%| 63| 21%|
|___________|______|______|______|_______|______|______|
|Սառնաղբյուր| 2| 1%| 8| 5%| 10| 3%|
|___________|______|______|______|_______|______|______|
|Ընդհանուր | 135| 100%| 166| 100%| 301| 100%|
.______________________________________________________.
Աղբյուրը` ՀՕՏԾ-ի մարդահամարի հետազոտություն, 2014 թ. նոյեմբեր
Դ. ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԵՎ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՔԵՐԸ
1. ՀՈՂԻ ՕՏԱՐՄԱՆ և ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ
64. Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության (այսուհետ` Սահմանադրություն) 8-րդ հոդվածը սահմանում է, որ Հայաստանի Հանրապետությունում ճանաչվում և պաշտպանվում է սեփականության իրավունքը: Յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի իր հայեցողությամբ տիրապետելու, օգտագործելու, տնօրինելու և կտակելու իր սեփականությունը: Սահմանադրության 31-րդ հոդվածը սահմանում է, որ սեփականության օտարումը հասարակության և պետության կարիքների համար կարող է կատարվել միայն բացառիկ` գերակա հանրային շահերի դեպքերում, օրենքով սահմանված կարգով, նախնական համարժեք փոխհատուցմամբ: Հողի օտարման և փոխհատուցման գործընթացը և դրա հետ կապված ընդհանուր բնույթի մի շարք իրավահարաբերություններ կարգավորված են նաև ՀՀ իրավական այլ ակտերով`
1. «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգիրք»
2. «Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենք
3. «Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգիրք»
4. «Անշարժ գույքի գնահատման գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենք
5. «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենք
6. «Հայաստանի Հանրապետության Քաղաքացիական դատավարության օրենսգիրք»
7. «Հայաստանի Հանրապետության Վարչական դատավարության օրենսգիրք»:
65. ՀՀ հողային օրենսգրքի 102-րդ, 104-րդ և ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 218-րդ հոդվածները ևս ամրագրում են հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարումը` միայն բացառիկ գերակա հանրային շահերի դեպքերում, օրենքով սահմանված կարգով, նախնական համարժեք փոխհատուցմամբ: Ելնելով ՀՀ Սահմանադրության և վերոհիշյալ իրավական ակտերի պահանջներից` Հայաստանի Հանրապետության կողմից ընդունվել և օտարման ու փոխհատուցման գործընթացը կարգավորող հիմնական օրենք է հանդիսանում «Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին» ՀՀ օրենքը (այսուհետ` Օրենք), որը սահմանում է հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման հիմքը, կարգը, օտարվող սեփականության դիմաց փոխհատուցման տրման կարգը, բացառիկ` գերակա հանրային շահի հասկացությունը և դրա որոշման կարգը:
66. Օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասը սահմանում է, որ հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման սահմանադրական հիմքը բացառիկ` գերակա հանրային շահն է, որի իրականացման սահմանադրական պայմաններն են` ա) օտարման իրականացումը օրենքով սահմանված կարգով, և բ) օտարվող սեփականության դիմաց նախնական համարժեք փոխհատուցման տրամադրումը:
67. Վերոհիշյալ Օրենքի 4-րդ հոդվածի 1-ին մասը սահմանում է հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման բացառիկ` գերակա հանրային շահի որոշման սկզբունքները, իսկ նույն հոդվածի 2-րդ մասը` գերակա հանրային շահով հետապնդվող հնարավոր նպատակները: Օրենքն ամրագրում է այն հիմնարար մոտեցումը, համաձայն որի` ա) հանրային շահը պետք է գերակա լինի օտարվող գույքի սեփականատիրոջ շահերից, բ) հանրային շահի արդյունավետ իրականացումը հնարավոր չի լինի ապահովել առանց այդ սեփականության օտարման, գ) սեփականության օտարումը չպետք է չհիմնավորված վնաս պատճառի սեփականատիրոջը, դ) հանրային շահը գերակա պետք է ճանաչվի կառավարության որոշմամբ, ե) բացառիկ հանրային շահի առկայության փաստը կարող է վիճարկվել դատական կարգով:
68. Օրենքը նաև կարգավորում է օտարվող սեփականության օտարման, փոխհատուցման պայմանները և այն որոշելու կարգը: Մասնավորապես, Օրենքի 5-րդ հոդվածը սահմանում է, որ հողամասի օտարման դեպքում դրա հետ օտարման են ենթակա նաև հողամասի վրա գտնվող անշարժ գույքը (շենքեր, շինություններ, այլ ամրացված գույք և այլն), ինչպես նաև հողամասի վրա գտնվող այլ բարելավումները: Իսկ շենքի կամ շինության օտարման դեպքում, դրա հետ միասին օտարման են ենթակա նաև այդ շենքի կամ շինության սպասարկման համար անհրաժեշտ հողամասերը:
69. Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին» ՀՀ օրենքը տարածվում է միայն ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց, ինչպես նաև համայնքներին (այսուհետ` սեփականատերեր) սեփականության իրավունքով պատկանող և Հայաստանի Հանրապետությունում գտնվող կամ Հայաստանի Հանրապետությունում օրենքով սահմանված կարգով պետական գրանցում ստացած կամ հաշվառված սեփականության իրավունքի բոլոր օբյեկտների (անշարժ կամ շարժական գույք, գույքային իրավունքներ, արժեթղթեր և այլն) վրա (այսուհետ` օտարվող սեփականություն) և կարգավորում է օտարման և փոխհատուցման հիմնական հարաբերությունները: Մասնավորապես.
1) Բացառիկ` գերակա հանրային շահ ճանաչելու մասին կառավարության որոշումն ուժի մեջ մտնելուց հետո կառավարության սահմանված կարգով և ժամկետներում լիազոր մարմինը կազմում է օտարվող սեփականության նկարագրության արձանագրությունը, որին իրավունք ունեն մասնակցելու ձեռքբերողը, սեփականատերը և սեփականության նկատմամբ գույքային իրավունքներ ունեցողները, եթե սեփականության նախնական ուսումնասիրության ժամանակ արձանագրությունը չի կազմվել: Օտարվող սեփականության նկարագրության արձանագրության մեկ օրինակը, այն կազմելուց հետո ոչ ուշ, քան երեք օրվա ընթացքում, պատշաճ ձևով ուղարկվում է սեփականատիրոջը և սեփականության նկատմամբ գույքային իրավունքներ ունեցող անձանց, որոնք իրավունք ունեն արձանագրությունն ստանալուց հետո` տասն օրվա ընթացքում, այն բողոքարկել լիազոր մարմին կամ դատարան,
2) Օտարվող սեփականության դիմաց սեփականատիրոջը վճարվում է համարժեք փոխհատուցում: Համարժեք է համարվում օտարվող գույքի շուկայական արժեքից տասնհինգ տոկոս ավելի գումարը: Անշարժ գույքի կամ անշարժ գույքի նկատմամբ գույքային իրավունքների շուկայական արժեքի գնահատումն իրականացվում է «Անշարժ գույքի գնահատման գործունեության մասին» (Հոկտեմբեր 4, 2005թ.) Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով,
3) Սեփականությունը կարող է օտարվել` ձեռքբերողի և օտարման ենթակա սեփականության սեփականատիրոջ միջև կնքվող պայմանագրի համաձայն (տես` հավելված 10): Այս դեպքում կողմերի համաձայնությամբ են միայն որոշվում օտարվող սեփականության դիմաց տրվող համարժեք փոխհատուցման չափը, ձևը, կարգը, ժամկետները, պայմաններն ու կողմերի պատասխանատվությունը,
4) Եթե օտարման պայմանագիրը, այն ուղարկելուց հետո երեք ամսվա ընթացքում չի կնքվում, ապա ձեռքբերողը պարտավոր է մեկ ամսվա ընթացքում սեփականության օտարման դիմաց փոխհատուցման ենթակա գումարը հանձնել դատարանի կամ նոտարի դեպոզիտ հաշիվ` այդ մասին պատշաճ ձևով տեղեկացնելով օտարվող սեփականության սեփականատիրոջը և օտարվող սեփականության նկատմամբ ձեռքբերողին հայտնի գույքային իրավունքներ ունեցողներին: Փոխհատուցման գումարի չափի հաշվարկը պետք է կատարված լինի այն դեպոզիտ հանձնելուց ոչ շուտ, քան մեկ շաբաթ առաջվա դրությամբ,
5) Եթե փոխհատուցման գումարը դեպոզիտ հանձնելուց հետո` յոթ օրվա ընթացքում օտարման պայմանագիրը այնուամենայնիվ չի կնքվում` ապա ձեռքբերողը պարտավոր է մեկամսյա ժամկետում սեփականության օտարման հայցով դիմել դատարան: Այս դեպքում դատարանի քննարկման առարկա կարող է լինել միայն փոխհատուցման չափի հարցը:
70. Օրենքը սահմանում է հասարակության և պետության կարիքների համար օտարվող սեփականության սեփականատիրոջ իրավունքները և երաշխիքները` ամրագրելով օտարվող սեփականության սեփականատիրոջ իրավունքը` մինչև դրա օտարումը կամ օտարումից ծագող իրավունքների պետական գրանցումը տիրապետելու, օգտագործելու և տնօրինելու, ինչպես նաև կատարելու միայն այնպիսի բարելավումներ, որոնք ապահովում են տվյալ սեփականության օգտագործումն իր նշանակությանը համապատասխան:
71. Օրենքը որոշակի սահմանափակումներ է նախատեսում օտարվող սեփականության նկատմամբ, որը կառավարության որոշմամբ սահմանած կարգով կազմված օտարվող սեփականության նկարագրության արձանագրությունը կազմելու օրն է: Նշված օրվանից հետո օտարվող սեփականության վրա նշվածից ավելի կատարված բարելավումները, ինչպես նաև օտարման ենթակա սեփականության նկատմամբ ծագած ծանրաբեռնվածությունների կամ երրորդ անձանց տրված կամ նրանց կողմից դրա նկատմամբ ստացած իրավունքների դիմաց փոխհատուցում չի տրվում:
2. ԱՍԻԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԲԱՆԿԻ ՄՈՏԵՑՈՒՄՆԵՐԸ ԱԶԲ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՄԵԽԱՆԻԶՄՆԵՐԻ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ (2009) ՈՉ ԿԱՄԱՎՈՐ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐՈՒՄ
72. Ոչ կամավոր տարաբնակեցման վերաբերյալ ԱԶԲ քաղաքականությունը հիմնված է հետևյալ սկզբունքների վրա.
1) Ոչ կամավոր տարաբնակեցումից պետք է հնարավորինս խուսափել կամ առնվազն այն հասցնել նվազագույնի:
2) Փոխհատուցման/ռեաբիլիտացիայի չափը պետք է ապահովի, որ ԱԵԱ-ների կենսամակարդակը բարելավվել կամ առնվազն վերականգնվել է:
3) ԱԵԱ պետք է լիարժեք տեղեկություններ և խորհրդատվություն տրամադրվի ՀՕՏ-ի փոխհատուցման տարբերակների մասին:
4) ԱԵԱ սոցիալ-մշակութային կառույցներին (ինչպիսիք են` գրադարանները, համայնքային կենտրոնները, մշակույթի տները) պետք է հնարավորինս աջակցություն ցուցաբերվի: Դրանք պետք է առավելագույնս ներգրավվեն:
5) Փոխհատուցումը պետք է իրականացվի կանանց և տղամարդկանց իրավահավասարության սկզբունքով:
6) Իրավական կարգավիճակի բացակայությունը չպետք է խոչընդոտ հանդիսանա փոխհատուցման և ռեաբիլիտացիայի գործընթացի իրականացման համար:
7) Տեղահանված աղքատ բնակչության և այլ խոցելի խմբերի, ներառյալ կանանց, կենսամակարդակի չափանիշները պետք է բարելավվեն կամ առնվազն համապատասխանեն ազգային նվազագույն չափանիշներին:
8) ՀՕՏ-ը պետք է ընկալել և իրագործել որպես ծրագրի մաս, և փոխհատուցման ծախսերը պետք է ամբողջությամբ ներառվեն ծրագրի ֆինանսավորման և օգուտներ-ծախսեր հաշվարկներում:
9) Փոխհատուցումը ու տարաբնակեցման հատկացումները պետք է ամբողջությամբ տրամադրվեն նախքան ճանապարհի օտարման գոտու հողի հարթեցման և շինարարության իրավունքի տրամադրումը:
3. ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՆԵՐԴՐՈՒՄԱՅԻՆ ԲԱՆԿԻ ՄՈՏԵՑՈՒՄՆԵՐԸ ՈՉ ԿԱՄԱՎՈՐ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ
ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՆԵՐԴՐՈՒՄԱՅԻՆ ԲԱՆԿԻ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ և ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ
ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԻ ԵՎ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԻ ՀԱՅՏԱՐԱՐԱԳՐԻ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐՈՒՄ
73. Սոցիալական սկզբունքներ
Եվրոպական ներդրումային բանկի (այսուհետ` ԵՆԲ) նպատակն է իր կողմից ֆինանսավորվող բոլոր ծրագրերում մեծացնել սոցիալական օգուտները և նվազեցնել սոցիալական ծախսերը` դրանով իսկ առավելագույնի հասցնելով սոցիալական բարեկեցությունը: ԵՆԲ-ն չի ֆինանսավորի այն ծրագիրը, որի արդյունքում էական սոցիալական բեռ է առաջանում: Նշված նպատակին հասնելու համար ԵՆԲ-ն հետևում է իրավունքների վրա խարսխված մոտեցմանը, երբ ծրագրերը քննարկվում են սոցիալական տեսանկյունից: Այն արտացոլում է Եվրոպական միության (ԵՄ) Հիմնարար իրավունքների խարտիայի և ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի սկզբունքները: ԵՄ տարածքում մարդու իրավունքները երաշխավորված են ԵՄ և ազգային օրենսդրությամբ: ԵՄ սահմաններից դուրս ԵՆԲ-ն պահանջում է, որպեսզի Աջակցողը կիրարկի ԵՆ` սոցիալական սկզբունքները և չափանիշները ներառող ձեռնարկում տեղ գտած Սոցիալական գնահատման ուղեցույցները:
74. Մարդու իրավունքների վրա խարսխված մոտեցում
1) Ինչպես բնապահպանական չափանիշներն են միտված պաշտպանելու և բարելավելու բնական և արհեստական ստեղծված միջավայրերը, այնպես էլ սոցիալական չափանիշները միտված են պաշտպանելու ԵՆԲ-ի կողմից ֆինանսավորվող ծրագրերի արդյունքում ուղղակի կամ անուղղակի կերպով ազդեցության ենթարկված մարդկանց իրավունքները և բարելավելու նրանց կենսամակարդակը: Սոցիալական չափանիշները նպատակամիտված են խթանելու արդյունքների ստացմանը` ի նպաստ անհատական բարեկեցության, սոցիալական ներգրավվածության և համայնքների կայունության:
2) ԵՄ տարածքում և Եվրոպայի հարևանության քաղաքականության երկրներում, ԵՆԲ-ն ընդունում է, որ ԵՄ սոցիալական պահանջները, ըստ համաձայնեցված փուլերի, ներառյալ ԵՄ-ի կողմից վավերացված մարդու իրավունքներին վերաբերող միջազգային կոնվենցիաները ճշտորեն կիրարկվում են ազգային օրենսդրությունների շրջանակներում: Այնուամենայնիվ, հակառակ ապացույցի առկայության պարագայում, ԵՆԲ-ի կողմից իրականացվում է համապատասխան սոցիալական գնահատում:
75. Ոչ կամավոր տարաբնակեցում
Ծրագրի կողմից բացասական ներգործության ենթարկված մարդկանց կենսամակարդակը պետք է բարելավվի կամ նվազագույնը վերականգնվի, և նրանք պետք է համարժեքորեն փոխհատուցվեն կրած վնասի համար: Որպես այդպիսին, այն դեպքերում, երբ ֆիզիկական կամ տնտեսական տարաբնակեցումը անխուսափելի է, ԵՆԲ-ն պահանջում է Աջակցողից մշակել տարաբնակեցման գործողության ընդունելի ծրագիր: Ծրագիրը պետք է ներառի և հետևի պատշաճ ընթացակարգին և բովանդակային ու մշակութային առումով համապատասխանի խորհրդատվության և մասնակցության պահանջներին, որոնք առնչվում են նաև հյուրընկալող համայնքներին:
._____________________________________________________________________.
| ՈՒղեցույց 1. Ոչ կամավոր տարաբնակեցում |
| |
|Գործընթացը պետք է ներառի հետևյալը` |
|. Նույնականացնել հնարավոր տարաբնակեցման բնույթը և ծավալը ու Աջակցողի|
| հետ, ըստ անհրաժեշտության, հաստատել ելակետային տվյալների և Կասեցման|
| օրվա ժամանակը, |
|. Դիտարկել նախորդ տարաբնակեցման գործընթացները մինչև Բանկի |
| ներգրավումը, |
|. Գնահատել բնակչության` տեղափոխվելու պատրաստակամությունը /մշակված |
| խորհրդատվական գործընթացները, |
|. Գնահատել Աջակցողի հանձնառությունը և խնդիրներն արդարացի քննարկելու |
| կարողությունը, |
|. Որոշել ցանկացած տեխնիկական աջակցության տիպը և արժեքը, որը կարող է |
| պահանջվել, |
|. Գնահատել իրավասու մարմինների` խնդրո առարկա գործընթացներին աջակցելու|
| կարողությունը (օր. խնդիրներ, որոնք առնչվում են հողերի ձեռքբերմանն |
| ու պարտադիր գնմանը, վեճերի կարգավորման ընթացակարգերին, հողերի |
| գրանցմանը և սոցիալական ապահովության ծառայությունների տրամադրմանը),|
|. Աջակցողի հետ ուսումնասիրել այլընտրանքային նախագծեր, որոնք կարող են |
| նվազագույնի հասցնել տեղահանման հնարավորությունը, |
|. Ապահովել կենսամակարդակը վերականգնելու և նախընտրելիորեն բարելավելու|
| նպատակով առաջարկված միջոցների իրագործելիությունը և |
| համապատասխանությունը, |
|. Գնահատել համարժեք ռեսուրսների` ներառյալ անձնակազմի, ժամանակի և |
| ֆինանսավորման առկայությունը տարաբնակեցումը պատշաճ կերպով |
| իրականացնելու նպատակով, |
|. Միջոցներ ձեռնարկել` կապված աղքատացման ռիսկերի հետ (օր. այն ռիսկերը,|
| որոնք առաջանում են հողագործության վրա հիմնված ապրուստի միջոցների |
| հայթայթման ռազմավարություններից աշխատավարձի վրա հիմնված |
| ռազմավարություններին անցնելիս, այլընտրանքային աշխատանքային |
| ռազմավարությունների ապահովման դեպքում, կազմակերպությունում |
| աշխատանքի ընդունվելու հնարավորությունների դեպքում), և |
|. Ապահովել ներքին և/կամ անկախ մշտադիտարկումը և գնահատումը |
._____________________________________________________________________.
76. Տեղաբնիկներ և այլ խոցելի խմբեր
1) Աջակցողի կողմից մշակված և իրականացվող բոլոր ծրագրերը, գործառույթները և կիրառվող քաղաքականություններն ու գործելակերպը պետք է հատուկ ուշադրության արժանացնեն խոցելի խմբերի իրավունքներին: Նման խմբերի կազմում կարող են ընդգրկված լինել տեղաբնիկներ, էթնիկ փոքրամասնություններ, կանայք, փախստականներ, անչափահասներ և ծերեր: Խոցելի խմբերի կենսամակարդակը հատկապես զգայուն է սոցիալ-տնտեսական համատեքստում կատարվող փոփոխությունների հանդեպ և կախված է անհրաժեշտ ծառայությունների հասանելիությունից և որոշումների կայացման գործընթացին մասնակցության հնարավորությունից:
2) Երբ բնիկ ժողովուրդների` հողի և ռեսուրսների նկատմամբ սովորույթի ուժով ձեռք բերած իրավունքները ծրագրի կողմից ենթարկվում են ազդեցության, ԵՆԲ-ն պահանջում է, որպեսզի աջակցողը պատրաստի տեղաբնիկ ժողովուրդների զարգացման ընդունելի ծրագիր: Ծրագիրը պետք է արտացոլի «Բնիկ ժողովուրդների իրավունքների մասին» ՄԱԿ-ի հռչակագրի սկզբունքները` ներառելով ցանկացած տեսակի տեղափոխմանն առնչվող ազատ, նախնական և տեղեկացված համաձայնություն:
77. Մշակութային ժառանգություն
1) Մշակութային ժառանգության նկատմամբ ԵՆԲ-ի մոտեցումը հիմնված է ԵՄ-ի կողմից վավերացված մի շարք կոնվենցիաների վրա և արտացոլում է մշակության ժառանգության` որպես մարդկային զարգացման և միջմշակութային երկխոսության գործիք լինելու և հավասարակշիռ տարածական զարգացմանը հասնելուն նպաստող միավոր հանդիսանալու ընդարձակ գաղափարը:
2) ԵՆԲ-ն ընդհանուր առմամբ չի ֆինանսավորում այնպիսի ծրագրեր, որոնք սպառնում են մշակութային ժառանգության առկայությամբ պայմանավորված պաշտպանության բարձր մակարդակ ունեցող տարածքների ամբողջականությանը` այդ թվում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից ճանաչված համաշխարհային ժառանգության կոթողներ ներառող տարածքները: Շեղում կարող է թույլատրվել, եթե միայն աջակցողը կարող է ապացուցել, որ բավարարում է հետևյալ պահանջներին`
ա. Բացակայում է որևէ հնարավոր այլընտրանք,
բ. Ծրագրից ստացվող ընդհանուր սոցիալ-տնտեսական օգուտները կարող են էականորեն գերազանցել ծախսերը,
գ. Վերականգնողական համարժեք միջոցառումները կհաստատվեն և համարժեք կերպով կֆինանսավորվեն և կիրականացվեն
դ. Շահառուներին տրվել է խորհրդատվություն, և համապատասխան իրավասու մարմինները հաստատել են:
78. Խորհրդատվություն, մասնակցություն և հանրային իրազեկում
Խորհրդատվությունը և մասնակցությունը պարտադիր են տեղական սեփականատիրության աճի միջոցով ներդրումների կայունության, և իրազեկվածություն ապահովելու միջոցով ներգրավվածների աջակցության համար: Ավելին, կառուցողական երկխոսությունը և մասնակցությունն էական նշանակություն ունեն ծրագրի ազդեցությանը ենթարկված մարդկանց իրավունքների խթանման և աջակցման համար: Նրանց թվում է վեճերի առկայության դեպքում իրավունքների պաշտպանության պատշաճ գործընթացի իրականացումն անկախ վիճարկման և դատական գործընթացների միջոցով: Որպես այդպիսին, հանրային խորհրդատվությունը ԵՆԲ-ի բնապահպանական և սոցիալական երաշխիքների ապահովման ընդհանուր պահանջն է` կիրառելով նաև սոցիալական այնպիսի առանձնահատուկ խնդիրների պարագայում, ինչպիսին է` ոչ կամավոր տարաբնակեցումը:
4. ՀՕՏ-Ի ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԵՄԱՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱԶԲ-Ի ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՄԵԽԱՆԻԶՄՆԵՐԻ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ
(2009)/ ԵՆԲ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ և ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՍՏԱՆԴԱՐՏՆԵՐԻ ԵՎ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԻ
ՀԱՅՏԱՐԱՐԱԳՐԻ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԻ ՀԵՏ
79. Հայաստանի Հանրապետության օրենքների և կանոնակարգերի և ԱԶԲ-ի քաղաքականության/ԵՆ` հայտարարագրի միջև առկա տարբերությունները ներկայացված են ստորև բերված Աղյուսակ 1-ում:
Աղյուսակ Դ1: ՀՕՏ-ի վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության
համեմատությունը ԱԶԲ-ի Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականության
պահանջների հետ
._____________________________________________________________________.
|ՀՀ իրավական ակտերը |ԱԶԲ-ի Անվտանգության մեխանիզմների |
| |քաղաքականության/ ԵՆԲ հայտարարագրի |
| |պահանջները |
|__________________________________|__________________________________|
|1. Օրենքի գործողությունը տարածվում|1 Հողի սեփականության վերաբերյալ |
|է ֆիզիկական և իրավաբանական |իրավական կարգավիճակի |
|անձանց, ինչպես նաև համայնքներին |բացակայությունը չպետք է խոչընդոտի |
|(այսուհետ` սեփականատերեր) |փոխհատուցման և վերականգնման |
|սեփականության իրավունքով պատկանող |գործընթացի իրականացմանը: Իրավական |
|և Հայաստանի Հանրապետությունում |կարգավիճակ չունեցող |
|գտնվող կամ Հայաստանի |հողօգտագործողները նույնպես պետք է |
|Հանրապետությունում օրենքով |ստանան փոխհատուցում: |
|սահմանված կարգով պետական գրանցում |Ծրագրային տարածքում կարող են լինել|
|ստացած կամ հաշվառված սեփականության|երեք տեսակի տեղահանված անձինք` |
|իրավունքի բոլոր օբյեկտների (անշարժ|(i) ամբողջությամբ կամ մասամբ |
|կամ շարժական գույք, գույքային |կորցրած հողի հանդեպ ֆորմալ |
|իրավունքներ, արժեթղթեր և այլն) |օրինական իրավունքներ ունեցող |
|վրա (օտարվող սեփականություն): |անձինք, (ii) իրենց զբաղեցրած հողն |
| |ամբողջությամբ կամ մասամբ կորցրած |
| |անձինք, ովքեր չունեն հողի հանդեպ |
| |ֆորմալ օրինական իրավունքներ, բայց |
| |ունեն այդ հողի հանդեպ ներպետական |
| |օրենսդրությամբ ճանաչված կամ |
| |ճանաչելի հավակնություններ, |
| |(iii) իրենց զբաղեցրած հողն |
| |ամբողջությամբ կամ մասամբ կորցրած |
| |անձինք, ովքեր չունեն հողի հանդեպ |
| |ֆորմալ օրինական իրավունքներ կամ |
| |ներպետական օրենսդրությամբ ճանաչված|
| |կամ ճանաչելի հավակնություններ: |
| |Պարտադրված վերաբնակեցման |
| |պահանջները կիրառելի են տեղահանված |
| |անձանց բոլոր երեք տեսակներին: |
|__________________________________|__________________________________|
|2. Փոխհատուցում է նախատեսվում |2. Համաձայն ԱԶԲ քաղաքականության` |
|միայն իրավունքների պետական |գրանցում չունեցող առևտրային |
|գրանցում ստացած անշարժ գույքի` |շինություններին տրամադրվում է |
|շենքերի, շինությունների համար: |փոխհատուցում` հիմնվելով փոխարինման|
|Ինքնակամ կառույցների համար |արժեքի վրա: |
|փոխհատուցում չի տրամադրվում: | |
|__________________________________|__________________________________|
|3. Բերքի կորստի դիմաց առանձին |3. Բերքի կորստի դիմաց փոխհատուցում|
|փոխհատուցում չի հաշվարկվում: |տրամադրվում է բոլոր ԱԵԱ-ին |
| |փոխարինման արժեքով: |
|__________________________________|__________________________________|
|4. Օտարվող հողի համար տրվում է |4. Հողի գնահատումը հիմնվում է |
|համարժեք փոխհատուցում, որը օտարվող|փոխարինման արժեքի վրա: |
|գույքի շուկայական արժեքից տասնհինգ| |
|տոկոս ավելի գումարն է: Շուկայական | |
|արժեքը անշարժ գույքի վաճառքի | |
|առավել հավանական գինն է, որը | |
|անշարժ գույքի գնահատման օբյեկտների| |
|համար կարող է որոշվել անկախ | |
|որակավորված գնահատողի կողմից` | |
|անշարժ գույքի գնահատմամբ: | |
|Եթե օտարվող սեփականության համար | |
|առկա չէ համապատասխան բաց և | |
|մրցակցային շուկա, ապա | |
|սեփականության շուկայական արժեքը | |
|որոշվում է այնպիսի հաշվարկման | |
|մեթոդով, որն արդարացի կհամարի | |
|դատարանը: | |
|__________________________________|__________________________________|
|5. Բացառիկ` գերակա հանրային շահ |5. Բովանդակալից խորհրդատվություն |
|ճանաչելու մասին ՀՀ կառավարության |ծրագրի սկզբում և իրականացման |
|որոշումը, օտարվող սեփականության |ընթացքում, ներառյալ ազդեցության |
|նկարագրության արձանագրության |գնահատման/փոխհատուցման արժեքների, |
|օրինակը, սեփականության օտարման |փոխհատուցման, իրավունքների և |
|պայմանագրի նախագիծը ուղարկվում է |ԱԵԱ/ԱԵՏՏ-ներին ֆինանսական |
|հողի սեփականատերերին և գույքային |օժանդակության գումարների |
|իրավունքներ ունեցողներին: |վերաբերյալ տեղեկատվության |
|Ձեռքբերողը տեղեկություն է |հրապարակում: |
|տրամադրում նաև փոխհատուցման | |
|գումարը դատարանի կամ նոտարի | |
|դեպոզիտ հաշվին հանձնելու | |
|վերաբերյալ: Իսկ ձեռքբերողի կողմից | |
|օտարման ենթակա գույքի նախնական | |
|ուսումնասիրություն իրականացնելու | |
|դեպքում` գույքի սեփականատիրոջը, | |
|տիրապետողին, օգտագործողին լիարժեք | |
|տեղեկություններ պետք է տրամադրվեն | |
|կատարվող գործողությունների իմաստի | |
|և նշանակության, այդ | |
|գործողությունների իրավական | |
|հետևանքների մասին` այն սկսելուց | |
|առաջ: | |
|__________________________________|__________________________________|
|6. Խիստ ազդեցության ենթարկված |6. ԱԶԲ-ի քաղաքականությամբ |
|անձանց և խոցելի խմբերի համար |պահանջվում է եկամտի/ապրուստի |
|եկամտի կամ ապրուստի միջոցների |միջոցների կորստի վերականգնում, |
|վերականգնման միջոցառումներ, |տեղափոխման աջակցություն |
|փոխհատուցման կամ տարաբնակեցման |տարաբնակեցման գործընթացի |
|ծախսեր նախատեսված չեն: |ընթացքում, ինչպես նաև տեղահանված |
| |աղքատ բնակչության և այլ խոցելի |
| |խմբերի, ներառյալ կանանց, |
| |կենսամակարդակի բարելավում: |
|__________________________________|__________________________________|
|7. Օտարման գործընթացի բոլոր |7. Հաստատել բողոքների լուծման |
|փուլերում դիմումների, բողոքների, |մեխանիզմ` ազդեցության ենթակա |
|առարկությունների և |անձանց մտահոգությունները |
|առաջարկությունների ներկայացում |արձանագրելու և դրանց լուծման |
|ձեռքբերողին և լիազոր մարմնին, |գործընթացը դյուրին դարձնելու |
|ինչպես նաև բողոքարկում դատարան: |համար: |
|ՀՀ Սահմանադրության հոդված 18-ի | |
|համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր| |
|իրավունքների և ազատությունների | |
|դատական, ինչպես նաև պետական այլ | |
|մարմինների առջև իրավական | |
|պաշտպանության արդյունավետ | |
|միջոցների իրավունք: | |
|__________________________________|__________________________________|
|8. Օտարվող սեփականության նկատմամբ |8 Օտարվող բնակտարածքի, հողի և այլ|
|գույքային իրավունքներ ունեցողներին|ակտիվների դիմաց փոխհատուցման չափը |
|փոխհատուցումը տրվում է օտարվող |հաշվարկվում է փոխարինման լրիվ |
|սեփականության դիմաց տրվող |արժեքով: Գնահատման այս մեթոդը |
|փոխհատուցման գումարից: |կիրառելու ընթացքում, կառույցների |
| |և ակտիվների արժեզրկումը հաշվի չի |
| |առնվում: |
|__________________________________|__________________________________|
|9. Օտարվող սեփականության |9. Այն ԱԵԱ, ում կարգավիճակը կարելի|
|նկարագրության արձանագրությունը |է օրինականացնել կամ իրավունքները |
|կազմելու օրվանից հետո օտարվող |վերականգնել պետք է օրինական |
|սեփականության վրա (բացի տվյալ |կարգավիճակ ստանան, և նրանց |
|գույքի իր նշանակությանը |կորուստները պետք է ամբողջությամբ |
|համապատասխան օգտագործումն ապահովող|փոխհատուցվեն: |
|բարելավումներից) նշվածից ավելի | |
|կատարված բարելավումները, ինչպես | |
|նաև օտարման ենթակա սեփականության | |
|նկատմամբ ծագած | |
|ծանրաբեռնվածությունների կամ երրորդ| |
|անձանց տրված կամ նրանց կողմից դրա | |
|նկատմամբ ստացած իրավունքների դիմաց| |
|փոխհատուցում չի տրվում: | |
|__________________________________|__________________________________|
|10. Ընդհանուր օգտագործման պետական |10. Բոլոր այն միջոցառումները, |
|ավտոմոբիլային ճանապարհների օտարման|որոնք նախատեսված են մեղմելու համար|
|շերտում և (կամ) պաշտպանական |ԱԵԱ/ԱԵՏՏ-ների սեփականության և |
|գոտում գտնվող հաղորդակցուղիները և |կենսամակարդակի վրա Ծրագրի թողած |
|այլ շինություններն ու |բացասական որևէ ազդեցություն, որը |
|հարմարանքները ճանապարհի |ներառում է փոխհատուցումը, |
|վերակառուցման կամ նորոգման դեպքում|օժանդակությունը, վերաբնակեցումը և |
|պետք է տեղափոխվեն կամ վերաշինվեն |վնասված, քանդված |
|դրանց սեփականատիրոջ հաշվին: |ենթակառուցվածքների, շենք, |
| |շինությունների վերականգնումը |
| |համարվում է տարաբնակեցում: |
._____________________________________________________________________.
80. ՀՕՏ-ը վերաբերող ՀՀ օրենսդրության և ԱԶԲ քաղաքականության միջև կան որոշ սկզբունքային տարբերություններ: ՀՀ իրավական ակտերը հստակ չեն սահմանում, թե ինչպես պետք է իրականացվի ԱԵԱ-ի վերականգնումը: Մեկ այլ խնդիր է այն, որ համաձայն ԱԶԲ քաղաքականության փոխհատուցման կամ առնվազն վերականգնման իրավունք ունեն թե գրանցված իրավունքներ ունեցող և թե չունեցող անձինք, ինչպես նաև հաշվառված և չհաշվառված բնակիչները: ՀՀ օրենսդրության և ԱԶԲ քաղաքականության այս տարբերությունները վերացնելու նպատակով Ծրագրի համար մշակվել և հաստատվել է Հողերի օտարման և տարաբնակեցման շրջանակը` (ՀՕՏՇ ապահովելով իրավական կարգավիճակ ունեցող բոլոր ԱԵԱ-ների ազդեցության ենթակա բոլոր անշարժ գույքի օբյեկտների համար փոխարինման արժեքին համարժեք փոխհատուցում, իսկ իրավական կարգավիճակ չունեցող ԱԵԱ-ներին, չգրանցված ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնողների և ազդակիր անձանց համար իրավունքների վերականգնման միջոցառումների ապահովում: ՀՕՏՇ-ն նախատեսում է նաև հատուկ վերականգնման օժանդակություններ այն ԱԵԱ-ների համար, ովքեր վերաբնակեցվելու են, ինչպես նաև խոցելի և խիստ ազդեցություն կրող ԱԵԱ-ների համար:
5. ՀՕՏ-Ի` ՍՈՒՅՆ ԲՖԳ-Ի ՀԱՄԱՐ ՈՐԴԵԳՐՎԱԾ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԸ և ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ
81. Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության և ԱԶԲ Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականության (2009 թ.), ինչպես նաև ԵՆԲ Բնապահպանական և Սոցիալական ստանդարտների և սկզբունքների հայտարարագրի հիման վրա սույն ԲՖԳ-ի համար մշակվել են ոչ կամավոր տարաբնակեցման հիմնական սկզբունքները, որոնք հետևյալն են.
1) Հողի օտարումից և ոչ կամավոր տարաբնակեցման այլ հետևանքներից պետք է հնարավորինս խուսափել կամ դրանք հասցնել նվազագույնի` ուսումնասիրելով ծրագրի նախագծերի բոլոր այլընտրանքային կենսունակ տարբերակները,
2) Եթե հնարավոր չէ խուսափել այդ հետևանքներից, ապա անհրաժեշտ է ժամանակացույց ունեցող ՀՕՏԾ, և ԱԵԱ-ին պետք է աջակցություն ցուցաբերվի, որպեսզի նրանք բարելավեն կամ առնվազն վերականգնեն ծրագրից առաջ ունեցած կենսամակարդակը,
3) Պետք է ապահովել ԱԵԱ-ին փոխհատուցման իրավունքների վերաբերյալ խորհրդատվություն և տարաբնակեցման վերաբերյալ տեղեկությունների տրամադրում, ինչպես նաև ենթածրագրերի պլանավորմանն ու իրականացմանը նրանց մասնակցությունը,
4) Խոցելի և խիստ ազդեցության ենթարկված անձանց պետք է ցուցաբերել հատուկ աջակցություն,
5) Օտարվող հողի նկատմամբ սեփականության կամ այլ գույքային իրավունք չունեցող ԱԵԱ-ները (օրինակ` կացության որևէ կարգավիճակ չունեցող բնակիչները, ազդեցության ենթակա գույքն ինքնակամ կամ առանց իրավաբանական ձևակերպման փաստացի օգտագործող անձինք կամ էլ այն ԱԵԱ, որոնց հաշվառման վերաբերյալ տվյալներ առկա չեն) պետք է հողի դիմաց փոխհատուցման փոխարեն ստանան օժանդակություն` ապրուստի միջոցները, տեղափոխման տրանսպորտային ծախսերը հոգալու համար, այսինքն` հողից բացի այլ կորուստների դիմաց լիարժեք փոխհատուցում և օժանդակություն, ինչպես սահմանված է ՀՕՏՇ Իրավունքների սխեմայով,
6) Այն ԱԵԱ-ները, ում կարգավիճակը կարելի է օրինականացնել կամ իրավունքները վերականգնել, պետք է օրինական կարգավիճակ ստանան, և նրանց կորուստները պետք է ամբողջությամբ փոխհատուցվեն: Պետք է տրամադրվի իրավունքը, եկամուտը, ապրուստի միջոցը օրինական կարգով վերականգնելու հնարավորություն,
7) ՀՕՏԾ-ն և դրան վերաբերող փաստաթղթերը պետք է ԱԵԱ-ին տրամադրվեն հայերեն լեզվով,
8) Փոխհատուցման վճարումը և տարաբնակեցման աջակցությունը պետք է ամբողջությամբ տրամադրվեն և վերականգնողական միջոցառումները պետք է ամբողջությամբ իրականացվեն նախքան կապալառու կողմից շինարարության համար նախատեսված հողամասերի (շինհրապարակի) մուտքի իրավունքի տրամադրումը և նախքան շինարարական աշխատանքները ֆիզիկապես սկսելը,
9) Պետք է սահմանվեն բողոքների քննարկման համապատասխան մեխանիզմներ, որոնցով կլուծվեն ԱԵԱ-ների բողոքները, եթե այդպիսիք լինեն:
Ե. ԾՐԱԳՐԻ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐՈՒՄ ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՈՒՄ ՍՏԱՆԱԼՈՒ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐ
1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ
82. Ծրագրի շրջանակներում ՀՕՏ-ի առաջադրանքները պետք է իրականացվեն փոխհատուցում և օժանդակություն ստանալու իրավունքներին համապատասխան, որը հնարավորինս պետք է համահունչ լինի ինչպե՛ս Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը, այնպե՛ս էլ ԱԶԲ-ի Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականությանը (ԱՔՀ 2009 թ.)` ներկայացված ՏԿՆ կողմից Ծրագրի համար մշակված ՀՕՏՇ-ում: ԲՖԳ-ի ներքո Տրանշ 3-ի համար վերջնական ՀՕՏՇ-ն պատրաստվել է 2012 թ. հոկտեմբերին և վերանայվել` 2015 թ. ապրիլին: Թարմացված ՀՕՏՇ-ն ավելի լավ է պարզաբանում իրավունակությունը և փոխհատուցում ստանալու իրավունքների դրույթները` միաժամանակ պահպանելով առաջնային ՀՕՏՇ-ի չափանիշները, և ընթացիկ պայմանավորվածություններին համահունչ թարմացնում է ինստիտուցիոնալ կառուցվածքն ու բողոքների լուծման մեխանիզմը: Վերանայված ՀՕՏՇ-ի Իրավունքների ամփոփ սխեմայի նկարագիրը ներկայացված է ստորև բերված Աղյուսակ Ե1-ում:
Աղյուսակ 2: Իրավունքների սխեմա
._____________________________________________________________________.
|Կորստի տեսակը|Նկարագրու-|Իրավատերը |Փոխհատուցում ստանալու |
| |թյուն |(իրավունքի |իրավունքները |
| | |սուբյեկտը) | |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|1. Հողի |ԱԵԱ-ներ, |Սեփականատեր |Դրամական փոխհատուցում` |
|կորուստ |որոնք | |փոխարինման արժեքով, գնահատված |
| |կորցնում | |շուկայական կամ կադաստրային |
| |են իրենց | |արժեքով (որն ավելի բարձր է) |
| |սեփականու-| |գումարած 15%` կամ փոխանակում |
| |թյունը | |ԱԵԱ համար ընդունելի մեկ այլ |
| |հանդիսացող| |համարժեք հողով: |
| |հողամասը |_____________|______________________________|
| |կամ դրա մի|Իրավական |Օրենսդրությամբ սահմանված |
| |մասը` |կարգավիճակ |դեպքերում` ԱԵԱ-ները կարող են |
| |անկախ |ստանալու |ձեռքբերել սեփականության |
| |ազդեցու- |ենթակա ԱԵԱ |իրավունք կամ իրականացնել առկա |
| |թյան չափից| |իրավունքների պետական գրանցումը|
| | | |և փոխհատուցվել որպես |
| | | |սեփականատեր: |
| | |_____________|______________________________|
| | |Վարձակալ |Օրենսդրությամբ սահմանված |
| | |(համայնքից, |դեպքերում վարձակալը կարող է |
| | |պետությունից)|ձեռքբերել սեփականության |
| | | |իրավունք և փոխհատուցվել որպես|
| | | |սեփականատեր կամ նրան, հողի |
| | | |սեփականատիրոջ (վարձատուի) |
| | | |համաձայնությամբ, կարող է տրվել|
| | | |նոր վարձակալություն: |
| | | |Եթե դա հնարավոր չէ, ապա, |
| | | |ելնելով վարձակալության մնացած |
| | | |տարիների հաշվարկից, նա պետք է |
| | | |ստանա ազդեցության ենթակա |
| | | |վարձակալված հողի «շուկայական |
| | | |կամ կադաստրային արժեք (որն |
| | | |ավելի բարձր է)` գումարած |
| | | |15%»-ին համարժեք փոխհատուցում |
| | | |հետևյալ մասնաբաժիններով` |
| | | |1) մինչև 1 տարի` հողի արժեքի |
| | | |5%-ի չափով, 2) մինչև 15 տարի`|
| | | |հողի արժեքի 14%-ի չափով, |
| | | |3) մինչև 25 տարի` հողի արժեքի|
| | | |20%-ի չափով, 4) 25 և ավելի |
| | | |տարի` հողի արժեքի 25%-ի չափով:|
| | |_____________|______________________________|
| | |Քաղաքացիների |Արդեն վճարված, սակայն |
| | |և |չօգտագործված վարձավճարի կանխիկ|
| | |իրավաբանական |փոխհատուցում: |
| | |անձանց սեփա- | |
| | |կանությունը | |
| | |հանդիսացող | |
| | |հողի վարձակալ| |
| | |_____________|______________________________|
| | |Այլ գույքային|Հողամասի նկատմամբ գույքային |
| | |իրավունք |իրավունքներ ունեցողներին, |
| | |(սերվիտուտի, |բացառությամբ վարձակալների, |
| | |կառուցապատ- |փոխհատուցումը տրվում է ազդակիր|
| | |ման, գրավի, |հողամասի դիմաց տրվող |
| | |հիփոթեքի, |փոխհատուցման գումարից` |
| | |օգտագործման) |ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված |
| | |ունեցողներ, |կարգով: |
| | |բացառությամբ | |
| | |վարձակալների | |
| | |_____________|______________________________|
| | |Իրավական |Այս ԱԵԱ-ները կստանան |
| | |գրանցման |փոխհատուցում միայն հողի վրա |
| | |կարգավիճակ |կատարված բարելավումների դիմաց,|
| | |ստանալու |սույն ՀՕՏՇ-ով սահմանված |
| | |ոչ ենթակա ԱԵԱ|կարգով: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|2. Բնակելի | |Բոլոր |Բնակելի շենքի, շինության |
|շենքեր, | |ԱԵՏՏ-ները` |կորստի դեպքում` փոխհատուցում |
|շինություն- | |անկախ |փոխարինման արժեքի գումարած |
|ների կորուստ | |կառույցի |15%-ի չափով, առանց |
| | |նկատմամբ |ամորտիզացիոն մասհանումների և |
| | |իրավունքների |գործարքային ծախսերի |
| | |առկայությու- |նվազեցումների: Մասնակի |
| | |նից |ազդեցության դեպքում |
| | |(ներառյալ` |փոխհատուցում տրամադրվում է |
| | |իրավական |շինության միայն ազդեցության |
| | |կարգավիճակ |ենթակա հատվածի համար այն |
| | |ստանալու |դեպքում, եթե շինության |
| | |ենթակա և |ոչ ազդակիր մասի հետագա |
| | |ոչ ենթակա |օգտագործումը և շահագործումը |
| | |ԱԵԱ) |տեխնիկապես հնարավոր է: Նշված |
| | | |դեպքում փոխհատուցման են ենթակա|
| | | |նաև շինության վերանորոգման |
| | | |ծախսերը: |
| | |_____________|______________________________|
| | |Վերաբնակեցվող|Արդեն վճարված, սակայն |
| | |վարձակալ |չօգտագործված վարձավճարի |
| | | |դրամական փոխհատուցում: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|3. Ոչ բնակելի|ԱԵԱ-երին |Սեփականատեր |Շենք, շինության կորստի |
|շենքերի, |սեփականու-| |դեպքում` փոխհատուցման |
|շինություն- |թյան | |տրամադրում փոխարինման արժեք |
|ների կորուստ |իրավունքով| |գումարած 15%-ի չափով: |
| |պատկանող | |Փոխհատուցումը տրամադրվելու է |
| |և պետական| |առանց ամորտիզացիոն |
| |գրանցում | |մասնահանումների և գործարքի |
| |ստացած | |համար ծախսերի նվազեցումների: |
| |շենք, | |Մասնակի ազդեցության դեպքում |
| |շինու- | |փոխհատուցում տրամադրվում է |
| |թյուններ | |շինության միայն ազդեցության |
| | | |ենթակա հատվածի համար, եթե |
| | | |շինության ոչ ազդակիր մասի |
| | | |հետագա օգտագործումը, |
| | | |շահագործումը և օտարումը |
| | | |օրենսդրորեն հնարավոր է: Նշված |
| | | |դեպքում փոխհատուցման են ենթակա|
| | | |նաև շինության վերանորոգման |
| | | |ծախսերը: |
| |__________|_____________|______________________________|
| |Քաղաքացի- |Ինքնակամ |Ինքնակամ կառույցի կորստի |
| |ներին կամ |կառույց |դեպքում` դրամական |
| |իրավաբանա-|իրականացրած |փոխհատուցում` ինքնակամ |
| |կան անձանց|ԱԵԱ-ներ, |կառույցի փոխարինման ամբողջ |
| |սեփականու-|որոնք |արժեքի չափով` առանց 15 տոկոս |
| |թյան |հանդիսանում |հավելավճարի |
| |իրավունքով|են հողամասի | |
| |պատկանող |սեփականատեր | |
| |հողամասի | | |
| |վրա առկա | | |
| |ինքնակամ | | |
| |կառույց | | |
| |__________|_____________|______________________________|
| |Համայն- |Ինքնակամ |Համայնքային կամ պետական |
| |քային կամ |կառույց |սեփականություն հանդիսացող |
| |պետական |իրականացրած |հողամասի վրա ինքնակամ կառույց |
| |սեփականու-|ԱԵԱ |իրականացրած ԱԵԱ-ին կտրամադրվի |
| |թյուն | |վերականգնման օժանդակություն` |
| |հանդիսացող| |ինքնակամ կառույցի փոխարինման |
| |հողամասի | |արժեքի չափով` հանած |
| |վրա առկա | |օրինականացման ծախսերը: |
| |ինքնակամ | | |
| |կառույց | | |
| |__________|_____________|______________________________|
| | |Վերաբնակեցվող|Արդեն վճարված, սակայն |
| | |վարձակալ |չօգտագործված վարձավճարի |
| | | |դրամական փոխհատուցում: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|4. Հանրային |Համայն- |Համայնք, |Համայնքային սեփականություն |
|գույքի |քային կամ |պետություն |հանդիսացող հողամասի, անշարժ |
|կորուստ |պետական | |գույքի փոխհատուցում կամ |
| |գույք | |պետական, համայնքային ազդակիր |
| | | |կառույցների կամ այլ գույքի |
| | | |վերակառուցում և նրանց |
| | | |գործառույթների վերականգնում` |
| | | |համայնքի, պետության իրավասու |
| | | |մարմնի համաձայնությամբ: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|5. Մշակա- |Ազդեցու- |Բարելավումներ|Մշակաբույսի փոխհատուցում |
|բույսի |թյան |կատարած բոլոր|հաշվարկված շուկայական գներով` |
|կորուստ |ենթակա |ԱԵՏՏ-ները` |ակնկալվող համախառն բերքի |
| |մշակա- |անկախ հողի |համար: |
| |բույսեր |նկատմամբ | |
| | |սեփականության| |
| | |կամ այլ | |
| | |գույքային | |
| | |իրավունքներից| |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|6. Ծառերի և |Ազդեցու- |Բոլոր |Դրամական փոխհատուցում` |
|ստացվող բերքի|թյան |ԱԵՏՏ-ները` |հաշվարկված ծառի արժեքի |
|կորուստ |ենթակա |անկախ հողի |շուկայական գներով` հիմնված |
| |ծառեր և |նկատմամբ |ծառերի տեսակի, տարիքի և |
| |ստացվող |սեփականության|բերքատվության վրա: |
| |բերք |կամ այլ | |
| | |գույքային | |
| | |իրավունքներից| |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|7. Ձեռնարկա- |Ձեռնարկա- |Բոլոր |1. Ձեռնարկատիրական |
|տիրական գոր- |տիրական |ԱԵԱ-ները` |գործունեության (հարկային |
|ծունեության |գործու- |անկախ |հայտարարագրերով)` |
|դադարեցում |նեություն |հարկային |ա) մշտական ազդեցության |
| |ազդակիր |հայտարարագրի |դեպքում` միանվագ փոխհատուցում |
| |հողում |ներկայացումից|տարեկան զուտ եկամտի չափով, |
| | | |բ) ժամանակավոր ազդեցության |
| | | |դեպքում` զուտ եկամտի |
| | | |փոխհատուցում ձեռնարկատիրական |
| | | |գործունեության ընդհատման |
| | | |մինչև 1 տարի ժամանակահատվածի |
| | | |համար: Պետական գրանցման կամ |
| | | |լիցենզիայի վճարները նույնպես |
| | | |կփոխհատուցվեն, եթե այդպիսիք |
| | | |առկա են: |
| | | |2) Ձեռնարկատիրական |
| | | |գործունեության (հայտարարագրի |
| | | |բացակայության դեպքում)` |
| | | |ա) մշտական ազդեցության |
| | | |դեպքում` վերականգնման |
| | | |օժանդակություն նվազագույն |
| | | |ամսական աշխատավարձի չափով` |
| | | |1 տարվա համար: |
| | | |բ) ժամանակավոր ազդեցության |
| | | |դեպքում` վերականգնման |
| | | |օժանդակության տրամադրում, |
| | | |հիմնված նվազագույն աշխատավարձի|
| | | |չափի վրա` ձեռնարկատիրական |
| | | |գործունեության ընդհատված |
| | | |ամիսների հաշվարկով մինչև |
| | | |առավելագույնը 1 տարի: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|8. Աշխատանքի |Աշխատանքի |Ազդակիր |Փոխհատուցման տրամադրում` |
|կորուստ |մշտական |կազմակերպու- |ա) մշտական ազդեցության |
| |կորուստ |թյունում կամ |դեպքում` վեց ամսվա միջին |
| |կամ |ԱՁ-ում |աշխատավարձի չափով, |
| |հարկադիր |աշխատանքային |բ) ժամանակավոր ազդեցության |
| |պարապուրդ |պայմանագրի |դեպքում` մինչև վեց ամիս միջին|
| |(ոչ |հիման վրա |աշխատավարձի չափով` |
| |աշխատողի |աշխատող |ձեռնարկատիրական գործունեության|
| |մեղքով) |անձինք |ընդհատված ամիսների հաշվարկով: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|9. Օժանդակու-|Գյուղա- |Խիստ |ա) գյուղատնտեսական |
|թյուն խիստ |տնտեսական |ազդեցության |նշանակության հողի 10 և ավելի |
|ազդեցություն-|նշանակու- |ենթարկված |տոկոսի կորստի դեպքում |
|ների դեպքում |թյան հողի |բոլոր |փոխհատուցում` ազդեցության |
| |10 և |ԱԵԱ/ԱԵՏՏ, |ենթակա հատվածում առկա 1 տարվա |
| |ավելի |ներառյալ |բերքի չափով: |
| |տոկոսի |կացության |բ) վերականգնման |
| |կորուստ և |որևէ |օժանդակություն` վերաբնակեցվող |
| |վերա- |կարգավիճակ |ԱԵՏՏ-ներին` վեց ամսվա |
| |բնակեցում |չունեցող |նվազագույն աշխատավարձի չափով: |
| | |բնակիչները | |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|10. Վերա- |Օժանդակու-|Վերաբնակեցվող|Դրամական օժանդակության |
|բնակեցման |թյուն |բոլոր |տրամադրում` տեղափոխման համար |
|օժանդակու- |տեղափոխման|ԱԵՏՏ-ներ, |անհրաժեշտ տրանսպորտային |
|թյուն |նպատակով |ներառյալ |ծախսերը և մեկ ամսվա |
| |տրանսպոր- |վարձակալները |կենսապահովման ծախսերը հոգալու |
| |տային | |համար: |
| |ծախսերը և |_____________|______________________________|
| |ապրուստի |Ազդեցության |Դրամական օժանդակության |
| |միջոցները |ենթակա հողի |տրամադրում` տրանսպորտային |
| |հոգալու |և շինության |ծախսերը հոգալու համար: |
| |համար |վրա շարժական | |
| | |գույք ունեցող| |
| | |բոլոր | |
| | |ԱԵԱ-ները, | |
| | |որոնք ենթակա | |
| | |են տարաբնա- | |
| | |կեցման` անկախ| |
| | |ազդակիր | |
| | |գույքի | |
| | |նկատմամբ առկա| |
| | |իրավունքներից| |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|11. Օժանդա- | |Աղքատության |Դրամական օժանդակության |
|կություն | |սահմանագծից |տրամադրում` 6 ամսվա նվազագույն|
|խոցելի անձանց| |ցածր |աշխատավարձի չափով: Ծրագրի |
|/ԱԵՏՏ-ներին | |կենսամակարդակ|իրականացման հետ կապված |
| | |ունեցող, |աշխատատեղերի համար ընտրություն|
| | |կանանց, տարեց|կատարելիս այս անձանց պետք է |
| | |կամ հաշմանդամ|առաջնայնություն տալ: |
| | |անձանց կողմից| |
| | |ղեկավարվող | |
| | |ԱԵՏՏ | |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|12. Ժամանակա-| |Ժամանակավոր |Վնասների փոխհատուցում |
|վոր | |ազդեցություն |կտրամադրվի ժամանակավոր |
|ազդեցություն | |կրող բոլոր |ազդեցության ենթակա դեպքերում` |
| | |անձինք և |փոխարինման արժեքով, սույն |
| | |տնային |ՀՕՏՇ-ով սահմանված փոխհատուցման|
| | |տնտեսություն-|իրավունքներին համապատասխան: |
| | |ները | |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|13. ՀՕՏ | |Փոխհատուցման |Ծրագրի իրականացման ընթացքում |
|չնախատեսված | |իրավունքներ |ՏԿՆ կանդրադառնա չնախատեսված |
|ազդեցություն-| |ունեցող ԱԵԱ/ |ազդեցություններին և կհոգա |
|ներ, եթե | |ԱԵՏՏ-ներ |դրանց հետ կապված փոխհատուցումը|
|այդպիսիք | | |կամ օժանդակության տրամադրումը,|
|լինեն | | |ըստ ՀՕՏՇ դրույթների: |
|_____________|__________|_____________|______________________________|
|14. Բարե- |Այլ բարե- |Բարելավում |Փոխհատուցման տրամադրում` |
|լավումների |լավումներ,|կատարած |փոխարինման արժեքի չափով: |
|փոխհատուցում |որոնք |ԱԵԱ-ներ | |
| |ներառված | | |
| |չեն իրա- | | |
| |վունքների | | |
| |սույն | | |
| |աղյուսա- | | |
| |կում, | | |
| |սակայն | | |
| |առկա են | | |
| |ազդակիր | | |
| |հողամասի | | |
| |վրա (բացա-| | |
| |ռությամբ` | | |
| |շարժական | | |
| |գույքի | | |
._____________________________________________________________________.
2. ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐ
1. Սույն ծրագրի շրջանակներում փոխհատուցում ստանալու իրավունք և իրավունքների վերականգնման/ռեաբիլիտացիայի վերաբերյալ դրույթներից օգտվելու իրավունք ունեցող ԱԵԱ-ներն են.
1) Հողամասի սեփականատերերը, այլ գույքային իրավունքներ ունեցողները, ներառյալ հողամասի վարձակալները, հողամասի օգտագործման իրավունքը կամ օգտագործման հնարավորությունը կորցնող կամ հողամասը փաստացի տիրապետող և օգտագործող բոլոր ԱԵԱ-ները, անկախ հողի նկատմամբ գրանցված իրավունքներից,
2) Շենք, շինությունների սեփականատերերը, այլ գույքային իրավունքներ ունեցողները, ներառյալ վարձակալները, շենքը և շինությունը կառուցած, փաստացի տիրապետողները և օգտագործողները, ինքնակամ կառույց իրականացրած անձինք,
3) Ծառերի, բերքի/մշակաբույսերի կամ հողին ամրակցված այլ գույքի և բարելավումների սեփականատերերը, գույքային իրավունքներ ունեցողները, ներառյալ վարձակալները և փաստացի տիրապետողները և օգտագործողները,
4) Ձեռնարկատիրական գործունեության, եկամտի և աշխատավարձի կորուստ կրող բոլոր ԱԵԱ-ները:
2. Օտարվող սեփականության նկարագրության արձանագրության կազմման օրվանից հետո կատարված բարելավումների համար փոխհատուցում չի տրվում, բացառությամբ Օրենքով և ՀՕՏՇ-ով սահմանված դեպքերի:
Օտարման ենթակա սեփականության նկատմամբ ծագած ծանրաբեռնվածությունների կամ երրորդ անձանց տրված կամ նրանց կողմից դրա նկատմամբ ստացած իրավունքների դիմաց փոխհատուցում տրվում է միայն սույն ՀՕՏՇ-ով սահմանված դեպքերում, կապված իրավական գրանցման կարգավիճակ ստանալու ենթակա ԱԵԱ-ի իրավունքների ձևակերպման և պետական գրանցման (օրինականացման) հետ: Մյուս բոլոր դեպքերում նշված իրավունքները դադարեցվում են` առանց փոխհատուցման իրավունքի:
Սեփականության օտարման դիմաց տրվող փոխհատուցումից բացի` ՀՕՏՇ-ով սահմանված Ծրագրի այլ ազդեցությունների համար փոխհատուցման կամ լրացուցիչ օժանդակություն ստանալու իրավունքները ևս սահմանափակվում են վերջնաժամկետով, որը յուրաքանչյուր ենթածրագրի շրջանակներում օտարվող սեփականության նկարագրության արձանագրության կազմման օրն է, որտեղ արձանագրվում են նաև իրականացված մարդահամարի և մանրամասն չափագրման հետազոտության տվյալները (այսուհետ` Կասեցման օր):
Այն ԱԵԱ-ները, ովքեր բնակություն են հաստատում կամ նոր բարելավումներ են կատարում ազդեցության տարածքներում Կասեցման օրվանից հետո, փոխհատուցման կամ լրացուցիչ օժանդակության համար իրավունքներ չեն ստանում: Այնուամենայնիվ, նրանց պետք է նախօրոք ծանուցում ուղարկել` խնդրելով նախքան ծրագրի իրականացումը ազատել տարածքները և քանդել կառույցները: Քանդված կառույցների շինանյութը չի բռնագրավվում, նրանք որևէ տուգանք չեն վճարում, և նրանց նկատմամբ պատասխանատվության որևէ միջոց չի կիրառվում:
3. ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՈՒՄ և ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ՕԺԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՍՏԱՆԱԼՈՒ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ
Հողի, շենք, շինությունների և եկամտի կորուստ կրող ԱԵԱ-ների փոխհատուցման իրավունքները և վերականգնման լրահատկացումները պետք է ներառեն հողի, շենք- շինությունների, բերքի/մշակաբույսերի, ծառերի և բարելավումների մշտական և ժամանակավոր կորստի վերաբերյալ դրույթներ և վերաբնակեցման լրահատկացումներ, ինչպես նաև ձեռնարկատիրական գործունեության դադարեցման համար փոխհատուցում` հարկերի մասին հայտարարագրերի հիման վրա կամ միանվագ դրամական օժանդակություն վճարելու միջոցով: Այս իրավունքները հետևյալն են.
3.1 Հողի կորուստ
1) Հողի նկատմամբ ազդեցությունը կփոխհատուցվի` 1) փոխարինման արժեքով, որը գնահատվում է շուկայական կամ կադաստրային արժեքով (որն ավելի բարձր է) գումարած 15%, կամ 2) ԱԵԱ կողմից ընդունելի` ազդակիր հողամասին համարժեք (եկամտաբերությամբ, տեղադրությամբ) հողով փոխարինելու միջոցով` համարժեք հողամասի առկայության և ՏԿՆ համաձայնության դեպքում:
Հողի անուղղակի ազդեցություն կրող հատվածները, որոնք Ծրագրի ազդեցությունից հետո դարձել են դժվարամատչելի կամ մշակման համար անպիտան, ևս կներառվեն հողի ազդեցության ենթակա հատվածի մեջ, եթե դրա օտարման պահանջն ԱԵԱ-ի կողմից իրականացվել և ձեռքբերողի կողմից ընդունվել է օրենքով սահմանված կարգով: Եթե ազդեցության է ենթարկվել գյուղատնտեսական նշանակության հողի ավելի քան 10%-ը, ԱԵԱ-ները (սեփականատերերը, վարձակալները, հողօգտագործողները) պետք է խիստ ազդեցության համար լրացուցիչ օժանդակություն ստանան, որը համարժեք է կորցրած հողից ստացված տարեկան համախառն եկամտի շուկայական արժեքին:
2) Այն ԱԵԱ-ները, որոնց իրավունքները ազդակիր հողամասի նկատմամբ ենթակա են ձևակերպման և պետական գրանցման (այսուհետ` օրինականացման), կարող են ձևակերպել իրենց իրավունքները, որից հետո նրանց կորուստներն ամբողջությամբ պետք է փոխհատուցվեն այնպես, ինչպես սեփականատերերինը: Այն ԱԵԱ-ները, որոնց իրավունքները չեն կարող օրինականացվել կամ այն ԱԵԱ-ները, որոնք ազդակիր հողն օգտագործում են առանց դրա նկատմամբ գրանցված իրավունքների (չձևակերպված օգտագործող) կստանան փոխհատուցում միայն հողի վրա առկա բարելավումների համար:
3) Համայնքային կամ պետական սեփականություն հանդիսացող հողամասի վարձակալները, օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերում և կարգով, կարող են ձեռքբերել հողամասի նկատմամբ սեփականության իրավունք և փոխհատուցվել որպես լիարժեք սեփականատեր կամ նրանց կարող է տրվել նոր վարձակալություն` համարժեք հողամասի առկայության և հողամասի սեփականատիրոջ (վարձատուի) համաձայնության դեպքում: Եթե դա հնարավոր չէ, ապա վարձակալները կստանան շուկայական կամ կադաստրային արժեքին (որն ավելի բարձր է) գումարած 15%-ին համարժեք փոխհատուցում` կախված վարձակալության մնացած տարիների թվից` հետևյալ կարգով. ա) մինչև 1 տարի` վարձակալությամբ ծանրաբեռնված ազդակիր հողի փոխհատուցման արժեքի 5%-ի չափով, բ) մինչև 15 տարի` վարձակալությամբ ծանրաբեռնված ազդակիր հողի փոխհատուցման արժեքի 14%-ի չափով, գ) մինչև 25 տարի` վարձակալությամբ ծանրաբեռնված ազդակիր հողի փոխհատուցման արժեքի 20%-ի չափով, դ) 25 և ավելի տարի` վարձակալությամբ ծանրաբեռնված ազդակիր հողի փոխհատուցման արժեքի 25%-ի չափով:
4) Քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց սեփականությունը հանդիսացող հողի վարձակալներին կտրամադրվի դրամական փոխհատուցում արդեն վճարված վարձավճարի չօգտագործված մասի և վարձատուի համաձայնությամբ կատարված անբաժանելի բարելավումների համար:
3.2 Բնակելի շենք, շինությունների կորուստ.
1) Բնակելի շենք, շինությունների համար փոխհատուցում պետք է տրամադրվի փոխարինման արժեքի գումարած 15%-ի չափով` անկախ շենք, շինության նկատմամբ ԱԵԱ-երի գրանցված իրավունքներից կամ գույքի իրավական կարգավիճակից: Փոխհատուցումը տրամադրվելու է առանց մաշվածության (ամորտիզացիոն) մասնահանումների և գործարքի համար ծախսերի նվազեցումների` անկախ ազդեցության ենթակա գույքի գրանցման կամ հաշվառման հանգամանքից: Մասնակի ազդեցություն կրելու դեպքում կամ եթե սեփականատերը չի ցանկանում օտարել շինությունն ամբողջությամբ, ազդեցությունները կընդգրկեն միայն շինության ազդեցության ենթակա մասը և այդ մասի` շահագործման համար պիտանիության նախկին վիճակին բերելու լիարժեք վերականգնումը, եթե դա տեխնիկապես հնարավոր է:
2) Վերաբնակեցվող վարձակալներին կտրվի դրամական փոխհատուցում արդեն վճարված վարձավճարի չօգտագործված մասի համար: Վերաբնակեցվող վարձակալներին կտրվի նաև վերաբնակեցման և խիստ ազդեցություն կրելու օժանդակություն` ՀՕՏՇ-ով սահմանված կարգով:
3.3 Ոչ բնակելի շենք, շինությունների կորուստ.
1) Ոչ բնակելի շենք, շինությունների (բացառությամբ ինքնակամ կառույցների) համար փոխհատուցում պետք է տրամադրվի փոխարինման արժեքի գումարած 15%-ի չափով
2) Ինքնակամ կառույցի կորստի դեպքում`
քաղաքացիներին կամ իրավաբանական անձանց սեփականության իրավունքով պատկանող հողամասերում գտնվող` ոչ բնակելի ինքնակամ կառույցների կորստի դեպքում հողամասի սեփականատեր հանդիսացող` ինքնակամ կառույց իրականացրած ԱԵԱ-ներին կտրամադրվի դրամական փոխհատուցում` շենքի, շինության փոխարինման ամբողջ արժեքի չափով (ոչ պակաս, քան շուկայական արժեքը)` առանց 15 տոկոս հավելավճարի.
համայնքային կամ պետական սեփականություն հանդիսացող հողամասերի վրա ինքնակամ կառույց իրականացրած անձանց կտրամադրվի վերականգնման օժանդակություն` ինքնակամ կառույցի փոխարինման ամբողջ արժեքի չափով (ոչ պակաս, քան շուկայական արժեքը)` հանած օրինականացման ծախսերը:
Ինքնակամ կառույցների օրինականացումը սույն ենթակետի երկրորդ պարբերությամբ սահմանված դեպքերի համար պարտադիր չէ:
3) Վերաբնակեցվող վարձակալներին կտրվի դրամական փոխհատուցում արդեն վճարված վարձավճարի չօգտագործված մասի համար:
3.4 Հանրային գույքի կորուստ.
Հանրային գույքի` համայնքային և պետական կառույցներն ու հանրային ծառայություններն ամբողջությամբ պետք է փոխարինվեն կամ վերականգնվեն այնպես, որ կարողանան իրականացնել ծրագրից առաջ ունեցած գործառույթները:
3.5 Բերքի/մշակաբույսի կորուստ.
Բերքի/մշակաբույսի կորստի համար կտրամադրվի մեկ տարվա բերքի, մշակաբույսի շուկայական համախառն արժեքին համապատասխան փոխհատուցում այն ԱԵԱ-ներին (սեփականատեր, վարձակալ, փաստացի հողօգտագործող), ում փաստացի գործողությունների` հողի օգտագործման կամ մշակման արդյունքում ստացվել է փոխհատուցվող բերքը/մշակաբույսը: Ծառերից ստացված բերքը ներառված է ծառերի և դրանցից ստացվող բերքի փոխհատուցումներում և սույն բաժնի դրույթները չեն կիրառվում նշված ազդեցության նկատմամբ:
3.6 Ծառերի և ստացվող բերքի կորուստ.
Ծառերի և ստացվող բերքի համար հողի սեփականատերերին, վարձակալներին և փաստացի օգտագործողներին պետք է տրվի փոխհատուցում շուկայական արժեքին համապատասխան` հիմնվելով ծառերի տեսակի, տարիքի և բերքատվության ցուցանիշների վրա, հետևյալ կարգով.
1) Համայնքային կամ պետական հողերի սեփականատերերը կստանան ծառերի համար ամբողջական փոխհատուցումը, եթե ծառի համար փոխհատուցման իրավունքը չի փոխանցվում վարձակալին, համաձայն սույն կետի բ) ենթակետի, կամ ծառատնկումը չի իրականացվել հողամասը փաստացի օգտագործողի կողմից, ինչպես սահմանված է սույն կետի գ) ենթակետով,
2) Եթե հողամասը ծանրաբեռնված է վարձակալությամբ, ապա ծառերի համար ամբողջական փոխհատուցումը կտրվի վարձակալին, եթե ծառերը տնկվել են վարձակալի կողմից` հողամասի սեփականատիրոջ համաձայնությամբ,
3) Եթե համայնքային կամ պետական հողերը փաստացի, առանց իրավաբանական ձևակերպման, օգտագործվում են սեփականություն կամ գույքային իրավունք չունեցող անձի կողմից, ապա ծառերի համար ամբողջական փոխհատուցումը կտրամադրվի հողամասը փաստացի օգտագործողին` հողամասի սեփականատիրոջ համաձայնությամբ,
4) Քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց սեփականությունը հանդիսացող հողերի փաստացի օգտագործողները կփոխհատուցվեն միայն ծառերից ստացվող մեկ տարվա բերքի արժեքի չափով:
3.7 Ձեռնարկատիրական գործունեության դադարեցում.
1) Ձեռնարկատիրական գործունեության մշտական և ժամանակավոր դադարեցման դեպքում տրամադրվում է փոխհատուցում` հարկերի մասին հայտարարագրերի հիման վրա հետևյալ կարգով`
ա. Ձեռնարկատիրական գործունեության մշտական դադարեցման դեպքում կտրամադրվի փոխհատուցում մեկ տարվա եկամտի չափով` հարկերի մասին հայտարարագրի հիման վրա:
բ. Ձեռնարկատիրական գործունեության ժամանակավոր դադարեցման դեպքում` կտրամադրվի փոխհատուցում ամսական եկամտի չափով, հարկերի մասին հայտարարագրի հիման վրա` ձեռնարկատիրական գործունեության ընդհատված ամիսների հաշվարկով:
գ. Պետական գրանցման և լիցենզիայի վճարները նույնպես պետք է փոխհատուցվեն, եթե առկա են:
բ) Հարկերի մասին հայտարարագրի բացակայության դեպքում, ձեռնարկատիրական գործունեության մշտական և ժամանակավոր դադարեցման համար փոխհատուցումը կիրականացվի վերոնշյալ սկզբունքով` ամսական նվազագույն աշխատավարձի չափով: Պետական գրանցման և լիցենզիայի վճարները նույնպես պետք է փոխհատուցվեն, եթե առկա են:
3.8. Աշխատանքի կորուստ.
ա) Ազդեցության ենթակա կազմակերպությունում կամ անհատ ձեռնարկատիրոջ մոտ աշխատող ԱԵԱ-ների աշխատանքի մշտական կորստի դեպքում տրամադրվում է դրամական փոխհատուցում` 6 ամսվա միջին ամսական աշխատավարձի չափով, եթե աշխատանքային պայմանագիրը դադարում է ազդակիր հողում ձեռնարկատիրական գործունեության մշտական դադարեցման հետևանքով: Վերոհիշյալ փոխհատուցումը կտրամադրվի բացառապես այն աշխատողներին, որոնք Կասեցման օրվանից առնվազն երկու ամիս առաջ և մինչև ձեռնարկատիրական գործունեության մշտական դադարեցումը անընդմեջ աշխատում են տվյալ կազմակերպությունում կամ ԱՁ-ում:
բ) Աշխատանքի ժամանակավոր կորստի դեպքում (հարկադիր պարապուրդ) դրամական փոխհատուցում կտրվի նույն հիմունքներով` աշխատանքի հարկադրված դադարեցման (պարապուրդի) ամիսների համար` առավելագույնը 6 ամիս:
3.9 Օժանդակություն խիստ ազդեցության դեպքում.
1) Ծրագրի խիստ ազդեցության համար դրամական օժանդակություն տրամադրվում է ազդեցության ենթակա այն ԱԵՏՏ-ներին (ներառյալ` վարձակալներին և հողի փաստացի օգտագործողներ հանդիսացող ԱԵՏՏ-ներին), որոնց պատկանող կամ որոնց կողմից մշակվող գյուղատնտեսական նշանակության հողի ավելի քան 10%-ն ազդակիր է և տվյալ հողամասի օգտագործման արդյունքում տվյալ ԱԵՏՏ-ները ստանում են օգուտներ` պտուղների, բերքի, մշակաբույսի տեսքով:
Վերոհիշյալ օժանդակության հաշվարկման համար հիմք է հանդիսանում հողերի փաստացի գործառնական նշանակությունը, անկախ անշարժ գույքի կադաստրային տվյալներում, իրավունքի գրանցման վկայականներում և իրավունքը հաստատող այլ փաստաթղթերում հողամասի համար սահմանված նշանակությունից: Այն դեպքում, երբ 10 և ավելի տոկոսով ազդեցության ենթակա հողամասը թեև չի հանդիսանում գյուղատնտեսական նշանակության հողամաս, սակայն փաստացի օգտագործվում (մշակվում) է որպես գյուղատնտեսական, և որի վրա փաստացի առկա է բերք/մշակաբույս, ապա վերջինս ենթակա է փոխհատուցման` վերոհիշյալ սկզբունքների համաձայն` առանց օրինականացման պահանջի ապահովման:
2) Վերաբնակեցվող ԱԵՏՏ-ները (ներառյալ` վերաբնակեցվող վարձակալները) կստանան վերականգնման օժանդակություն խիստ ազդեցության համար ամսական նվազագույն աշխատավարձի 6-ապատիկի չափով:
3.10 Վերաբնակեցման օժանդակություն.
1) Տեղափոխման և ապրուստի միջոցը հոգալու ծախսեր. Այն ԱԵՏՏ-ները, որոնք ենթակա են վերաբնակեցման ազդակիր բնակության վայրից (ներառյալ` վարձակալները), պետք է ստանան մեկ ամսվա ապրուստի ծախսերի համար վերաբնակեցման օժանդակություն` ամսական նվազագույն աշխատավարձին համարժեք չափով, ինչպես նաև դրամական օժանդակություն` տեղափոխման հետ կապված տրանսպորտային ծախսերը հոգալու համար: Այն ԱԵՏՏ-ները, որոնք առնվազն երեք ամիս Կասեցման օրվանից առաջ փաստացի չեն բնակվել ազդակիր տանը կամ բնակելի շինությունում, ենթակա չեն վերաբնակեցման օժանդակության տրամադրման:
2) Շարժական գույքի տեղափոխման ծախսեր. Ազդակիր հողի և շինության վրա շարժական գույք ունեցող բոլոր ԱԵՏՏ-ներին, անկախ ազդակիր հողի կամ շինության նկատմամբ առկա իրավունքներից, կտրամադրվի դրամական օժանդակություն` տեղափոխման ենթակա շարժական գույքի տեղափոխման տրանսպորտային ծախսերը հոգալու համար:
3.11 Օժանդակություն խոցելի անձանց/ԱԵՏՏ-ներին.
Խոցելի անձանց (աղքատության սահմանագծից ցածր կենսամակարդակ ունեցող ԱԵՏՏ, կանանց կամ տարեց մարդկանց կամ հաշմանդամների կողմից ղեկավարվող տնտեսություններ) կտրվի վերականգնման օժանդակություն ամսական նվազագույն աշխատավարձի 6-ապատիկի չափով, ինչպես նաև Ծրագրի շրջանակներում նախատեսվող աշխատատեղերում աշխատելու համար գերակայություն:
Սոցիալապես խոցելի անձինք/ԱԵՏՏ-ներն են`
1) այն տնային տնտեսությունները, որոնցում ընդգրկված ընտանիք(ներ)ը հաշվառված է(են) ընտանիքի անապահովության գնահատման համակարգում և ստանում են ընտանեկան նպաստ.
2) միայնակ կանանց կողմից ղեկավարվող տնային տնտեսությունները, որտեղ տարիքային կենսաթոշակառու հանդիսացող կամ 1-ին կամ 2-րդ խմբի հաշմանդամություն ունեցող անձանցից, Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում պարտադիր զինվորական ծառայություն անցնող կամ մինչև քսաներեք տարին լրացած և ուսումնական հաստատություններում ցերեկային ուսուցմամբ սովորողներից բացի այլ չափահաս, աշխատունակ տարիքի անձ չկա:
3) տարիքային կենսաթոշակառու հանդիսացող անձանց կողմից ղեկավարվող տնային տնտեսությունները, որտեղ կենսաթոշակառու կամ 1-ին կամ 2-րդ խմբի հաշմանդամություն ունեցող անձանցից, Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում պարտադիր զինվորական ծառայություն անցնող կամ մինչև քսաներեք տարին լրացած և ուսումնական հաստատություններում ցերեկային ուսուցմամբ սովորողներից բացի այլ այլ չափահաս, աշխատունակ տարիքի անձ չկա:
4) 1-ին և 2-րդ խմբի հաշմանդամություն ունեցող անձանց կողմից ղեկավարվող տնային տնտեսությունները, որտեղ կենսաթոշակառու կամ 1-ին կամ 2-րդ խմբի հաշմանդամություն ունեցող անձանցից, Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում պարտադիր զինվորական ծառայություն անցնող կամ մինչև քսաներեք տարին լրացած և ուսումնական հաստատություններում ցերեկային ուսուցմամբ սովորողներից բացի այլ այլ չափահաս, աշխատունակ տարիքի անձ չկա:
3.12 Ժամանակավոր ազդեցություններ.
Ժամանակավոր ազդեցություն կրող անձանց և տնային տնտեսություններին կտրամադրվի վնասների փոխհատուցում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերում` սույն ՀՕՏՇ Իրավունքների սխեմայով սահմանված փոխհատուցման իրավունքներին համապատասխան: Ժամանակավոր ազդեցություն կրող անձինք և տնային տնտեսություններին տրամադրվող փոխհատուցումը չի ներառի ՀՕՏՇ-ով սահմանված վերականգնման օժանդակությունները:
3.13 ՀՕՏ չնախատեսված ազդեցություններ, եթե այդպիսիք լինեն.
Ծրագրի իրականացման ընթացքում ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարությունը կանդրադառնա չնախատեսված ազդեցություններին և կհոգա դրանց հետ կապված փոխհատուցումը կամ օժանդակության տրամադրումը, համաձայն սույն ՀՕՏՇ պահանջների: Չնախատեսված ազդեցությունների դեպքում կկիրառվեն բոլոր ընթացակարգերը, որոնք սահմանված են սույն ՀՕՏՇ-ում (սոցիալական ազդեցությունների գնահատում և այլ անհրաժեշտ հետազոտություններ և իրավական ընթացակարգեր, ներառյալ թարմացված ՀՕՏԾ-ի կամ ՀՕՏԾ Լրացման պատրաստումը, եթե անհրաժեշտ է):
3.14 Բարելավումների փոխհատուցում.
Այն բարելավումները, որոնք ներառված չեն Իրավունքների սխեմայում, սակայն առկա են ազդակիր հողամասի վրա (բացառությամբ` շարժական գույքի), կփոխհատուցվեն փոխարինման արժեքի չափով:
(82-րդ կետը փոփ. 29.06.17 թիվ 752-Ն որոշում)
4. ՄԻԱՎՈՐԻ ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՄԱՆ ԱՐԺԵՔԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ
83. Անշարժ գույքի շուկայական արժեքի գնահատումն իրականացվում է «Անշարժ գույքի գնահատման գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով, ՀՀ-ում անշարժ գույքի գնահատման Հայաստանի ազգային ստանդարտով, ԱԶԲ Անվտանգության մեխանիզմների քաղաքականության (2009) և սույն ՀՕՏՇ-ի պահանջների համաձայն, որից ելնելով տարբեր ազդեցությունների` միավորի դիմաց փոխհատուցման արժեքի գնահատման ԱԶԲ և ՀՀ կառավարության համար փոխհամաձայնեցված մեթոդաբանությունը հետևյալն է`
1) Հողամասը պետք է գնահատվի փոխարինման արժեքով, այսինքն` շուկայական կամ կադաստրային արժեք (որն ավելի բարձր է) գումարած 15 տոկոս:
2) Շենքերը և շինությունները պետք է գնահատվեն փոխարինման արժեքով` շինության տեսակի, շինանյութերի արժեքի, շինարարության տեսակի, աշխատուժի, տրանսպորտի և այլ շինարարական ծախսերի հիման վրա: Մաշվածության (ամորտիզացիոն) մասհանումներ կամ գործարքի դիմաց ծախսերը չեն կիրառվում և չեն նվազեցվում: Ազդեցության ենթակա հողի վրա առկա ինքնակամ շինությունների օրինականացման ծախսերը հաշվարկվում են անկախ գնահատողի կողմից` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի մայիսի 18-ի N 912-Ն որոշմամբ սահմանված դրույքաչափերով:
3) Մեկ տարվա մշակաբույսից ստացվող բերքի փոխհատուցման արժեքը պետք է գնահատվի գյուղատնտեսական ապրանքների նախորդ 3 տարիների միջին գների և միջին բերքատվության ցուցանիշների վրա:
Այն դեպքում, երբ ԱԵԱ-ին վճարման ենթակա է ավելի քան մեկ տարվա փոխհատուցում, առաջին տարուց հետո բերքի դիմաց փոխհատուցում պետք է տրամադրվի շուկայական համախառն արժեքին համապատասխան:
4) Ծառերը (թփերը) պետք է գնահատվեն տարբեր մեթոդաբանությամբ` կախված այն հանգամանքից, թե արդյոք կորցրած ծառը (թուփը) ոչ պտղատու ծառ (թուփ) է, թե` պտղատու:
ա) Ոչ պտղատու փայտանյութ տվող և դեկորատիվ ծառերը (թփերը), պետք է գնահատվեն ըստ հետևյալ խմբերի ա) մանր ծառեր, բ) միջին ծառեր և գ) խոշոր ծառեր, հիմք ընդունելով ծառատեսակը (թփատեսակը) և գնահատման հետևյալ չափման միավորները` փայտանյութի (վառելափայտի կամ շինափայտի) ծավալը, ծառի (թփի) բարձրությունը, ինչպես նաև տվյալ ծառատեսակի (թփատեսակի) համար կիրառելի այլ չափման միավորներ, որոնք կսահմանվեն ՀՕՏԾ-ով:
բ) Պտղատու ծառերը (թփերը, խաղողը) պետք է գնահատվեն այգետնկման տարիքի հիման վրա: Պտղատու ծառերի (թփերի) դիմաց փոխհատուցում պետք է տրամադրվի ներդրված արժեքի հիման վրա, և այնքան, որքան կազմում է տվյալ ծառատեսակի (թփատեսակի) մեկ տարվա բերքի փոխհատուցման շուկայական արժեքը` բազմապատկած տվյալ ծառի (թփի) այգետնկման օրվանից հաշված տարիների քանակով, սակայն ոչ ավելի քան այն տարիների քանակն է, որն անհրաժեշտ է տվյալ ծառատեսակին (թփատեսակին) արդյունաբերական բերքատվության տարիքի հասնելու համար
(83-րդ կետը փոփ. 29.06.17 թիվ 752-Ն որոշում)
84. Միավորի դիմաց փոխհատուցման դրույքաչափերը պետք է գնահատվեն որակավորված անկախ գնահատողի կողմից` ԱԶԲ-ի կողմից ընդունելի հստակ և թափանցիկ մեթոդաբանության հիման վրա: Որակավորված անկախ գնահատողը գույքի բոլոր տեսակների համար կազմում է գնահատման և հաշվարկման հաշվետվություններ, որտեղ անկախ գնահատվող գույքի տեսակից, պետք է նշվեն բոլոր ելակետային տվյալների ստացման աղբյուրները և գնահատման ժամանակահատվածը: Փոխարինման արժեքների գնահատման մեթոդաբանությունը ներկայացված է Հավելված 4-ում:
5. ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՕՏԱՐՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ
85. Սեփականության օտարումն իրականացվում է օրենքով սահմանված որոշակի ընթացակարգերի համաձայն: Մասնավորապես, հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականությունը կարող է օտարվել` ա) պայմանագրի համաձայն, բ) փոխհատուցման ենթակա գումարը դեպոզիտ հանձնելով և գ) դատական կարգով:
86. Սեփականությունը կարող է օտարվել` ձեռքբերողի և օտարման ենթակա սեփականության սեփականատիրոջ միջև կնքվող պայմանագրի համաձայն: Այս դեպքում կողմերի համաձայնությամբ են որոշվում օտարվող սեփականության դիմաց տրվող համարժեք փոխհատուցման չափը, ձևը, կարգը, ժամկետները, պայմաններն ու կողմերի պատասխանատվությունը, որոնք սակայն չպետք է հակասեն սույն ՀՕՏՇ դրույթներին կամ ԱԵԱ-ների նկատմամբ լինեն պակաս բարենպաստ, քան Ծրագրի ներքո նրանց տրված իրավունքները: Օտարման պայմանագրի կողմ պետք է հանդիսանան նաև օտարվող սեփականության նկատմամբ ձեռքբերողին հայտնի գույքային իրավունքներ ունեցողները:
87. Ծրագրի ներքո առավելությունը պետք է տրվի օտարման նշված եղանակին և ՏԿՆ պետք է իր լավագույն ջանքերը գործադրի հաջող բանակցություններ իրականացնելու միջոցով սեփականությունը օտարելու համար: Բանակցությունների ձախողման և ԱԵԱ-ների անհամաձայնություն դեպքում, եթե լրացել է պայմանագրի կնքման համար նախատեսված 3-ամսյա ժամկետը, ձեռքբերողը, Օրենքով սահմանված ժամկետներում, սեփականության օտարման դիմաց տրամադրվող փոխհատուցման գումարը հանձնում է դատարանի կամ նոտարի դեպոզիտ հաշվին: ԱԵԱ-ներն իրավունք ունեն ստանալ փոխհատուցումը 7-օրյա ժամկետում: Տվյալ դեպքում, (ինչպես նաև մինչև դատարանի կողմից վճռի կայացումը փոխհատուցման գումարը դեպոզիտից ստանալու դեպքում) սեփականության օտարման պայմանագիրը համարվում է կնքված: Եթե ԱԵԱ-ները օրենքով սահմանված ժամկետում դեպոզիտից չեն ստանում փոխհատուցման գումարը, ապա ձեռքբերողը մեկամսյա ժամկետում դիմում է դատարան` սեփականության հարկադիր օտարման պահանջով:
88. Հողի ձեռքբերումը սեփականության օտարման վարույթով կապված է երկար ընթացակարգերի հետ և հաճախ կարող է դիմադրության հանդիպել: Ծրագրի շրջանակներում նման մոտեցմամբ պետք է գործել միայն ծայրահեղ դեպքերում, երբ ԱԵԱ և ձեռքբերողի և ՏԿՆ-ի միջև բանակցությունները ձախողվում են, և ենթածրագրի իրագործելու համար չկա մատչելի այլընտրանքային հող: Ձեռքբերողը չպետք է զբաղեցնի օտարվող հողամասերը մինչև` ա) օտարվող սեփականության նկատմամբ օրենքով սահմանված կարգով չգրանցվի ձեռքբերողի սեփականության իրավունքը կամ բ) օրենքով սահմանված կարգով համապատասխան դատական ակտը չմտնի օրինական ուժի մեջ և օտարվող սեփականությունը չհանձնվի ձեռքբերողին:
5.1 Օտարման հետ կապված ծախսերի հատուցումը
89. Սեփականությունն օտարելու գործընթացում առաջացած ծախսերը կատարվում են հողը և այլ անշարժ գույքը ձեռքբերողի հաշվին: Օտարման գործընթացի ընթացքում առաջացող ծախսերը սահմանվում են պատրաստվող ՀՕՏԾ-ում: Սեփականության օտարման հետ կապված օտարվող սեփականության սեփականատիրոջ համար պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից այդ կապակցությամբ առաջացող ֆինանսական պարտավորությունները (հարկեր, տուրքեր, պարտադիր վճարներ) հատուցում է ազդակիր հողի և այլ անշարժ գույքի ձեռքբերողը:
6. ՕՐԻՆԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ
90. Օտարվող սեփականության իրավատեր հանդիսացող բոլոր ԱԵԱ-ները (անձ, ով ունի օտարվող սեփականության նկատմամբ իր իրավունքը հավաստող փաստաթղթեր, սակայն դեռևս չի գրանցել իր սեփականության իրավունքը) պետք է ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով գրանցեն իրենց սեփականության և այլ գույքային իրավունքները:
91. Այն ԱԵԱ-ները, որոնք օտարվող սեփականության նկատմամբ ունեն օրենքով ճանաչվող իրավունքներ, սակայն չեն ապահովել դրանց պատշաճ ձևակերպումը և պետական գրանցումը, օրենքով սահմանված կարգով, իրավունք ունեն մինչև օտարման պայմանագրի կնքումը կամ դատական ակտի կայացումը, օրինականացման գործընթացի արդյունքում ձեռք բերել ազդակիր գույքի նկատմամբ իրավունքներ և ստանալ փոխհատուցում` ձեռքբերված իրավունքներին (նոր ձևակերպված և պետական գրանցում ստացած) համապատասխան:
92. Օրինականացման գործընթացի պայմանները և ժամկետները` ըստ օտարվող սեփականության նկատմամբ ԱԵԱ-ների իրավունքների (սեփականության օրինական տիրապետողները, ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության փաստացի տիրապետողները, օգտագործողները, սեփական հողամասում ինքնակամ կառույց իրականացրած ԱԵԱ-ները և այլն), ՏԿՆ օժանդակության ձևերն ու կարգը կսահմանվեն ՀՕՏԾ-ում` օրինականացման պլան կազմելու և ընդունելու միջոցով: Օտարվող սեփականության նկատմամբ սեփականության կամ այլ իրավունք ձեռք բերելու օրինական ակնկալիք չունեցող կամ օտարվող սեփականության նկատմամբ օրենքով ճանաչվող իրավունքները իրենց հայեցողությամբ չձևակերպած և չգրանցած ԱԵԱ-ները` համապատասխան ազդեցությունների համար փոխհատուցումը ստանում են և ՀՕՏՇ-ով նախատեսված փոխհատուցման իրավունքներից օգտվում են որպես իրավական կարգավիճակ չունեցող ԱԵԱ-ներ:
Զ. ՀԱՆՐԱՅԻՆ ԼՍՈՒՄՆԵՐԸ, ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄԸ
93. Սույն գլուխը նկարագրում է ԱԵԱ-ների հետ հանրային լսումների (այսուհետ` ՀԼ) գործընթացը: Հարկ է նշել, որ մանրամասն նախագծման փուլում նախագծային փոփոխությունների հետևանքով համայնքներում ԱԵԱ-ների հետ կազմակերպվել են փուլային հանրային լսումներ.
1) հանրային լսումների առաջին փուլը (ներառում է երկու հանդիպումներ)` 2010 թ. մարտին ԾՆՏԱ փուլում,
2) հանրային լսումների երկրորդ փուլը (մեկական հանդիպում յուրաքանչյուր ինը համայնքներում)` 2012 թ. հոկտեմբերին Նախնական ՀՕՏԾ պատրաստման ընթացքում,
3) հանրային լսումների երրորդ փուլը (մեկական հանդիպում յուրաքանչյուր ինը համայնքներում)` 2014 թ. փետրվարին, մայիսին և հոկտեմբերին Վերջնական ՀՕՏԾ պատրաստման ընթացքում:
1. ՀԱՆՐԱՅԻՆ ԼՍՈՒՄՆԵՐ
94. 2010 թ. մարտ ամսվա ընթացքում երկու քննարկումներ են կայացել Արագածոտնի և Շիրակի մարզերի մարզպետարաններում ազդեցության ենթակա համայնքների ղեկավարների, տարածքային իշխանությունների և տարածքային կադաստրի գրասենյակների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ:
95. Տրանշ 3 նախնական ՀՕՏԾ պատրաստման ընթացքում 2012 թ. հոկտեմբերին ազդեցության ենթակա անձանց ներկայացուցիչների, տեղական իշխանությունների և այլ շահագրգիռ կողմերի հետ անցկացվեցին ոչ ֆորմալ հանդիպումներ բոլոր ինը ազդեցության ենթակա համայնքների տեղական ինքնակառավարման մարմինների գրասենյակներում: Ներկայացվեց և քննարկվեց Ծրագրի և ՀՕՏ - առնչվող գործողությունների վերաբերյալ հիմնական տեղեկատվությունը: Մասնավորապես, ԱԵԱ-ները տեղեկացվեցին ՀՕՏ - առնչվող հետազոտությունների, ընթացակարգերի և ժամանակացույցերի վերաբերյալ, փոխհատուցման և վերականգնման միջոցառումների հիմնական սկզբունքների, հանրային լսումների ժամանակացույցի և օրակարգի վերաբերյալ: Բացի այդ, 2012 թ. հոկտեմբերի 19-ին կայացավ պաշտոնական հանդիպում մարզային և տարածքային համայնքների մարմինների ներկայացուցիչների հետ, որը նախաձեռնվել էր ԾԻԿ կողմից Շիրակի մարզպետարանում: Լսարանին ներկայացվեցին Ծրագրի նպատակը, ՀՕՏ գործընթացի փուլերը, ինչպես նաև իրավունակությունը և փոխհատուցման իրավունքները:
96. ԾԻԿ նախաձեռնությամբ մեկ այլ պաշտոնական հանդիպում մարզային և տարածքային համայնքների մարմինների ներկայացուցիչների հետ կայացավ 2014 թ. օգոստոսի 2-ին Շիրակի մարզպետարանում: Հանդիպմանը մասնակցեցին ազդեցության ենթակա համայնքների ղեկավարներ, ինչպես նաև Շիրակի մարզպետարանի երկու ներկայացուցիչներ: Ներկայացվեց յուրաքանչյուր համայնքի համար մանրամասն նախագիծը, և ԾԻԿ մասնագետները արձանագրեցին նախագծի վերաբերյալ առկա մտահոգությունները:
97. Այնուհետև, վերջնական ՀՕՏԾ պատրաստման ընթացքում 2014 թ. Փետրվարին, մայիսին և հոկտեմբերին անցկացվեցին ֆորմալ հանրային լսումներ (ՀԼ) ազդեցության ենթակա բոլոր ինը համայնքներում: Այս գործողություններից հետո իրականացվեց ազդեցության գնահատման հետազոտությունների և ազդեցության ենթակա ակտիվների գնահատման վերջնականացումը: Լսումներից առաջ իրականացվել են մի շարք նախապատրաստական գործողություններ. (1) ՀԼ վերաբերյալ հայտարարություններ են տեղակայվել Ծրագրի վեբ-կայքում, (2) ազդեցության ենթակա բոլոր համայնքների ղեկավարները պաշտոնապես տեղեկացվել են ՀԼ-ների ամսաթվերի և օրակարգի վերաբերյալ և խնդրել, որպեսզի աջակցեն կազմակերպչական հարցերում: ԱԵԱ-ների ցանկը ՀԼ-ներից առաջ նախապես ուղարկվել է համայնքի ղեկավարներին` ապահովելու համար բոլոր ԱԵԱ-ների կամ նրանց ներկայացուցիչների լիարժեք մասնակցությունը: Հատուկ ուշադրություն է դարձվել կանանց և խոցելի ԱԵԱ-ներին` ապահովելու համար նրանց մասնակցությունը: Կանանց և խոցելիների մասնակցությունը խթանելու համար համայնքի ղեկավարներին հատուկ պահանջվել է ապահովել նրանց ներկայությունը և մասնակցությունը լսումներին: Լսումների թիմում առկա են եղել կանայք` լսումների գենդերային հավասարությունը պահպանելու նպատակով, և թիմը քաջալերել է կանանց և խոցելի կողմերի մասնակցությունը` ՀԼ անցկացման ընթացքում հարցնելով նրանց կարծիքները և առաջարկությունները:
98. Լսումները կազմակերպվել են ԱԵԱ-ների համար հասանելի վայրերում, ինչպիսիք են ՏԻՄ գրասենյակները, մշակութային կենտրոնները և այլն: Ներկայացվել են Ծրագրի նախապատմությունը, իրավունակությունը և փոխհատուցման իրավունքները, գնահատման սկզբունքները, բողոքների լուծման մեխանիզմը և մոնիթորինգի հարցերը: ԱԵԱ-ները այնուհետև տեղեկացվեցին ներքին և արտաքին մոնիթորինգի գործընթացների վերաբերյալ, որոնք նպատակ ունեն մոնիթորինգի ենթարկելու ՀՕՏԾ իրականացման համապատասխանությունը ՀՕՏՇ-ին և վերջնական ՀՕՏԾ-ին: Նաև նշվել է, որ միայն ԱՄԳ կողմից համապատասխանության հաշվետվության պատրաստումից և ԵՆԲ/ԱԶԲ կողմից դրա հաստատումից հետո Կապալառուին կարող է տրվել շինարարական աշխատանքները սկսելու թույլատվություն: ԾԻԿ ինժեները նույնպես մասնակցել է ՀԼ-ին` պարզաբանելու համար յուրաքանչյուր համայնքում մանրամասն նախագծի հետ կապված հարցերը: Ի լրումն, լսումների ժամանակ պատրաստվել և ԱԵԱ-ներին է բաժանվել Ծրագրի տեղեկատվական թերթիկը: Հանդիպումների ժամանակ բարձրացված բոլոր հարցերը մանրամասն քննարկվել են: Անցկացված լսումների ժամանակացույցը ներկայացված է ստորև (Աղյուսակ Զ1):
Աղյուսակ Զ1. ՀՕՏԾ վերջնականացման ՀԼ-ների ժամանակացույց
._______________________________________________________________.
|Համայնք |Հանդիպման ամսաթիվ|ԱԵՏՏ-ների |Հանդիպման |
| | |քանակը յուր.|մասնակիցների քանակ|
| | |համայնքում |__________________|
| | | |տղամարդ |կին |
|_____________|_________________|____________|________|_________|
|Լանջիկ * | 20.02.2014 | 16| 29| 6|
|_____________|_________________|____________|________|_________|
|Ձորակապ | 20.02.2014 | 117| 32| 9|
|_____________|_________________|____________|________|_________|
|Մարալիկ | 22.05.2014 | 95| 26| 8|
|_____________|_________________|____________|________|_________|
|Հայրենյաց | 21.05.2014 | 27| 10| 3|
|_____________|_________________|____________|________|_________|
|Հոռոմ | 21.05.2014 | 89| 18| 2|
|_____________|_________________|____________|________|_________|
|Լուսակերտ | 22.05.2014 | 52| 14| 6|
|_____________|_________________|____________|________|_________|
|Բենիամին | 21.05.2014 | 31| 19| 5|
|_____________|_________________|____________|________|_________|
|Ազատան | 31.10.2014 | 63| 20| 2|
|_____________|_________________|____________|________|_________|
|Սառնաղբյուր *| 19.02.2014 | 17| 39| 5|
|_______________________________________________________________|
|* Սառնաղբյուր և Լանջիկ համայնքների որոշ հողեր ներառված են ԱԶԲ |
|հատվածում, հետևաբար ՀԼ մասնակիցների թիվը ներկայացնում է ամբողջ|
|համայնքները: |
._______________________________________________________________.
99. Հանդիպումների ընթացքում ԱԵԱ-ները տեղեկացվել են հասարակության կարիքների համար հողերի օտարման ընթացակարգերի վերաբերյալ: Մասնավորապես, նրանք ստացան մանրամասն տեղեկատվություն ազդեցության ենթակա գույքի և բարելավումների նկարագրության, գնահատման և փոխհատուցման տրամադրման հետ կապված ընթացակարգերի վերաբերյալ: Նրանք տեղեկացվեցին նաև իրենց իրավունքների, պատասխանատվությունների և այն փաստաթղթերի մասին, որոնց հետ իրենք կառնչվեն հողերի օտարման գործընթացի ժամանակ: Ի լրումն, շահագրգիռ կողմերը տեղեկացվեցին նաև հնարավոր հիմնախնդիրների, որոնք կարող են առաջանալ, և դրանց լուծման մեխանիզմների վերաբերյալ: Համայնքներում անցկացված հանդիպումների ընթացքում քննարկված հիմնական հարցերը, ընդհանուր առմամբ, նույնն են կամ նմանատիպ, որոնք ներկայացվել են նախնական ՀՕՏԾ-ում (Աղյուսակ Զ2): Վերջնական ՀՕՏԾ հանդիպումների ընթացքում բարձրացված որոշ լրացուցիչ խնդիրներ ներկայացված են ստորև ներկայացված աղյուսակում (մանրամասների համար տես հավելված 5):
Աղյուսակ Զ2: Ազդեցության ենթակա համայնքներում հանդիպումների ընթացքում
քննարկված խնդիրները
._____________________________________________________________________.
|Հարց/Մտահոգություն |Ինչպես է ծրագիրը հասցեագրում կամ կհասցեագրի |
| |մտահոգությունը |
|_____________________________________________________________________|
|Ընդհանուր հարցեր, բարձրացված բոլոր ազդեցության համայնքների ՀԼ-ների |
|ընթացքում |
|_____________________________________________________________________|
|Չափագրման աշխատանքները |Մանրամասն չափագրման հետազոտությունը կսկսվի |
|իրականացվել են առանց |2014 թ. Նոյեմբերին բացառիկ` գերակա հանրային |
|համայնքային |շահ ճանաչելու վերաբերյալ կառավարության |
|իշխանությունների |որոշման հաստատումից հետո, այս փուլում |
|ներկայացուցիչների |համայնքներում կազմակերպվել են միայն նախնական|
|ներկայության: |տեղազննման աշխատանքներ: ԱԵԱ-ները, ինչպես |
| |նաև համայնքի ղեկավարները կտեղեկացվեն ՄՉՀ |
| |աշխատանքների մասին նախօրոք, որպեսզի |
| |կարողանան մասնակցել գործընթացին: |
|________________________|____________________________________________|
|Օտարման են ենթակա շատ |Բոլոր տիպի ենթակառուցվածքները պետք է |
|կարևոր տարածքներ. Լավ |տեղափոխվեն և վերականգնվեն իրենց |
|որակի գյուղատնտեսական |նախածրագրային պայմաններին համապատասխան: |
|հողեր, համայնքային |Կկառուցվեն վերգետնյա և ստորգետնյա անցումներ|
|ճանապարհների հատվածներ, |տրանսպորտային միջոցների և կենդանիների |
|գազատարներ, ջրագծեր, |համար: Լավ որակի գյուղատնտեսական հողերի |
|ոռոգման ջրանցքներ և |կորուստը Մեղմացնելու համար, ծրագիրը |
|տնտեսական, |նախագծվել է` հաշվի առնելով հողօտարման |
|ձեռնարկատիրական |նվազագույն հնարավորությունը և նկատի |
|օբյեկտներ: |ունենալով ճանապարհի երկրաչափությունը և |
| |անվտանգության գործոնը: |
|________________________|____________________________________________|
|Արդյո՞ք հնարավոր է |ՀՀ օրենսդրության պահանջների համաձայն, |
|օտարել հողի մնացած մասը,|սեփականատերն իրավունք ունի պահանջելու օտարել|
|եթե այն դառնում է |հողամասի ազդեցության չենթարկվող հատվածը |
|անօգտագործելի: |բացառիկ` գերակա հանրային շահ ճանաչելու |
| |վերաբերյալ կառավարության որոշումն ուժի մեջ |
| |մտնելուց հետո երկամսյա ժամկետում: |
| |ՀԼ-ից հետո «Հասարակության և պետության |
| |կարիքների համար սեփականության օտարման մասին»|
| |ՀՀ օրենքում կատարվել են փոփոխություններ և |
| |նոր պայմաններ են սահմանվել հողի ամբողջական |
| |օտարման պահանջ ներկայացնելու համար: Օրենքում|
| |կատարված փոփոխությունների և իրենց |
| |իրավունքների վերաբերյալ ԱԵԱ-ներին ուղարկվել |
| |են հատուկ տեղեկատվական թերթիկներ: |
|________________________|____________________________________________|
|Ինչպե՞ս է հողի համար |Փոխհատուցումը իրականացվելու է շուկայական կամ|
|փոխհատուցումը |կադաստրային արժեքի համապատասխան, որն ավելի |
|կատարվելու: |բարձր է, գումարած 15%-ի չափով, պայմանավորված|
| |հողի պարտադիր օտարմամբ, ինչպես սահմանված է |
| |«Հասարակության և պետության կարիքների համար |
| |սեփականության օտարման մասին» ՀՀ օրենքով: |
|________________________|____________________________________________|
|Արդյո՞ք համայնքային |Համայնքային սեփականության հողամասերը |
|սեփականության հողամասերը|գնահատվելու և փոխհատուցվելու են նույն |
|փոխհատուցվելու են: |սկզբունքներով, ինչպես մասնավոր հողերը: |
|________________________|____________________________________________|
|Ինչպիսի՞ն է վարձակալների|Վարձակալները պետք է փոխհատուցվեն հիմք |
|փոխհատուցման վերաբերյալ |ընդունելով վարձակալության մնացած տարիները և |
|մոտեցումը: |ստանան փոխհատուցում շուկայական կամ |
| |կադաստրային արժեքով, որն ավելի բարձր է, |
| |գումարած 15%: Փոխհատուցումը կտրամադրվի |
| |վարձակալության մնացած տարիների երկարության |
| |համամասնությամբ. մինչև 1 տարի` հողի արժեքի |
| |5%, 2) մինչև 15 տարի` հողի արժեքի 14%, 3) |
| |մինչև 25 տարի` հողի արժեքի 20%, 4) 25 և |
| |ավելի տարի` հողի արժեքի 25%: վարձակալները |
| |պետք է փոխհատուցում ստանան նաև իրենց ծառերի|
| |և մշակաբույսերի համար: Ապօրինի |
| |օգտագործողները չեն ստանա փոխհատուցում հողի |
| |համար, բայց պետք է ստանան փոխհատուցում իրենց|
| |բարելավումների, մշակաբույսերի և ծառերի |
| |համար: |
|________________________|____________________________________________|
|Կադաստրը չի գրանցում |Ցանկացած տիպի գործարք, կապված Հյուսիս-հարավ |
|վարձակալությունները, |նախնական միջանցքի համայնքային հողամասերի |
|ինչպես նաև |հետ, մասնավորապես վարձակալությունը և |
|սեփականատերերը, որոնք |վաճառքը, կասեցվել են ՀՀ կառավարության |
|ունեն սեփականաշնորհման |2009 թ. որոշման համաձայն: Կադաստրի |
|մասին որոշում, չեն |գործողությունները եղել են իրավաչափ: |
|ստացել սեփականության |Ինչ վերաբերվում է մասնավոր հողերի գրանցմանը,|
|վկայականներ: |պարզաբանվեց, որ կադաստրը պարտավոր է |
| |տրամադրել սեփականության վկայական |
| |սեփականատիրոջը` հիմք ընդունելով որոշումը: |
| |Շահագրգիռ կողմերին խորհուրդ տրվեց նաև դիմել|
| |կադաստր և պահանջել գրավոր պատասխան |
| |մերժումը, որում կադաստրը պետք է հիմնավորի իր|
| |գործողությունների իրավական հիմքերը: |
|________________________|____________________________________________|
|Ո՞րն է արտասահմանում |Հետազոտությունների անցկացման ընթացքում |
|ապրող ՀՀ-ից բացակայող |հետազոտող թիմը կհավաքի այդպիսի |
|սեփականատերերի համար |սեփականատերերի կոնտակտային տվյալները կամ այլ|
|հողի օտարման կանխատեսված|հնարավոր տեղեկատվություն` ձեռնարկված |
|ընթացակարգը: |միջոցառումների և նրանց մասնակցության |
| |անհրաժեշտության մասին համայնքից բացակայող |
| |սեփականատերերին տեղեկացնելու համար: Այն |
| |դեպքում, երբ նրան մասնակցությունը հնարավոր |
| |չէ, պետք է լիազորագիր ուղարկվի այն |
| |ներկայացուցչի անունով, ով հանդես կգա |
| |արձանագրությունների, նախնական պայմանագրի և |
| |պայմանագրի ստորագրման ընթացքում: Համայնքի |
| |ղեկավարներին խորհուրդ է տրվել բացակա |
| |սեփականատերերին կամ նրանց ներկայացուցիչներին|
| |ապահովել ԾԻԿ-ի հեռախոսահամարով` քննարկելու |
| |համար լիազորագրի կառուցվածքի և |
| |բովանդակության մասին հարցերը: Օտարման |
| |պայմանագրի չստորագրման դեպքում փոխհատուցման |
| |գումարը պետք է հանձնվի դատարանի դեպոզիտային |
| |հաշվին, և սեփականատերերը կարող են ստանալ |
| |փոխհատուցման գումարը դատարան ներկայացնելով |
| |համապատասխան իրավական հիմքեր: |
|________________________|____________________________________________|
|Ինչպե՞ս են |Համաձայն բնակելի և ոչ բնակելի |
|փոխհատուցվելու |շինությունների համար ՀՕՏՇ պահանջների` |
|շինությունները, և |ԱԵԱ-ները կստանան կանխիկ փոխհատուցում |
|արդյոք ազդեցության |գումարած 15% շինությունների կորստի համար |
|ենթակա շինության |ամբողջական փոխարինման արժեքով առանց |
|սեփականատերը կկարողանա |մաշվածության ծախսերի և փրկված նյութերի |
|գնել կամ կառուցել նոր |մասհանման: Մասնակի ազդեցությունների համար |
|շինություն փոխհատուցման |կտրվի փոխհատուցում շինության ազդեցության |
|գումարով: |ենթակա հատվածի համար գումարած վերանորոգումը:|
| |Ռեստորանների կամ այլ բիզնեսների դեպքում, |
| |փոխհատուցում կներառի նաև եկամուտ` հիմք |
| |ընդունելով հարկային հայտարարագիրը: |
| |Փոխհատուցում կտրվի նաև ձեռնարկատիրական |
| |գործունեության աշխատողներին, որոնք աշխատել |
| |են աշխատակազմում հողի օտարմամբ պայմանավորված|
| |իրենց աշխատանքի դադարեցումից երկու ամիս |
| |առաջվա դրությամբ: |
|________________________|____________________________________________|
|Ի՞նչ պետք է արվի, եթե |Ըստ ՀՕՏՇ-ի, ԱԵԱ-ները ՀՀ օրենսդրությամբ |
|փոխհատուցումը ավելի քիչ |սահմանված կարգով պետք է գրանցեն իրենց |
|է, քան օրինականացման |իրավունքները և ստանան անհրաժեշտ փաստաթղթերը|
|խնդիրների (ժառանգության |(սեփականության վկայական, լիազորագիր և |
|գրանցում, լիազորագրերի |այլն), որպեսզի կարողանա ստորագրել օտարման |
|ուղարկում և այլն) |պայմանագիրը: Օրինականացումը ԱԵԱ-ների |
|լուծման համար անհրաժեշտ |պատասխանատվությունն է: ԾԻԿ-ը կարող է օգնել, |
|ծախսերը գումարը, կամ |խորհրդատվություն տրամադրել ԱԵԱ-ին այս |
|մարդիկ չունեն բավարար |գործընթացում: |
|միջոցներ իրենց |Օտարման պայմանագրի չստորագրման դեպքում |
|օրինականացման խնդիրների |փոխհատուցման գումարը պետք է հանձնվի դատարանի|
|լուծման համար: |դեպոզիտային հաշվին, և սեփականատերերը կարող |
| |են ստանալ փոխհատուցման գումարը դատարան |
| |ներկայացնելով համապատասխան իրավական հիմքեր: |
|________________________|____________________________________________|
|ՏԻԿ ներկայացուցիչները |ՀՕՏՇ ներքո հողին-հող փոխհատուցման |
|հարցրեցին արդյոք |ընթացակարգի համար մեխանիզմներ մշակված չեն: |
|հնարավոր է տրամադրել |Հողին-հող փոխհատուցման ընթացակարգը չի |
|հողին-հող փոխհատուցում |կիրառվելու այս Տրանշի համար ազդեցության |
|կանխիկ փոխհատուցման |ենթակա համայնքներում անհրաժեշտ հողային |
|փոխարեն: |ռեսուրսների բացակայության պատճառով: |
|_____________________________________________________________________|
|ՀԼ-ների ընթացքում բարձրացված առանձնահատուկ հարցեր ըստ համայնքների |
|_____________________________________________________________________|
|Սառնաղբյուր, 19.02.2014 |
|_____________________________________________________________________|
|Ի՞նչ պետք է մենք անենք |Այս դեպքերում, երբ սեփականատերերը չեն |
|այն դեպքերում, երբ |կարողանում ապահովել համապատասխան փաստաթղթերը|
|լիազորագրի ստացումը |և ստորագրել օտարման պայմանագիրը, ԾԻԿ-ը, |
|ավելի թանկ է, քան |համաձայն ՀՀ օրենսդրության, պետք է նախաձեռնի |
|փոխհատուցման գումարը: |դատական կարգով օտարման գործընթաց: Այս |
| |դեպքում փոխհատուցման գումարը հանձնվում է |
| |դատարանի դեպոզիտային հաշվին: |
|________________________|____________________________________________|
|Արդյո՞ք օտարման |Օտարման գործընթացի հետ կապված բոլոր ծախսերը,|
|պայմանագրերը վավերացվում|ներառյալ պայմանագրերի նոտարական վավերացումը |
|են նոտարի կողմից, և ո՞վ|և մնացած գույքի համար սեփականության նոր |
|է պետք է կատարի օտարման |վկայականների ստացումը, կատարվում են |
|գործընթացի հետ կապված |Ձեռքբերողի (պետության) հաշվին: |
|ծախսերը: | |
|________________________|____________________________________________|
|Ի՞նչ պետք է արվի այն |Պարզաբանվեց, որ նման հարցերը արդեն իսկ |
|դեպքերում, եթե հողի |հասցեագրված պետք լինեն մանրամասն նախագծում, |
|օտարումից հետո մուտքը |և եթե որոշ հողերի/գույքերի հետ կապված նման |
|դեպի հող դառնա անհնար: |խնդիր առաջանա, ապա, ցանկալի կլինի, եթե ԱԵԱ-ն|
| |կամ տեղական համայնքի ներկայացուցիչը այցելի |
| |ԾԻԿ գրասենյակ և քննարկի այդ խնդիրները |
| |ինժեներների հետ: |
|________________________|____________________________________________|
|Եթե հողի մի մասը օտարվի |«Հասարակության և պետության կարիքների համար |
|և մնացած մասի |սեփականության օտարման մասին» ՀՀ օրենքի |
|օգտագործումը դառնա ոչ |համաձայն, սեփականատերը իրավունք ունի |
|արդյունաբեր, արդյո՞ք |պահանջելու օտարել ամբողջ հողամասը, բայց սա |
|հնարավոր է օտարել նաև |ունի ժամանակային սահմանափակում: Սեփականատերը|
|մնացած հողը: |կարող է իրացնել այս իրավունքը բացառիկ` |
| |գերակա հանրային շահ ճանաչելու վերաբերյալ |
| |կառավարության որոշման ուժի մեջ մտնելու |
| |օրվանից հետո երկամսյա ժամկետում: |
| |Կառավարության որոշման ուժի մեջ մտնելուց հետո|
| |համապատասխան ծանուցումներ կուղարկվեն բոլոր |
| |ԱԵԱ-ներին, որտեղ կնշվի ամբողջ հողի օտարման |
| |գրավոր պահանջի ներկայացման վերջնաժամկետը և |
| |օրենքով սահմանված պայմանները: |
|________________________|____________________________________________|
|Արդյո՞ք հողի օտարված |Այո, օտարվող հողամասերը անհրաժեշտ են միայն |
|հատվածները անհրաժեշտ են |ճանապարհի և ճանապարհի հետ կապված |
|միայն ճանապարհի |ենթակառուցվածքների կառուցման համար: Հողի |
|կառուցման համար: |մնացած հատվածը կմնա որպես Ձեր |
|Արդյո՞ք հողատերերին |սեփականություն, և դուք կարող եք կատարել |
|թույլատրվում է կառուցել |շինարարական աշխատանքներ օրենսդրության |
|շինություններ հողամասերի|համաձայն: |
|ոչ ազդակիր հատվածների | |
|վրա: | |
|________________________|____________________________________________|
|Բավականին երկար ժամանակ |ՀՕՏՇ սկզբունքների համաձայն, համայնքային հողի|
|է, ինչ ես մշակում եմ իմ |օգտագործողը կստանա փոխհատուցում միայն իր |
|սեփական հողի կից գտնվող |կողմից կատարված բարելավումների համար, բայց |
|համայնքային հողամասը: |ոչ հողի:Սեփականաշնորհումը կարող է |
|Արդյո՞ք դրա համար |իրականացվել ՀՀ օրենսդրության պահանջների և |
|տրվելու է փոխհատուցում: |համայնքի հետ քննարկումների համաձայն: |
|Բացի այդ, արդյո՞ք ես |Իրավական աջակցություն և խորհրդատվություն |
|կարող եմ սեփականաշնորհել|կարող է տրամադրվել նրանց, ովքեր ցանկանում են|
|այդ հողը և փոխհատուցվել|նախաձեռնել սեփականաշնորհման/օրինականացման |
|որպես լիարժեք |գործընթաց: |
|սեփականատեր: | |
|________________________|____________________________________________|
|Արդյո՞ք ես կարող եմ |Դա հնարավոր է: Բայց այս դեպքում, ԾԻԿ-ին |
|վաճառել կամ նվիրաբերել |տրամադրված կամ ԾԻԿ-ի կողմից մշակված ամբողջ |
|իմ հողը այս ընթացքում |տեղեկատվությունը և պաշտոնական փաստաթղթերը |
|մինչև օտարումը: |պետք է թարմացվեն, իսկ Ծրագրի համար կդառնա |
| |փաստացի ԱԵԱ նոր սեփականատերը և կստանա |
| |համապատասխան փոխհատուցումը: |
|_____________________________________________________________________|
|Լանջիկ, 20.02.2014 |
|_____________________________________________________________________|
|Ես ժառանգել եմ հողը և |Ցավոք, կառավարությունը չի կարող փոխհատուցել |
|դեռևս չեմ գրանցել իմ |այն վճարները, որոնք անհրաժեշտ են |
|սեփականության իրավունքը |ժառանգության գրանցման համար, ինչը պետք է |
|դրա նկատմամբ: Ինչպես |նախօրոք իրականացված լինի:Եթե դուք ունեք |
|պետք է իրականացվի հողի |ժառանգներ, որոնք բացակայում են ՀՀ-ից և |
|օտարման գործընթացը, |նրանց ներկայությունը հնարավոր չէ, ապա պետք է|
|հատկապես, երբ որոշ |լիազորագիր ուղարկվի այն ներկայացուցչի |
|ժառանգներ բացակայում են |անունով, ով հանդես կգա նրանց անունից |
|ՀՀ-ից: |արձանագրության, նախնական պայմանագրի և |
| |պայմանագրի ստորագրման ընթացքում: Իրավական |
| |խորհրդատվություն կտրամադրվի այն ԱԵԱ-ներին, |
| |որոնք կնախաձեռնեն օրինականացման գործընթացը |
| |ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում: |
|________________________|____________________________________________|
|Եթե առկա է կտակ, և |Կարևոր չէ, արդյոք կա կտակ, թե ոչ: Եթե հողի |
|միաժամանակ, այն անձը, ով|սեփականատերը ողջ է, ապա օտարման պայմանագիրը |
|գրել է կտակը ողջ է, ապա |պետք է ստորագրվի նրա կողմից: |
|ո՞վ պետք է ստորագրի | |
|նկարագրության | |
|արձանագրությունը: | |
|________________________|____________________________________________|
|Կարո՞ղ ենք արդյոք |Ծրագիրը չի կարող սահմանափակել սեփականատիրոջ |
|օգտագործել մեր |կողմից իր հողի օգտագործումը/մշակումը: |
|ազդեցության ենթակա |Որոշումը պետք է ընդունվի սեփականատերերի |
|հողերը մինչև օտարման |կողմից: Այնուամենայնիվ, այն բարելավումները,|
|պայմանագրի կնքումը: |որոնք կատարվել են հողում կասեցման օրվանից |
| |հետո (նկարագրության արձանագրությունների |
| |կազմում և ստորագրում) ենթակա չեն |
| |փոխհատուցման: Ծրագիրը կգործադրի ցանկացած |
| |ջանք նախօրոք տեղեկացնելու ԱԵԱ-ներին` նման |
| |իրավիճակներից խուսափելու համար: |
|________________________|____________________________________________|
|Ես ունեմ գազալցակայան |Չգործող բիզնեսի համար դուք կարող եք ստանալ |
|տեղակայված ազդեցության |փոխհատուցում միայն գույքի համար (հող, |
|ենթակա հողի վրա, որը չի |շինություն, այլ բարելավումներ), քանի որ |
|գործում 2006 թվականից: |բիզնեսը, որպես այդպիսի, գոյություն չունի: |
|Ինչպիսի՞ փոխհատուցում ես|Հողի վրա կամ շինությունների ներսում առկա |
|կարող եմ ստանալ: |շարժական գույքի տեղափոխման ծախսերը նույնպես |
| |կփոխհատուցվեն: Գրանցված անշարժ գույքի համար |
| |փոխհատուցումը կիրականացվի փոխարինման |
| |արժեքով: |
|_____________________________________________________________________|
|Մարալիկ, 22.05.2014 |
|_____________________________________________________________________|
|Կվճարվի արդյո՞ք |Ըստ վարկի պայմանների, շինարարությունը չի |
|փոխհատուցումը մինչև |կարող սկսվել, քանի դեռ փոխհատուցման |
|շինարարական աշխատանքների|գումարները չեն վճարվել ազդեցության ենթարկված|
|մեկնարկը: |ՏՏ-ներին: Այնուամենայնիվ, այս պայմանը չի |
| |կիրառվում իրավական դեպքերի վրա: Արտաքին |
| |մոնիտորինգի գործակալություն կվարձակալվի |
| |վերահսկելու համար ՀՕՏԾ իրականացման ողջ |
| |գործընթացը, որի հետ կապված այն համապատասխան |
| |հաշվետվություն կներկայացնի ԾԻԿ-ին: |
|________________________|____________________________________________|
|Համայնքային հողերի համար|Համայնքային կամ պետական հողերի վարձակալները |
|վկայականներ ունենալու |պետք է օրինականացվեն և փոխհատուցվեն որպես |
|անհրաժեշտություն կա՞, |լիարժեք սեփականատերեր կամ նրանց կտրվեն |
|թե` ոչ: |վարձակալական նոր պայմանագրեր: Եթե դա |
| |հնարավոր չէ, ապա վարձակալները փոխհատուցումը |
| |կստանան շուկայական կամ կադաստրային արժեքով |
| |(որն ավելի բարձր է), գումարած 15%: |
| |Փոխհատուցումը կտրամադրվի վարձակալության |
| |մնացած տարիների երկարության համամասնությամբ.|
| |մինչև 1 տարի` հողի արժեքի 5%, 2) մինչև 15 |
| |տարի` հողի արժեքի 14%, 3) մինչև 25 տարի` |
| |հողի արժեքի 20%, 4) 25 և ավելի տարի` հողի |
| |արժեքի 25%: |
|________________________|____________________________________________|
|Եթե սեփականատերերից մեկը|Եթե սեփականատերը, կամ համասեփականատերերից |
|մահացել է, ի՞նչ պետք |մեկը կամ նրանցից մի քանիսը մահացել են, և |
|արվի: |չկա ձևակերպված ժառանգություն, ապա |
| |պայմանագրի ստորագրումը դառնում է անհնար, |
| |քանի դեռ ժառանգությունը չի ձևակերպվել: |
| |Անհրաժեշտ է նոր սեփականատերերի անուններով |
| |նոր սեփականության վկայականի առկայություն: |
| |Ժառանգության ձևակերպման հետ կապված բոլոր |
| |ծախսերը վճարվում է սեփականատիրոջ կողմից: |
|_____________________________________________________________________|
|Ազատան, 31.10.2014 |
|_____________________________________________________________________|
|Ինչպե՞ս է շուկայական |Շուկայական գինը հաշվարկելիս, օտարման ենթակա |
|արժեքը հաշվարկվում: |հողը համեմատվում է նախորդ 1-2 տարիներին |
| |մոտակայքում վաճառված առնվազն երեք նմանատիպ |
| |հողերի հետ: Համեմատման ժամանակ ճշտման |
| |գործակիցների հիման վրա իրականացվում են մի |
| |շարք ճշտումներ, որոնք ազդում են շուկայական |
| |գնի վրա: Հետևյալ գործոնները ևս հաշվի |
| |կառնվեն շուկայական արժեքը հաշվարկելիս. հողի|
| |տեսակը, հարթությունը, հողի չափսերը |
| |(մակերեսը, լայնությունը, երկարությունը, |
| |կառուցվածքը, ճակատը), տեղադրությունը, դիրքը,|
| |ճանապարհային հանգույցների առկայությունը, |
| |ոռոգման առկայությունը, քարքարոտությունը, |
| |բազմամյա տնկարկների առկայությունը, |
| |կադաստրային և փաստացի նշանակությունը և այլ|
| |գործոններ, որոնք ազդում են գյուղատնտեսական |
| |հողերի արժեքի վրա: |
|________________________|____________________________________________|
|Ե՞րբ եք պարզելու, թե մեր|Երբ ստանաք արձանագրությունները, ապա դրանց |
|հողամասի որ մասն է |կցված կլինեն քարտեզներ, որոնցում նշված |
|հատկապես օտարվելու: |կլինեն հողի օտարվող մասերը: |
|________________________|____________________________________________|
|Պայմանագիրը կնքվում է |Պայմանագիրը կնքվում է ՊՈԱԿ-ի անունից, որը ՀՀ|
|անհատի և պետության |Տրանսպորտի և կապի նախարարության կողմից |
|միջև, թե՞ անհատի և |լիազորված մարմին է: Պայմանագիրը ստորագրվում |
|կազմակերպության միջև: |է ՊՈԱԿ-ի և սեփականատիրոջ և վավերացվում է |
| |նոտարի կողմից: |
|_____________________________________________________________________|
|Ձորակապ, 20.02.2014 |
|_____________________________________________________________________|
|Օտարման գործընթացն |Օտարման գործընթացի հետ կապված բոլոր ծախսերը |
|ընդգրկում է հողի չափերի |կրում է ծրագիրը, ներառյալ նոտարական, |
|մեջ փոփոխություններ, |վկայականները ստանալու ծախսերը և այլն: |
|ինչն էլ նոր վկայականի | |
|անհրաժեշտություն է | |
|առաջացնում: Ո՞վ է կրելու| |
|նոր վկայականի ձեռքբերման| |
|հետ կապված ծախսերը: | |
|________________________|____________________________________________|
|Հողը պատկանում էր իմ |Դուք չեք կարող ստորագրել պայմանագիրը, քանի |
|մահացած հորը և |դեռ չեք ձևակերպել ժառանգությունը: Կամ էլ |
|համապատասխան |հողը կարող է օտարվել իրավական կարգով, և այդ|
|ժառանգությունը չի |դեպքում, փոխհատուցման արժեքը ի պահ կտրվի |
|ձևակերպվել: Կարո՞ղ եմ |դատարանին: Սեփականատերը կարող է դատարանից |
|պայմանագիրը ես |ստանալ փոխհատուցումը, եթե կատարի անհրաժեշտ |
|ստորագրել: |փաստաթղթային պահանջները. |
|________________________|____________________________________________|
|Կարո՞ղ եմ ես իմ հողը |Ոչ, նման մեխանիզմներ գոյություն չունեն և |
|նվիրաբերել ԾԻԿ-ին: |դուք չեք կարող ձեր հողը նվիրաբերել ԾԻԿ-ին: |
|_____________________________________________________________________|
|Հոռոմ, 21.05.2014 |
|_____________________________________________________________________|
|Արդյո՞ք ընտանիքի |Ընտանիքի անդամներին վերաբերվող մանրամասները |
|եկամուտների և նրանց |կապված չեն փոխհատուցման գումարի հետ: Ձեր |
|անդամների հետ կապված |կողմից տրամադրվող մանրամասները կօգնեն |
|սոցիալական հարցումները |ծրագրին բացահայտելու սոցիալապես խոցելի |
|կազդեն փոխհատուցման վրա:|ՏՏ-ներին: Այն ՏՏ-ները, որոնք կհամարվեն |
| |խոցելի, ծրագրի շրջանակներում լրացուցիչ նպաստ|
| |կստանան: |
|________________________|____________________________________________|
|Արդյո՞ք բացակա |Ներկայումս ձեր հարցի հստակ չենք կարող |
|սեփականատիրոջ կամ |պատասխանել, բայց ենթադրում ենք, որ որոշակի |
|համասեփականատիրոջ |ժամկետ կլինի: Մենք կճշտենք այս հարցը և ավել|
|գումարները, որոնք ի պահ |հստակ ձեզ կպատասխանենք: |
|են հանձնվում դատարանում,| |
|ունեն այն ստանալու | |
|ժամանակային | |
|սահմանափակում: | |
|________________________|____________________________________________|
|Արդյո՞ք կառավարությունը |Այո, այդ բոլոր ծախսերը կփոխհատուցվեն, |
|կրում է այս գործընթացի |բացառությամբ այն ծախսերի, որոնք կապված են |
|կադաստրային և նոտարական|ժառանգության ձևակերպման և լիազորագրերի |
|ծախսերը: |հետ: Ծրագիրը կարող է ձեզ միայն իրավական |
| |խորհրդատվություն և աջակցություն տրամադրել: |
| |Եթե ինչ-որ մեկը նշված դեպքերի առումով ունի |
| |նոտարի հետ կապված հարցեր կամ որոշակի ոչ |
| |ֆինանսական խնդիրներ, մեր իրավաբանները |
| |պատրաստ են օգնել ձեզ: |
|_____________________________________________________________________|
|Բենիամին, 22.05.2014 |
|_____________________________________________________________________|
|Ինչպե՞ս է հողի |Շուկայական գինը հաշվարկելիս, օտարման ենթակա |
|շուկայական արժեքը |հողը համեմատվում է նախորդ 1-2 տարիներին |
|հաշվարկվում: |մոտակայքում վաճառված առնվազն երեք նմանատիպ |
| |հողերի հետ: Համեմատման ժամանակ ճշտման |
| |գործակիցների հիման վրա իրականացվում են մի |
| |շարք ճշտումներ, որոնք ազդում են շուկայական |
| |գնի վրա: Հետևյալ գործոնները ևս հաշվի |
| |կառնվեն շուկայական արժեքը հաշվարկելիս. հողի |
| |տեսակը, հարթությունը, հողի չափսերը |
| |(մակերեսը, լայնությունը, երկարությունը, |
| |կառուցվածքը, ճակատը), տեղադրությունը, դիրքը,|
| |ճանապարհային հանգույցների առկայությունը, |
| |ոռոգման առկայությունը, քարքարոտությունը, |
| |բազմամյա տնկարկների առկայությունը, |
| |կադաստրային և փաստացի նշանակությունը և այլ|
| |գործոններ, որոնք ազդում են գյուղատնտեսական |
| |հողերի արժեքի վրա: |
|_____________________________________________________________________|
|Լուսակերտ, 21.05.2014 |
|_____________________________________________________________________|
|Վարձակալության կամ |Համայնքային կամ պետական հողերի վարձակալները |
|համայնքային հողերի |պետք է օրինականացվեն և փոխհատուցվեն որպես |
|դեպքում ո՞վ է ստանում |լիարժեք սեփականատերեր կամ նրանց կտրվեն |
|փոխհատուցման գումարը: |վարձակալական նոր պայմանագրեր: Եթե դա |
| |հնարավոր չէ, ապա վարձակալները փոխհատուցումը |
| |կստանան շուկայական կամ կադաստրային արժեքով |
| |(որն ավելի բարձր է), գումարած 15%: |
| |Փոխհատուցումը կտրամադրվի վարձակալության |
| |մնացած տարիների երկարության համամասնությամբ.|
| |մինչև 1 տարի` հողի արժեքի 5%, 2) մինչև 15 |
| |տարի` հողի արժեքի 14%, 3) մինչև 25 տարի` |
| |հողի արժեքի 20%, 4) 25 և ավելի տարի` հողի |
| |արժեքի 25%: |
|________________________|____________________________________________|
|Սեփականության |Համասեփականատերերն ունեն հավասար իրավունքներ|
|վկայականում նշված են մեծ|և նրանցից յուրաքանչյուրի կամ նրանց կողմից |
|թվով սեփականատերեր, |լիազորված ներկայացուցիչների ներկայությունը |
|որոնց մի մասը |պարտադիր է: Անհայտ բացակայող անձանց մասով |
|արտասահմանում է, ՌԴ-ում |պետք է լինի դատարանի վճիռ, որի դեպքում, |
|է կամ էլ բնակության |սեփականատերերի փոխարեն նշվում է գույքի |
|վայրն անհայտ է: Կարո՞ղ |կառավարիչը, ում հետ էլ հետագա բոլոր |
|են այն սեփականատերերը, |գործարքները կատարվում են: Եթե դուք ունեք |
|որոնք գտնվում են |նման փաստաթղթեր, որոնք հաստատում են, որ |
|Հայաստանում, ստանան |սեփականատերերն անհայտ են և դուք կարող եք |
|փոխհատուցումը: |այդ փաստաթղթերը մեզ հանձնել, ապա մեր |
| |իրավաբանները կուսումնասիրեն այդ փաստաթղթերը |
| |և, ըստ այդմ էլ, կուղղորդեն ձեր հետագա |
| |գործողությունները: |
|_____________________________________________________________________|
|Հայրենյաց, 22.05.2014 |
|_____________________________________________________________________|
|Ճանապարհի քարտեզն արդեն |Մենք թողել ենք քարտեզի պատճենը ձեր |
|գոյությու՞ն ունի: |գյուղապետարանում: Ճանապարհի վերջնական |
| |նախագիծն այս պահին ճշտվում է: Երբ այն |
| |պատրաստ կլինի, մեկ օրինակ կտրամադրվի |
| |գյուղապետարանին: Հարցերի դեպքում, խնդրում |
| |ենք քննարկել այն մեր ինժեներների հետ: |
|________________________|____________________________________________|
|Արդյո՞ք ընդհանուր |Գերակա հանրային շահի մասին օրենքի համաձայն, |
|վարելահողերը կամ դրանց |դուք կարող եք օտարել ձեր գույքն |
|մի մասը կարող են |ամբողջությամբ: Դրա համար անհրաժեշտ է, որ |
|օգտագործվել |դուք 60 օրվա ընթացքում համապատասխան |
|շինարարության |խնդրանքով գրավոր կերպով դիմեք ԾԻԿ-ին: |
|իրականացման գործընթացի |Այնուամենայնիվ, եթե որևէ մեկը սկզբում |
|ժամանակ: |որոշի, որ ուզում է ամբողջությամբ օտարել իր |
| |գույքը, այնուհետև փոխի իր մտադրությունը և |
| |ուզենա օտարել միայն ազդեցության ենթակա մասը,|
| |ապա նա կարող է օտարել միայն ազդեցության |
| |ենթակա մասը: |
|_____________________________________________________________________|
|Հանդիպումների բոլոր մասնակիցները ստացել են տեղեկատվական թերթիկներ |
|Ծրագրի իրականացման հիմնական փուլերի վերաբերյալ, ինչպես նաև |
|տեղեկատվական ձեռնարկ, որը ներկայացնում է կողմերի իրավունքներն ու |
|պարտականությունները ՀՕՏ ընթացակարգերի իրականացման ընթացքում, ՀՕՏՇ-ին |
|և ԱԶԲ ԵՔՓ-ին համապատասխան փոխհատուցման գնահատման սկզբունքները, |
|ինչպես նաև ՀՕՏԾ պատրաստման և իրականացման ընթացքում կիրառվելիք |
|բողոքների լուծման մեխանիզմը: |
._____________________________________________________________________.
100. Վերջնական ՀՕՏԾ ավարտից հետո հանրային լսումների մեկ այլ փուլ կիրականացվի բոլոր ազդեցության ենթակա համայնքներում ներկայացնելու համար Վերջնական ՀՕՏԾ-ն և ծանուցելու ԱԵԱ-ներին ՀՕՏԾ իրականացման մեկնարկի մասին: ՀՕՏԾ իրականացման փուլում, հատկապես պայմանագրի ստորագրման ընթացքում ԱԵԱ-ների հետ կանցկացվեն լրացուցիչ ոչ ֆորմալ խորհրդակցություններ:
2. ՀՕՏ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄԸ
101. Վերջնական ՀՕՏԾ-ն հաստատումից հետո կհրապարակի ԵՆԲ կայքում: Այն կթարգմանվի հայերեն և կտեղադրվի ՏԿՆ և Ծրագրի կայքէջերում: Վերջնական ՀՕՏԾ-ի մեկ օրինակը հասանելի կլինի նաև մարզային և բոլոր ազդեցության ենթակա համայնքների տեղական իշխանությունների գրասենյակներում:
102. Ծրագրի իրականացման վերջնական ձեռնարկը, որը կամփոփի ազդեցությունները, իրականացման միջոցառումները, ՀՕՏԾ փոխհատուցման քաղաքականությունը և բողոքների լուծման մեխանիզմը, կտրամադրվի բոլոր ԱԵԱ-ներին ԵՆԲ և ՀՀ կառավարության կողմից վերջնական ՀՕՏԾ-ի հաստատումից հետո (տե՛ս Հավելված 6):
103. ՀՀ կառավարության կողմից ՀՕՏԾ հաստատումից անմիջապես հետո, ԾԻԿ-ը ԱԵԱ-ներին կուղարկի փոխհատուցման գումարների մասին պայմանագրի նախագծերը/ծանուցումները: ԱԵԱ-ները պայմանագրի նախագծում պետք է լրացնեն իրենց բանկային վավերապայմանները, ստուգեն նրանում առկա տվյալները, ինչպես նաև ներկայացնեն առաջարկություններ կամ առարկություններ պայմանագրի վերաբերյալ, համաձայն «Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին» ՀՀ օրենքի 10-րդ հոդվածի 1-ին մասի: Հիմք ընդունելով պայմանագրի նախագծում ԱԵԱ-ների կողմից թարմացված լրացուցիչ տվյալները, ԾԻԿ-ը կթարմացնի և կվերջնականացնի վերջնական օտարման պայմանագրերը:
104. ԾԻԿ-ը կներկայացնի վերջնական պայմանագրերը ԱԵԱ-ներին և կստանա ԱԵԱ-ների ստորագրությունը նոտարի միջոցով փոխհատուցումը փոխանցելու համար: ԾԻԿ-ը պետք է ստորագրի վերջնական պայմանագիրը ԱԵԱ-ի հետ պայմանագրի նախագծի ծանուցումից 3 ամսվա ընթացքում, հակառակ դեպքում ԾԻԿ-ը կնախաձեռնի դատական կարգով օտարման գործընթաց:
Է. ԻՆՍՏԻՏՈՒՑԻՈՆԱԼ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ
105. Տրանսպորտի և կապի նախարարությունը (ՏԿՆ) հանդիսանում է Գործադիր մարմին (ԳՄ), իսկ ԾԻԿ-ը հանդիսանում է Իրականացնող գործակալություն (ԻԳ) Ծրագրի համար: ԾԻԿ-ն ունի Իրավական և արտաքին ազդեցության թիմ, որը բաղկացած է հետևյալ մասնագետներից և խորհրդատուներից (այսուհետ` Տարաբնակեցման Համակարգող Թիմ (ՏՀԹ)).
. Իրավական և արտաքին ազդեցության ղեկավար,
. Արտաքին ազդեցության և վերաբնակեցման համակարգող,
. Սոցիալական զարգացման և վերաբնակեցման մասնագետ,
. Բնապահպանության և հնագիտության մասնագետ,
. Գլխավոր իրավախորհրդատու
. Բողոքների և վեճերի կառավարման մասնագետ,
. Ազգային դաշտային աշխատանքների համակարգող (խորհրդատու) և
. ՀՕՏ իրավական մասնագետ (խորհրդատու):
106. ՏՀԹ-ն կիրականացնի ՀՕՏԾ-ն` հիմնվելով ՀՕՏՇ-ում սահմանված քաղաքականության և ընթացակարգերի վրա: ՀՕՏՇ-ում նկարագրված փոխհատուցման/վերականգնման առաջադրանքները ներառում են հստակ գործընթացներ և գործողություններ, որոնց իրականացումը ենթադրում է տարբեր կառույցների ներգրավումը:
107. Մի քանի այլ պետական գործակալություններ իրենց կարևոր դերերը կունենան ՀՕՏԾ-ի իրականացման գործում: ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեն և իր տարածքային գրասենյակները պատասխանատու կլինեն անշարժ գույքի սեփականության կարգավիճակի և սեփականության գրանցման համար: ՀՕՏԾ սահուն իրականացման համար սերտորեն կներգրավվեն նաև տեղական ինքնակառավարման մարմինները: Վերոնշյալ որոշ կառույցների դերը նկարագրվում է ստորև:
1. ՏԿՆ/ԾԻԿ
108. ՏԿՆ-ն կրում է ամբողջական պատասխանատվություն Ծրագրի համար: Դա ներառում է ՀՕՏ-ի բոլոր առաջադրանքների նախապատրաստումը, իրականացումը և ֆինանսավորումը, ինչպես նաև գործակալությունների փոխհամագործակցության և փոխկապվածության համակարգումը: ՏԿՆ-ն կիրականացնի իր պարտավորությունները ԾԻԿ-ի միջոցով: ԾԻԿ-ը պատասխանատու կլինի ՀՕՏ-ի բոլոր առաջադրանքների պլանավորման և իրականացման համար (մանրամասն գործողությունների համար տես աղյուսակ Է1-ը):
109. ԾԻԿ-ի ՏՀԹ-ն ունի համապատասխան աշխատակազմ ՀՕՏԾ-ն իրականացնելու համար: ԾԻԿ-ը կներգրավի Իրականացնող Խորհրդատու (ԻԽ), որը կներառի հիմնական Իրականացնող Թիմ (ԻԹ), կազմված 12 մասնագետներից, ներառյալ` թիմի ղեկավար, 2 համակարգող, տվյալների բազայի մասնագետ, 2 փաստաբան, 4 իրավաբան և 2 սոցիոլոգ/դաշտային աշխատանքներ իրականացնողներ` ՀՕՏԾ գործողությունների իրականացման համար: ԻԽ-ն աշխատանքի կանցնի Տրանշ 3-ի համար ՀՀ կառավարության կողմից համապատասխան որոշմամբ ՀՕՏԾ-ն հաստատվելուց և ՀՕՏ ֆինանսական միջոցների հատկացումից անմիջապես հետո: Ազգային դաշտային աշխատանքների համակարգողը կհանդիսանա ԻԹ աշխատանքների կառավարման և հաշվետվողականության առանցքային անձը, իսկ նա, իր հերթին, հաշվետու կլինի Արտաքին ազդեցության և վերաբնակեցման համակարգողին: ԻԹ հիմնական առաջադրանքները մանրամասնեցված են Աղյուսակ Է1-ում:
110. ՀՕՏԾ իրականացման ԻԽ (ԻԹ) Տեխնիկական առաջադրանքը ներկայացված է Հավելված 7-ում:
111. Ծրագրի կառավարման խորհուրդը (ԾԿԽ), որը կազմված է ՀՀ վարչապետի նախագահությամբ շահառու կողմ հանդիսացող նախարարությունների ներկայացուցիչներից, ստեղծվել է Ծրագիրը վերահսկելու և բարձրաստիճան որոշումներ կայացնելու նպատակով:
2. ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԸ
112. Համայնքային իշխանությունները տրամադրել են տվյալներ ԱԵԱ-ների վերաբերյալ, և Ծրագիրը կշարունակի հայցել նրանց աջակցությունը ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում: Համայնքային իշխանություններն աջակցում էին սոցիալական հետազոտությունների իրականացմանը, հողի չափագրումներին և հողի տեսակի որոշմանը և աջակցում էին համայնքների և ԱԵԱ-ների հետ խորհրդակցությունների կազմակերպմանը: Անհրաժեշտության դեպքում նրանք կաջակցեն նաև բողոքների և այլ խնդիրների լուծման գործում: Չնայած փոխհատուցման գումարն անմիջապես կվճարվի ԱԵԱ-ների բանկային հաշվին` տեղական իշխանությունների աջակցությունը կպահանջվի ԱԵԱ-ներին փոխհատուցումների մասին տեղեկացնելու համար:
3. ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՆԵՐԴՐՈՒՄԱՅԻՆ ԲԱՆԿ
113. ԵՆԲ-ն կվերանայի և կհաստատի վերջնական ՀՕՏԾ-ն, պարբերաբար կստուգի և մշտադիտարկի Ծրագրի և ՀՕՏԾ-ի իրականացումը և կապահովի պայմանագրի կնքման և շինարարական աշխատանքների մեկնարկի թույլտվությունը:
4. ԱՅԼ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ, ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԳԵՐԱՏԵՍՉՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
114. Մի քանի գերատեսչություններ արդեն մասնակցել են և կմասնակցեն ՀՕՏ առաջադրանքների պատրաստմանը և իրականացմանը: Դրանցից են.
i. Ֆինանսների նախարարություն. ՀՕՏԾ-ի իրականացման համար բյուջեները տրամադրվելու են ՏԿՆ-ին Ֆինանսների նախարարության կողմից վերջնական ՀՕՏԾ-ի պաշտոնական հաստատումից հետո:
ii. ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտե. պատասխանատու է անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքի մասին տեղեկությունը տրամադրելու համար, ինչպես նաև սեփականության իրավունքի պետական գրանցման համար:
iii. Տեղական դատարաններ մարզերում. դատական կարգով օտարման դեպքում ՏԿՆ-ն ստիպված է հենվել մարզերում տեղական դատարանների վրա, որոնք պատշաճ դատական կարգով պետք է ուսումնասիրեն դատական կարգով օտարման հետ կապված դեպքերը, իրականացնեն դատական լսումներ և որոշեն` արդյոք հողերը կարող են օտարվել և ինչ գնով:
iv. Սոցիալական երաշխիքների գծով խորհրդատուներ` ընդգրկված ՀՕՏԾ առաջադրանքներում.
. ԾԻԿ-ը վարձել է միջազգային և տեղական ՀՕՏ մասնագետների, որոնք կվերանայեն և կամփոփեն Տրանշ 3-ի ՀՕՏԾ-ն:
. Գույքի անկախ գնահատողը. որակավորված մասնավոր կազմակերպություն է, որը վարձվել է ԱԶԲ կողմից ազդեցության ենթարկվող գույքերը գնահատելու համար:
. Արտաքին մոնիտորինգի գործակալությունը (ԱՄԳ) կվարձվի Տրանշ 3-ի ՀՕՏԾ-ի իրականացման արտաքին մոնիտորինգը և գնահատումը կատարելու համար: ԱՄԳ-ն կհանձնի անկախ մոնիտորինգի և գնահատման հաշվետվություն ՀՕՏ իրականացման վերաբերյալ ՏԿՆ-ի ԾԻԿ-ին (ՏՀԹ) և ԵՆԲ-ին:
5. ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԿԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
115. ԾԻԿ Տարաբնակեցման համակարգող թիմը պատշաճ կերպով համալրված է մասնագիտացված անձնակազմով` Տրանշ 3 ՀՕՏԾ իրականացման կառավարման համար: ԾԻԿ առկա աշխատակազմը (ՏՀԹ) ՀՕՏԾ իրականացման հարուստ փորձ ունի ՀՕՏԾ իրականացման գրեթե 12 տարվա կոլեկտիվ փորձով` իրականացնելով Տրանշ 2 ՀՕՏԾ-ն, ինչպես նաև երկրում այլ նմանատիպ ծրագրեր: Ի լրումն, ԾԻԿ-ը կներգրավի փորձառու իրականացման թիմ` ՀՕՏԾ իրականացման գործողությունները կատարելու համար:
6. ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
116. ՀՕՏԾ իրականացման գործընթացում ներգրավված տարբեր կողմերի պարտականությունները ներկայացված են Աղյուսակ Է1-ում:
Աղյուսակ Է1: ՀՕՏԾ իրականացման գործընթացում ներգրավված մարմինների դերը
և պարտականությունները
._____________________________________________________________________.
|Պատասխանատու |Գործունեություն |
|մարմին | |
|_______________|_____________________________________________________|
|ՏԿՆ |. Ամբողջական պատասխանատվություն Ծրագրի համար; |
| |. ՀՕՏ-ի բոլոր առաջադրանքների իրականացում և |
| | ֆինանսավորում; և |
| |. Գործակալությունների փոխհամագործակցության և |
| | փոխկապվածության համակարգում: |
|_______________|_____________________________________________________|
|ՀՀ ֆինանսների |. ՀՕՏԾ-ի իրականացման համար բյուջեի տրամադրում: |
|նախարարություն | |
|_______________|_____________________________________________________|
|ՀՀ ԿԱ անշարժ |. Անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքի, |
|գույքի կադաստրի| ինչպես նաև ՀՕՏՇ-ով սահմանված այլ տվյալների մասին |
|պետական կոմիտե | տեղեկության տրամադրում: |
|_______________|_____________________________________________________|
|Տեղական |. Դատական կարգով օտարման դեպքերի ուսումնասիրում |
|մարզային |. Դատական լսումների անցկացում և որոշում` արդյոք |
|դատարաններ | հողերը կարող են օտարվել և ինչ գնով: |
|_______________|_____________________________________________________|
|Տեղական |. Աջակցություն բողոքների և մասնակցություն այլ |
|ինքնակառավարման| խնդիրների լուծման գործում |
|մարմիններ |. Աջակցություն ԾԻԿ-ին` ՀՕՏԾ իրականացման ընթացակարգերի|
| | և փոխհատուցումների մասին ԱԵԱ-ներին տեղեկացնելու |
| | գործում; |
| |. ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում անհրաժեշտ տեղեկատվության|
| | /տեղեկանքների տրամադրում ԾԻԿ-ին և ԻԹ-ին: |
|_______________|_____________________________________________________|
|ԾԻԿ-ՏՀԹ |. Կադաստրի գրասենյակի և ՏԻՄ-երի հետ աշխատանքի |
| | համակարգում; |
| |. Կադաստրային քարտեզների և հողատարածքների տվյալների |
| | ձեռքբերում; |
| |. Աջակցության խորհրդատուներին` քարտեզավորման, |
| | հետազոտման և ճշգրտման գործունեություններում; |
| |. Խորհրդատուների և ՏԻՄ-երի աջակցությամբ հանրային |
| | լսումների կազմակերպում և իրականացում; |
| |. ՀՕՏԾ-ի և տեղեկատվական ձեռնարկի հրապարակում; |
| |. ՀՕՏԾ իրականացման տարբեր փուլերում ԱԵԱ-ների |
| | ծանուցում` համաձայն ՀՀ օրենսդրության պահանջների; |
| |. ՀՕՏԾ-ի իրականացման և փոխհատուցումը բաշխելու |
| | պլանավորում և կառավարում (ներառյալ Օրինականացման |
| | պլանի իրականացումը); |
| |. Դատական կարգով օտարման գործընթացների նախաձեռնում և |
| | ըստ անհրաժեշտության դատարանների հետ աշխատանքների |
| | համակարգում; |
| |. ՀՕՏԾ տեղեկատվական բազայի պահպանում; |
| |. Անհատական բողոքարկումները ԲԼՄ միջոցով կարգավորման |
| | հարցում աջակցություն; |
| |. Պատշաճ ներքին մոնիտորինգի և հաշվետվողականության |
| | ապահովում; |
| |. Արտաքին մոնիտորինգի գործակալության (ԱՄԳ) վարձում; |
| |. ՀՕՏԾ ճշգրտող միջոցառումների իրականացում, եթե |
| | այդպիսիք լինեն; |
| |. Համապատասխան պետական մարմինների հետ աշխատանքի |
| | համակարգում` անհրաժեշտ փաստաթղթերը տրամադրելու |
| | նպատակով; |
| |. ՀՕՏԾ բյուջեի արագ տրամադրման ապահովում; |
| |. ՀՕՏ-ին վերաբերվող բոլոր գործունեությունների |
| | համակարգման ապահովում; |
| |. Ցանկացած այլ խնդիրներ, որոնք կապված են ԱԵԱ-ների |
| | տարաբնակեցման և վերականգնման հետ: |
|_______________|_____________________________________________________|
|Իրականացման |. Աջակցություն համայնքների ղեկավարներին և |
|Խորհրդատու | ազդեցության ենթակա այլ անձանց իրազեկմանը` ՀՕՏԾ |
| | մեկնարկի, իրականացման փուլերի և ընթացակարգերի |
| | վերաբերյալ; |
| |. Օտարման պայմանագրերի և համաձայնագրերի, ուղեկցող |
| | նամակների պատրաստում` համաձայն Օրենքի և ՀՀ |
| | օրենսդրության պահանջների և ժամկետների: |
| |. Օտարվող սեփականության օտարման պայմանագրերի և |
| | համաձայնագրերի կնքման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի |
| | ցանկի հստակեցում և հավաքագրում` յուրաքանչյուր |
| | հողամասի և այլ անշարժ գույքի համար, ինչպես նաև |
| | ԱԵԱ-ների կողմից դրանց ձեռքբերման և տրամադրման |
| | գործընթացի վերաբերյալ խորհրդատվություն և |
| | աջակցություն; |
| |. Աջակցությունը ԱԵԱ-ներին` թերի կամ սխալ փաստաթղթերի |
| | ուղղման, վերականգնման կամ փոփոխման ուղղությամբ; |
| |. Թարմացված տեղեկատվության հիման վրա յուրաքանչյուր |
| | ԱԵԱ-ի համար առանձին փաթեթի նախապատրաստում` օտարմանն|
| | ուղղված կադաստրային և նոտարական համապատասխան |
| | գործողություններ իրականացնելու համար; |
| |. ՀՕՏԾ առկա բազայի թարմացում և ծրագրային զարգացում` |
| | ՀՕՏԾ իրականացման փուլում անհրաժեշտ տեղեկատվության |
| | համար; |
| |. Դատական գործերի, դրանց ընթացքի, կասեցման, առկա |
| | խնդիրների և ավարտի վերաբերյալ տեղեկատվության |
| | մուտքագրում և թարմացում ՀՕՏԾ տվյալների բազայում, |
| | ինչպես նաև առաջընթացի հաշվետվությունների |
| | պատրաստում և ներկայացում ԾԻԿ-ին: |
| |. Մասնավոր սեփականության ընդհանուր անշարժ գույքի |
| | կազմից օտարվող մասի սահմանված կարգով բաժանման, |
| | առանձնացման և ԱԳԿ ՊԿ կողմից դրանց պետական գրանցման|
| | գործընթացի կազմակերպում; |
| |. Օժանդակություն մասնատման գործընթացից հետո կադաստրի |
| | տարածքային ստորաբաժանման գրասենյակների կողմից |
| | գրանցված գույքի չօտարվող հատվածների սեփականության |
| | վկայականների հանձնմանը սեփականատերերին; |
| |. Օժանդակություն համայնքային սեփականության օտարված |
| | հողի պետական գրանցմանը` ապահովելով համայնքի |
| | ղեկավարների կողմից հատակագծերի հաստատումը և |
| | պետական գրանցման համար անհրաժեշտ դիմումների և այլ |
| | հիմքերի տրամադրումը; |
| |. Օտարվող սեփականության մասով տեղական և պետական |
| | բյուջեի նկատմամբ առկա ապառքների, կոմունալ և |
| | պարտադիր վճարների մասով առկա պարտքերի վերաբերյալ |
| | տեղեկատվության ներկայացում ԾԻԿ-ին; |
| |. ԱԵԱ-ների համար բանկային հաշվեհամարների բացման |
| | գործընթացի կազմակերպում` ապահովելով ԱԵԱ-ներից |
| | անհրաժեշտ տվյալների ստացումը կամ փոխանցումը; |
| |. Օտարման պայմանագրերի/համաձայնագրերի կնքման համար |
| | անհրաժեշտ փաստաթղթերի փաթեթի հանձնում համապատասխան |
| | նոտարական գրասենյակներին` |
| | պայմանագրերի/համաձայնագրերի վավերացման |
| | կապակցությամբ նոտարական գործողություններ |
| | իրականացնելու համար; |
| |. Օտարման պայմանագրերի/համաձայնագրերի կնքման բուն |
| | գործընթացի կազմակերպում ԱԵԱ-ների հետ նոտարական |
| | գրասենյակներում; |
| |. Վճարման հայտերի ներկայացում ԾԻԿ-ին` փոխհատուցման |
| | վճարումների իրականացման նպատակով: |
| |. ՀՀ անունով իրավունքի պետական գրանցման վկայականների |
| | (կից հատակագծերով) ստացում և հանձնում ՊՈԱԿ-ին` |
| | պատշաճ փաստաթղթավորմամբ; |
| |. Ժառանգության իրավունքի կարգավորման խնդիրներ |
| | պարունակող հողամասերի դեպքում աջակցություն |
| | ժառանգներին`ժառանգության բացման, ժառանգության |
| | իրավունքի վկայագրերի ստացման և դրանց պետական |
| | գրանցման հարցերի իրականացման գործում; |
| |. Կապի հաստատում արտերկրում գտնվող սեփականատերերի հետ|
| | և անհրաժեշտ խորհրդատվության տրամադրում` կապված |
| | լիազորագրերի ստացման հետ: |
| |. Աջակցություն ԱԵԱ-ներին անձնագրերի վավերականության |
| | ժամկետների երկարացման նոր անձնագրերի ստացման |
| | հարցերում; |
| |. Օտարման պայմանագրի կնքման համար անհրաժեշտ բոլոր |
| | փաստաթղթերում առկա անհամապատասխանությունների, |
| | տառասխալների ուղղման և ճշգրտման գործընթացի |
| | կազմակերպում; |
| |. Օտարման պայմանագրի կնքման առկա իրավական |
| | խոչընդոտների վերացմանն ուղղված ցանկացած օրինական |
| | գործողությունների իրականացում` համաձայն ՀՕՏՇ-ի և |
| | ՀՕՏԾ-ի: |
| |. Տվյալ համայնքի համապատասխան ներկայացուցչի հետ |
| | միասին ԱԵԱ-ների կողմից բողոքների գրանցման ապահովում|
| | դիմումների և բողոքների գրանցամատյանում; |
| |. Բողոքների թղթային և էլեկտրոնային տարբերակների |
| | պատշաճ փաստաթղթավորում և փոխանցում ԾԻԿ-ին` |
| | աջակցելով ԾԻԿ-ին դրանց քննարկման և լուծման ողջ |
| | գործընթացում; |
| |. Աջակցություն ԾԻԿ-ին` Բողոքների քննման խմբի (ԲՔԽ) |
| | նիստերի կազմակերպման ու իրականացման գործընթացում: |
| |. Ներգրավում (ըստ անհրաժեշտության) ԲՔԽ նիստերին` |
| | որպես անդամ կամ մասնագետ; |
| |. Աջակցություն ԱԵԱ-ներին` իրենց բողոքները ՀՕՏԾ-ով |
| | սահմանված բողոքների լուծման մեխանիզմի միջոցով |
| | լուծելու գործընթացում; |
| |. ՀՕՏ բոլոր ճշգրտող միջոցառումների պլան(ներ)ի |
| | իրականացումը, որոնք կբացահայտվեն և կսահմանվեն |
| | Արտաքին մոնիթորինգի գործակալության (ԱՄԳ) ՀՕՏԾ |
| | Համապատասխանության հաշվետվություններով; |
| |. ԱԵԱ-ների հաշվեհամարներին փոխհատուցման փոխանցման |
| | ապահովում; |
| |. ԱԵԱ-ների տեղեկացում` իրենց հաշվեհամարներին |
| | փոխհատուցման փոխանցման վերաբերյալ; |
| |. Փոխհատուցման գումարը ԱԵԱ կողմից չստանալու կամ |
| | բողոքարկելու դեպքում յուրաքանչյուր սեփականության |
| | օտարման վերաբերյալ հայցի ներկայացում դատարան: |
| |. Որպես ԾԻԿ-ի ներկայացուցիչ մասնակցություն դատական |
| | գործերին դատական բոլոր ատյաններում; |
| |. Դատական ակտերի ստացում և դրանց հանձնում ԾԻԿ-ին; |
| |. Սեփականության օտարման հետ կապված սեփականատիրոջ |
| | համար հարկային պարտավորություններ առաջացնելու |
| | մասին տեղեկացում ԱԵԱ-ներին, և վերջիններիս կողմից |
| | հարկերի հաշվարկի կազմակերպում և տրամադրումը |
| | ԾԻԿ-ին; |
| |. Դատական գործընթացների ընթացքի, կասեցման, խնդիրների |
| | և ավարտի մասին տեղեկատվության թարմացում ՀՕՏԾ |
| | բազայում, ինչպես նաև առաջընթացի մասին |
| | հաշվետվությունների պատրաստում և հանձնում ԾԻԿ-ին: |
| |. Աջակցություն ԾԻԿ-ին` պատրաստելու անհրաժեշտ |
| | փաստաթղթեր, իրականացնելու չափագրում, կորուստների |
| | գնահատում` նախագծի փոփոխության և ՀՕՏԾ լրացման ու |
| | օտարման փոփոխության դեպքերում: |
|_______________|_____________________________________________________|
|Արտաքին |. ՀՕՏԾ իրականացման արտաքին մոնիտորինգի և գնահատման |
|մոնիթորինգի | իրականացում; |
|գործակալություն|. ՀՕՏԾ իրականացման Համապատասխանության |
| | հաշվետվության (ների) և մոնիտորինգի ու գնահատման |
| | հաշվետվության պատրաստում ՏԿՆ-ի ԾԻԿ-ի (ՏՀԹ) և ԵՆԲ-ի|
| | համար: |
._____________________________________________________________________.
7. ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՉԱԿԱՆ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔ
117. Արդյունավետ կազմակերպումը կարևոր է հարկադիր տարաբնակեցումն արդյունավետորեն իրականացնելու կառավարելու համար: Անհրաժեշտ է վերոնշյալ ինստիտուցիոնալ մարմինների հատուկ մասնակցությունը: Պատկեր Է1-ը ստորև ներկայացնում է ՀՕՏԾ իրականացման ինստիտուցիոնալ կառուցվածքը:
Պատկեր Է1. ՀՕՏ ինստիտուցիոնալ կառուցվածքը և կապերը
----------------------
ԻՐՏԵԿ - պատկերը չի բերվում
Ը. ԲՈՂՈՔՆԵՐ ԵՎ ԴԺԳՈՀՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
118. Բողոքների լուծման մեխանիզմը պետք է հասանելի լինի ծրագրային մակարդակում, որպեսզի ԱԵԱ-ն հնարավորություն ունենա բողոքարկելու ցանկացած անախորժ որոշում, գործելակերպ կամ գործունեություն, որն առաջանում է հողի կամ այլ ակտիվների փոխհատուցման արդյունքում: Հիմնական նպատակն է տուժող կողմի հետ խորհրդակցելով տեղում լուծել տարաբնակեցման վերաբերյալ որևէ դժգոհություն` ՀՕՏԾ-ի սահուն իրականացմանը նպաստելու համար: Մյուս կարևոր խնդիրն է ժողովրդավարացնել զարգացման գործընթացը տեղական մակարդակում և ապահովել հաշվետվողականությունը ազդեցության ենթակա անձանց հանդեպ:
119. Ի սկզբանե բողոքների լուծման գործընթացը սկսվեց որպես ոչ պաշտոնական գործընթաց` ՀՕՏԾ-ի մշակման ընթացքում: ՀՕՏԾ-ի նախագծային տարբերակի մշակման ընթացքում պաշտոնական նամակներ ուղարկվեցին ազդեցության ենթակա բոլոր համայնքներին` համապատասխան համայնքների վարչարարական գրասենյակներից նշանակելով պատասխանատուներ, ովքեր այս փուլում ԱԵԱ-ներից կստանան հնարավոր բողոքները կամ կբարձրացնեն ողջ համայնքի մակարդակով ՀՕՏ-ին առնչվող խնդիրները: ԾԻԿ-ը բողոքների գրանցման հետագա հնարավորություն է ընձեռել ԱԵԱ-ներին` ՀՀ կառավարության բացառիկ` գերակա հանրային շահի մասին որոշման վերաբերյալ ծանուցումներն ուղարկելու միջոցով: ՀՕՏԾ-ի մշակման այս փուլում ԱԵԱ-ները կարող են գրանցել իրենց բողոքները կամ հարցերը գրավոր ձևով` դրանք անմիջապես ուղղելով ԾԻԿ-ին: Փաստորեն, այս փուլում ԱԵԱ-ներից ստացված հարցերը միայն վերաբերում էին իրենց հողերի չօտարվող մասը օտարելու պահանջին` համաձայն «Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին» ՀՀ օրենքի:
120. ՀՕՏԾ-ի իրականացման ընթացքում և դրանից հետո ԾԻԿ-ը պաշտոնապես կհիմնի բողոքների լուծման մեխանիզմ: Բողոքների լուծման պաշտոնական մեխանիզմում ներգրավված կլինեն մի շարք շահագրգիռ կողմեր` ԾԻԿ-ը, Բողոքների քննման խումբը (ԲՔԽ) և պետական լիազոր մարմինը (ՏԿՆ-ն): Ջանքեր կգործադրվեն Բողոքների քննման խմբի (ԲՔԽ) աջակցությամբ և բոլոր շահառուների ներգրավմամբ բողոքները ԾԻԿ-ի մակարդակով լուծելու համար: Ազդեցության ենթակա անձանց բողոքների գրանցման և լուծման գործում ԲՔԽ-ն կապահովի արդարություն և թափանցիկություն:
121. ԲԼՄ-ի առկայության մասին ԱԵԱ-ները տեղեկացվել են ՀՕՏԾ-ի մշակման փուլում` հանրային լսումների ընթացքում: ՀՕՏԾ-ի հաստատումից հետո ԲԼՄ-ն ԱԵԱ-ներին կներկայացվի ՀՕՏԾ-ի տեղեկատվական ձեռնարկի միջոցով:
122. ԲԼՄ-ն կապահովի, որ տուժող կողմերի համար ողջամտության սահմանում մատչելի լինեն տեղեկատվության աղբյուրները, խորհրդատվությունն ու փորձագետները, որոնք անհրաժեշտ են բողոքների լուծման գործընթացին արդար և անաչառ պայմաններով ներգրավվելու համար: Երկու բողոքները մուտքային կետերի միջոցով ազդեցության ենթակա համայնքների ձայնը լսելի կդառնա, ինչպես նաև դրանք կապահովեն ԲԼՄ-ի հասանելիությունը ԱԵԱ-ների համար: Դրանք են`
. Տեղական ինքնակառավարման մարմինների (ՏԻՄ) գրասենյակները,
. Բողոքի առանցքային անձը (ԲԱԱ):
123. ԲԱԱ-ն կլինի ԾԻԿ/ԻԽ-ի ներկայացուցիչը: ԲԱԱ-ի հետ հանդիպումների ժամանակացույցը կհայտարարվի ՀՕՏԾ իրականացման խմբի մոբիլիզացիայի ժամանակ: Առնվազն ամսական երկու հանդիպում կկազմակերպվի ազդեցության ենթակա յուրաքանչյուր համայնքում: Համայնքներում, որտեղ բազմաթիվ խնդիրներ են առաջանում, լրացուցիչ հանդիպումների անհրաժեշտություն կառաջանա: ԲԱԱ-ն կկազմի բողոքներն ընդունելու նպատակով համայնքներում իր ներկայության ժամանակացույցը, որի մասին ԱԵԱ-ները և ԱԵՏՏ-ները կիրազեկվեն տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից, ինչպես նաև տեղեկատվությունը կտեղադրվի հասարակական վայրերում: Մինչև ՀՕՏԾ-ի իրականացման ավարտը յուրաքանչյուր համայնքում ԲԱԱ-ի հետ հանդիպումների ժամանակացույցը կվերանայվի համապատասխանաբար: Յուրաքանչյուր ՏԻՄ գրասենյակ պետք է նշանակի իր ներկայացուցիչը, ով պատասխանատու կլինի բողոքների/ պահանջների/ հայցերի հավաքագրման և դրանք ԲԱԱ -ին կամ անմիջապես ԾԻԿ-ին տրամադրելու համար:
124. Ե՛վ ՏԻՄ գրասենյակները, և՛ ԲԱԱ-ն պատասխանատու կլինեն բողոքները/ պահանջները/ հայցերը հավաքագրելու/հաշվառելու և պահանջվող համապատասխան փաստաթղթերի հետ միասին ԾԻԿ-ին հասցեագրելու համար` դրանք ստանալուց հետո առավելագույնը 5 օրվա ընթացքում: Այնուամենայնիվ, վերոնշյալ մուտքային կետերը չեն սահմանափակում քաղաքացու իրավունքը` իրենց բողոքները/ պահանջները/ հայցերը անմիջապես ԾԻԿ-ին և/կամ ՏԿՆ-ին ուղղելու համար: Բացի այդ, ցանկացած տուժած անձ ԲԼՄ ցանկացած փուլում իրավունք ունի գործը ներկայացնել ընդհանուր իրավասության դատարան` իր բողոքի լուծման նպատակով:
1. ԲՈՂՈՔՆԵՐԻ ԼՈՒԾՄԱՆ ՄԵԽԱՆԻԶՄԻ ԻՆՍՏԻՏՈՒՑԻՈՆԱԼ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԸ
125. ԲԼՄ-ն սահմանում է այն հաստատությունները (կողմերին), որոնք կզբաղվեն ԱԵԱ-ների բողոքներով ու մտահոգություններով: ԲԼՄ-ի ինստիտուցիոնալ կառուցվածքն ունի տարբեր մակարդակներ, այնպես որ բողոքարկուն կարող է հայցը տեղափոխել ավելի բարձր մակարդակներ, եթե նա բավարարված չէ ավելի ցածր մակարդակում տրված լուծումով:
1.1 ԲԼՄ 1-ին ՄԱԿԱՐԴԱԿ - իրականացնող մարմին (ԾԻԿ)
126. ԲԼՄ-ի առաջին մակարդակը ԾԻԿ-ն է: ԾԻԿ-ը ստանում և լուծում/արձագանքում է ԱԵԱ-ների բողոքներին: ԾԻԿ-ի կողմից բողոքների լուծման քայլերը հետևյալն են.
1) Բողոքների/ պահանջների/ հայցերի գրանցում. չլուծված բողոքները/ պահանջները/ հայցերը կարող են ստացվել ԲԱԱ-ից կամ անմիջապես ԱԵԱ-ից: Բողոքը/ պահանջը/ հայցը ԾԻԿ-ի ընդհանուր համակարգում գրանցվելուց բացի, գրանցվում է նաև ՀՕՏԾ-ի ընդհանուր տվյալների բազայում` հետագա մոնիտորինգի և հաշվետվողականության նպատակով:
2) Իրավասության ստուգում. ստանալով բողոքը, հարցը, մտահոգությունը` ԾԻԿ-ի առանցքային կետը որոշում է դրանց իրավասությունը: Որոշումը նշում է, թե արդյոք բողոքը կարող է արդյունավետորեն քննվել ԾԻԿ-ի կողմից, թե անհրաժեշտ է այն տեղափոխել ավելի բարձր մակարդակ: ԾԻԿ-ն իրավասու չէ զբաղվել բողոքներով, եթե
ա. բողոքը/հարցը ներկայացվել է դրանց համար ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված ժամկետի լրանալուց հետո, եթե խնդրի/հարցի բնույթը դուրս է ԲԼՄ-ի պաշտոնական մանդատի շրջանակներից (օրինակ`վեճի առարկա հողի սեփականության հարցը),
բ. բողոքարկուն չունի բողոք ներկայացնելու իրավասություն,
գ. բողոքը/հարցը ներկայացվել է օտարվող հողի նախկին սեփականատիրոջ կողմից և առնչվում է արդեն ստորագրված և փոխհատուցված օտարման պայմանագրին, որի հիման վրա գրանցվել են ձեռք բերողի (պետության) սեփականության իրավունքները հողի նկատմամբ:
Եթե բողոքը/հարցը վերաբերում է վերոնշյալ դեպքերին, ԾԻԿ-ը ձևակերպում է պատասխանը և նամակով ուղարկում բողոքարկուին` բացատրելով մերժման պատճառները, հետագա հնարավոր գործողությունները, որոնք անհրաժեշտ են ԱԵԱ-ին տեղեկացնելու համար, որ նրա բողոքը փոխանցվել է ԲԼՄ-ի հաջորդ մակարդակ:
3) Բողոքը դիտարկելու նախնական ժամանակացույցի կազմում. բողոքը կկարգավորվի ԲԱԱ-ի կողմից բողոքը և առնչվող փաստաթղթերը ստանալու օրվանից 30 օրվա ընթացքում (եթե ՀՀ օրենսդրությամբ այլ ժամանակացույց սահմանված չէ): Եթե դեպքը բարդ է և պահանջում է հետազոտություն (օրինակ` ստուգում տեխնիկական փորձագետների կողմից կամ պետության իրավական եզրակացությունը կամ արտոնագրված մասնավոր անձանց եզրակացությունը), ապա բողոքի քննման ժամանակահատվածը կարող է երկարացվել: Նման դեպքերում բողոքարկուին կուղարկվի գրավոր ծանուցում` երկարաձգման պատճառների բացատրությամբ, գործընթացի նկարագրությամբ և դիտարկման արդյունքների ուղարկման նախատեսված ամսաթվի նշումով:
4) Բողոքի քննման նախաձեռնում. հավաքագրած հիմնական տեղեկատվության և պարզաբանումների հիման վրա ԾԻԿ-ը կմշակի ժամանակի վրա հիմնված գործողությունների պլան` բողոքը լուծելու համար: ԾԻԿ-ը (ա) անհրաժեշտության դեպքում կկազմակերպի դաշտային այցելություններ, (բ) խորհրդատուներից կպահանջի լրացուցիչ պարզաբանումներ, ըստ անհրաժեշտության` տեխնիկական փորձագետներ և այլ համապատասխան կողմեր, (գ) անհրաժեշտության դեպքում հանդիպումներ ԱԵԱ-ների հետ: ԾԻԿ-ը կարող է ըստ անհրաժեշտության արտոնագրված կազմակերպություններից պահանջել անկախ փորձագետներ, ինչպես օրինակ` չափագրման, գնահատման և այլ մասնագետներ: Դաշտային բոլոր այցելությունները, փորձագետների և ԱԵԱ-ների հետ հաղորդակցությունները պատշաճ կփաստաթղթավորվեն, այդ թվում` հանդիպումների արձանագրությունները, նամակները, լուսանկարները և այլն:
5) Գործողությունների պլանի իրականացման համար միջոցների հատկացում. ՀՕՏԾ-ի իրականացման բյուջեից պահանջվող միջոցները հասանելի կլինեն` բողոքի լուծումը ժամանակին ապահովելու համար:
6) Բողոքների փակում. բողոքը դիտարկելուց հետո և/կամ բողոքի լուծման Գործողությունների պլանը իրականացնելուց հետո ԾԻԿ-ը ԱԵԱ-ին կուղարկի արդյունքների վերաբերյալ գրավոր պատասխան: ԱԵԱ-ի հետ կարող է կազմակերպվել հանդիպում` հավաստիացնելու համար, որ բողոքարկուի պահանջը լուծվել է ամբողջությամբ և հետագա գործողությունների անհրաժեշտություն չկա, կամ, պահանջն ընդունելի չլինելու դեպքում, ԱԵԱ-ին բացատրել մերժման պատճառները:
7) ԾԻԿ-ը կգրանցի բոլոր դեպքերը` լուծված և լուծում չստացած: Բողոքարկվող դեպքերի բոլոր գրանցումները կներմուծվեն ՀՕՏԾ-ի ընդհանուր տվյալների բազա: Այս ԲԼՄ գրանցումները կդիտարկվեն մոնիտորինգի մասնագետի կողմից:
8) Եթե բողոքն ամբողջական լուծում չի ստացել կամ եթե ԱԵԱ-ն բավարարված չէ պատասխանով, նա կարող է իր բողոքը ներկայացնել Գործադիր մարմնին (ՏԿՆ):
127. Եթե ԱԵԱ-ն բավարարված չէ ԾԻԿ-ի պատասխանով, ապա ԲՔԽ-ն ԱԵԱ-ի պահանջով կարող է դիտարկել դեպքը` ապահովելով դեպքի համակողմանի, արդար և թափանցիկ քննարկում: ԲՔԽ քննարկում կարող է հրավիրվել նաև ԾԻԿ-ի որոշմամբ` ԱԵԱ-ների կողմից խմբային բողոքների դեպքում: ԱԵԱ-ի բողոքը բովանդակային առումով դիտարկելու և դատելու նպատակով ԲՔԽ-ի լեգիտիմությունն ապահովվում է ԲՔԽ-ի կազմում բալանս ստեղծելու միջոցով, որը կընդգրկի անկախ դիտորդի` դիտարկման գործընթացի անաչառությունը և թափանցիկությունը ապահովելու նպատակով: Առաջարկվում է ԲՔԽ-ի հետևյալ կազմը.
Անդամներ Զբաղեցրած պաշտոնը
ԾԻԿ-ի ներկայացուցիչ (ՏՀԽ/ԻԽ) նախագահ
Համապատասխան դեպքում ՏԻՄ-ի ներկայացուցիչը անդամ
Համապատասխան դեպքում հավաստագրված անդամ
տեխնիկական փորձագետ
Համապատասխան դեպքում Խորհրդատուի/ անդամ
Կապալառուի ներկայացուցիչը
ԱԵԱ-ի ներկայացուցիչը անդամ
Անկախ կողմ (օրինակ` ՀԿ) դիտորդ
ԲՔԽ-ի միջոցով պարզաբանումներ ձեռք բերելու նպատակով կիրականացվեն հետևյալ քայլերը նախքան բողոքի դիտարկման գործընթացն սկսելը.
1) ԲՔԽ նիստերի հրավիրում. նախքան բողոքի դիտարկման գործընթացն սկսելը կհրավիրվի ԲՔԽ նիստ և անհրաժեշտության դեպքում կհավաքագրվի անհրաժեշտ տեղեկատվությունը: Ընդհանուր տեղեկությունները կարող են ներառել լուսանկարներ, տեսանյութ, հավաստագրեր, տեխնիկական փորձագետի եզրակացությունը և այլն, որոնք կօգնեն ԲՔԽ-ին հասկանալ բողոքների պատճառները և ժամանակագրությունը:
2) Հանդիպում բողոքարկուի հետ. ԲՔԽ անդամները կհանդիպեն բողոքարկուի հետ` պարզաբանումներ ձեռք բերելու համար: Յուրաքանչյուր հանդիպումից հետո կպատրաստվի արձանագրություն, որի պատճենը կտրամադրվի բողոքարկուին, ԲՔԽ անդամներին և այլ շահառուներին:
3) Այցելություն տեղամաս. անհրաժեշտության դեպքում ԲՔԽ անդամները կայցելեն տեղամաս:
128. Բողոքի քննման գործընթացին կարող են մասնակցել մի շարք մասնագետներ, ինչպես օրինակ` գնահատման մասնագետ, գյուղատնտես, չափագրման մասնագետ, նախագծային ինժեներ և այլն` ըստ յուրաքանչյուր դեպքի անհրաժեշտության: Անկախ կողմը (օրինակ`ՀԿ ներկայացուցիչը) կարող է հրավիրվել ԱԵԱ-ի պահանջով:
1.2 ԲԼՄ 2-րդ ՄԱԿԱՐԴԱԿԸ - Գործադիր մարմին (ՏԿՆ)
129. Եթե ԲՔԽ-ի որոշման հիման վրա ԾԻԿ-ի արձագանքը ԱԵԱ-ին չի բավարարում, ապա ԱԵԱ-ն կարող է բողոքը ներկայացնել Գործադիր մարմնին (ՏԿՆ): ՏԿՆ-ն հետևում է «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջներին` դեպքի գրանցման, վերանայման և լուծման համար` Ծրագրի փաստաթղթերի պահանջների հիման վրա: Այս մակարդակում բողոքը լուծելիս ԾԻԿ-ը կարող է միայն ընդգրկվել գործընթացին աջակցելու նպատակով, սակայն չի պատասխանի բողոքին:
1.3 Բողոքի քննումը դատարանում
130. Այն դեպքում, եթե բողոքների լուծման համակարգը չի կարողանա բավարարել ԱԵԱ-ին, վերջինս կարող է բողոքը ներկայացնել դատարան: Վերոհիշյալ մեխանիզմը չի ազդում կամ սահմանափակում ԱԵԱ-ների իրավունքը` օրենքով չարգելված բոլոր միջոցներով պաշտպանելու իրենց իրավունքները, ներառյալ դատական կարգով և բողոքների լուծման գործընթացի ցանկացած պահին դիմել դատարան և պետական այլ մարմիններին:
2. ԲԼՄ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՄՈՆԻՏՈՐԻՆԳԸ և ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ
131. ԲԼՄ-ի իրականացումը մոնիտորինգի կենթարկվի ներքին և արտաքին մոնիտորինգի միջոցով: ԲԼՄ-ի մոնիտորինգի հիմնական ցուցանիշներն են` բողոքների քանակը և տեսակը, լուծում ստացած դեպքերը, լուծման ժամկետները և այլն: ԾԻԿ-ի և ԱՄԳ-ի կողմից կմշակվեն լրացուցիչ ցուցանիշներ ներքին/արտաքին մոնիտորինգի համար և մոնիտորինգի արդյունքների հետ միասին կներկայացվեն Սոցիալական մոնիտորինգի կիսամյակային հաշվետվություններում (ՍՄԿՀ), Առաջընթացի վերաբերյալ եռամսյակային հաշվետվություններում (ԱԵՀ) և Համապատասխանության հաշվետվություններում:
3. ԲԼՄ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԲՅՈՒՋԵՆ
132. ՀՕՏԾ իրականացման բյուջեն կներառի ԲԼՄ իրականացման ծախսերը, մասնավորապես` մասնագիտական եզրակացություն հայտնելու համար փորձագետներ վարձելու նպատակով, դաշտային ստուգումների, հանդիպումների կազմակերպման նպատակով և այլն: ՀՕՏԾ-ի իրականացման բյուջեն կներառի նաև ՀՕՏԾ-ի հետիրականացման ժամանակաշրջանում ԲԼՄ-ի իրականացման ծախսերը:
133. ԲԼՄ-ի ինստիտուցիոնալ կառուցվածքը ներկայացված է Նկար Ը1-ում:
Գծապատկեր Ը1: Բողոքների լուծման մեխանիզմը
----------------------
ԻՐՏԵԿ - գծապատկերը չի բերվում
Թ. ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԸ
134. ՀՕՏԾ վերջնականացման և իրականացման ժամանակացույցը հիմնվել է Ծրագրի ընդհանուր իրականացման ծրագրի վրա: Հողի օտարմանը և տարաբնակեցմանը վերաբերող բոլոր միջոցառումները պլանավորվել են` շինարարական աշխատանքների նախաձեռնումից և տեղահանումից առաջ փոխհատուցման վճարումն ապահովելու համար: Առաջարկվող ժամանակացույցը նախնական է և ենթակա է փոփոխության` կախված Ծրագրի միջոցառումների առաջընթացից և որևէ խիստ անհրաժեշտությունից: ՀՕՏԾ վերջնականացումը իրականացվել է 2014 թ. նոյեմբերից մինչև 2015 թ. հունիս ընկած ժամանակահատվածում` համապատասխան ռեսուրսների փոխանցմամբ և խորհրդատուների ներգրավմամբ:
135. Ծրագրի` իրականացման ենթակա ՀՕՏ միջոցառումները և իրականացման ժամկետները ներկայացված են Աղյուսակ Թ1-ում:
1. ԾՐԱԳՐԻ ՆԱԽԱՊԱՏՐԱՍՏԱԿԱՆ ՓՈՒԼ
136. ԾԻԿ-ը կատարել է հետևյալ գործողությունները և նախապատրաստական առաջադրանքները ՀՕՏԾ-ի իրականացման նպատակով.
1) Ծրագրի իրականացման կազմակերպությունը (ԾԻԿ-ը) տեղում ունի Տարաբնակեցման համակարգող թիմ (ԾԻԿ աշխատակազմ և երկու խորհրդատուներ)
2) Արտաքին մոնիտորինգի գործակալության (ԱՄԳ) ընտրության մրցույթը ընթացքում է, և պլանավորվում է այն ներգրավել ՀՕՏԾ իրականացման մեկնարկից առաջ:
3) Նախագծող խորհրդատուն տրամադրել է ծրագիծը:
4) ՄՉՀ-ն, ակտիվների գույքագրումը և մանրամասն գնահատման հետազոտությունները, ինչպես նաև ՍՏՀ-ն ավարտվել են` հիմք ընդունելով վերջնական մանրամասն ճարտարագիտական նախագծումը:
5) Նկարագրության արձանագրությունների մեծ մասը ստորագրվել են հասանելի ԱԵԱ-ների կողմից: Արձանագրությունների չստորագրման հիմնական դեպքերը պայմանավորված են ԱԵԱ-ների անհասանելիությամբ (ՀՀ-ից բացակայող ԱԵԱ-ներ, մահացած ԱԵԱ-ներ և այլն):
6) Ստորագրված արձանագրությունները ծանուցվել են ԱԵԱ-ներին` «Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին» ՀՀ օրենքի Հոդված 7-ի համաձայն: Ծանուցված նկարագրության արձանագրությունների վերաբերյալ ԱԵԱ-ներից որևէ բողոք չի ստացվել:
7) ՀՕՏԾ-ի Իրականացման Խորհրդատուի (ԻԽ) ներգրավման մրցութային փաստաթղթերի պատրաստումը ընթացքում է:
2. ՀՈՂԻ ՕՏԱՐՄԱՆ ԵՎ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՓՈՒԼ
137. ՀՕՏԾ-ի հաստատումից հետո կիրականացվեն փոխհատուցումների և հատկացումների ամրագրմանը վերաբերող բոլոր կարգավորումները: Դրանք ներառում են`
1) Իրականացման Խորհրդատուի (ԻԽ) նշանակումը,
2) ՀՕՏԾ իրականացման մանրամասն պլանավորումը յուրաքանչյուր ենթահատվածի համար, (Մանրամասն Գործողությունների Պլան, ներառյալ օրինականացման պլանի իրականացումը)
3) Օտարման պայմանագրերի նախագծերի ծանուցումը,
4) Օտարման պայմանագրերի ստորագրումը, ներառյալ փոխհատուցման հատկացման վերջնական ամսաթվերի ծանուցումը,
5) Վճարումը բոլոր իրավասու ազդեցության ենթակա անձանց,
6) Դատական կարգով օտարման ընթացակարգերի նախաձեռնումը` անհրաժեշտության դեպքում,
7) ԱՄԳ կողմից համապատասխանության վերանայումը և հաշվետվությունների ներկայացումը,
8) Դատական կարգով օտարման ընթացակարգերի ավարտը` անհրաժեշտության դեպքում,
9) Շինհրապարակի նախապատրաստումը` հողամասը շինարարության նպատակով կապալառուներին հանձնելու համար, և
10) Վերջապես, շինարարական աշխատանքի մեկնարկը:
138. Փոխհատուցման վճարումը ՀՕՏԾ-ի իրականացման ընթացքում կարևորագույն փուլերից մեկն է: Նախատեսված քայլերն են`
1) ՀՕՏԾ բյուջեի հատկացումը ՀՀ Ֆինանսների նախարարության կողմից (ներառյալ փոխհատուցման և վարչական ծախսերի բյուջեն): Դա կտևի մոտ 15 օր` ՀՀ կառավարության և ԵՆԲ-ի կողմից ՀՕՏԾ-ի հաստատումից հետո:
2) ԱԵԱ-ների համար լավագույն պայմաններ ապահովող առևտրային բանկերի ընտրությունը (աշխարհագրական դիրքը և ցածր գործարքային վճարները/կամ այդպիսի վճարների բացակայությունը): ԱԵԱ-ները կարող են նաև գործել իրենց առկա բանկային հաշիվների միջոցով:
3) Փոխհատուցման և օժանդակությունների փոխանցումը ԱԵԱ-ների բանկային հաշիվներին` օտարման պայմանագրի ստորագրումից հետո:
4) Սեփականության տարածքի ազատումը ԱԵԱ-ների կողմից փոխհատուցման վճարման պահից 14 օրվա ընթացքում կամ պայմանագրով նախատեսված այլ ժամկետում:
5) ՏԿՆ-ի` հողի/կառույցի սեփականատեր դառնալը:
3. ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՄԱՆՐԱՄԱՍՆ ՊԼԱՆԱՎՈՐՈՒՄԸ
139. ՀՕՏԾ-ն պետք է իրականացվի ըստ ենթահատվածների, պայմանավորված կառավարության` շինարարին շինհրապարակի մուտքի թույլատվությունը հատված առ հատված տրամադրելու նախընտրությամբ: Ենթահատվածները կսահմանվեն ՀՕՏԾ իրականացման Իրականացման Խորհրդատուի (ԻԽ) Նախնական հաշվետվությամբ: Յուրաքանչյուր ավարտված ենթահատվածի համար ԱՄԳ կողմից կպատրաստվեն Համապատասխանության հաշվետվություններ: Յուրաքանչյուր համայնքում օտարման գործընթացի բոլոր փուլերի մանրամասն նկարագրությունը կներկայացվի մշակված Մանրամասն Գործողությունների Պլանում (ՄԳՊ): Սա հնարավորություն կտա յուրաքանչյուր ԱԵԱ-ների հետ օտարման գործընթացը դիտել որպես առանձին ենթածրագիր` հաշվի առնելով յուրաքանչյուր ԱԵԱ-ներին բնորոշ առանձնահատկությունները:
140. Օտարման գործընթացի տրամաբանական կառուցվածքը ներկայացված է Պատկեր Թ1-ում: Այս տրամաբանությունը հաջողությամբ կիրառվել է Տ2 ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում: Ինչպես ներկայացված է Պատկեր Թ1-ում, ձախ սյունակում` վերևից ներքև դասավորված են օտարման գործընթացի համար անհրաժեշտ ու պարտադիր քայլերը` բոլոր ԱԵԱ-ների համար, անկախ առկա խնդիրներից ու պայմաններից: Աջ սյունակում ներկայացված են տարբեր փուլերում հնարավոր խնդիրները, դրանց լուծման մեխանիզմները և տրամաբանական կապերը` իրականացման ենթակա պարտադիր քայլերի հետ:
141. Համաձայն օտարման գործընթացի տրամաբանական կառուցվածքի, պետք է իրականացվեն հետևյալ հիմնական քայլերը.
(1) Պայմանագրի նախագծերի ծանուցում ԱԵԱ-ներին, ներառյալ ՀՕՏԾ տեղեկատվական ձեռնարկի տրամադրումը,
(2) Հանդիպումներ ԱԵԱ-ների հետ (սեփականատերեր/համասեփականատերեր, վարձակալներ, չգրանցված օգտագործողներ),
(3) ԱԵԱ-ների հիմնախնդիրների քննարկում, անհրաժեշտության դեպքում իրավական խորհրդատվության և աջակցության տրամադրում ԱԵԱ-ներին,
(4) Օտարման պայմանագրերի ստորագրման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի ստուգում և թարմացում,
(5) Օրինականացման պլանի իրականացում,
(6) Վերջնական օտարման պայմանագրերի պատրաստման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի պատրաստում նոտարին (տարածքային) հանձնելու համար,
(7) ԱԵԱ-ների հետ օտարման պայմանագրերի կնքման գործընթացի կազմակերպում` նոտարական վավերացմամբ (կախված կազմակերպչական պահանջներից` այն կարող է կազմակերպվել նաև համայնքների գրասենյակներում),
(8) Ստորագրված պայմանագրերի հիման վրա պետական գրանցման դիմումի ներկայացում ԱԳԿՊԿ գրասենյակ,
(9) ՀՀ անունով գրանցված սեփականության վկայականի ստացում:
Պատկեր Թ1. Հողի օտարման գործընթացի տրամաբանական կառուցվածք
_______________________
ԻՐՏԵԿ - պատկերը չի բերվում
4. ԴԱՏԱԿԱՆ ԿԱՐԳՈՎ ՕՏԱՐՄԱՆ ՓՈՒԼ
142. Սեփականության օտարման պայմանագիրը պայմանագրի նախագիծը ծանուցելու ամսաթվից հետո եռամսյա ժամկետում ԱԵԱ-ի (սեփականատերեր և այլ գույքային իրավունք ունեցող անձինք) կողմից որոշ պատճառներով չստորագրելու դեպքում (ԱԵԱ-ների անհամաձայնություն, չլուծված օրինականացման խնդիրներ և այլն), ԾԻԿ-ը կնախաձեռնի փոխհատուցման գումարը դեպոզիտ դնելով և դատական կարգով սեփականությունը օտարելու գործընթաց: Դատական կարգով օտարման գործընթացը կիրականացվի հետևյալ ընթացակարգով.
1) Յուրաքանչյուր ԱԵԱ-ի համար հաշվարկված փոխհատուցման գումարը կհանձնվի դատարանի կամ նոտարի դեպոզիտ հաշվին` եռամսյա ժամկետի ավարտից 1 ամսվա ընթացքում: Սրա վերաբերյալ ծանուցում կուղարկվի ԱԵԱ-ներին (սեփականատերեր և այլ գույքային իրավունք ունեցող անձինք) դեպոզիտ հանձնելուց հետո եռօրյա ժամկետում:
2) Եթե օտարման պայմանագիրը չի կնքվում դեպոզիտ հանձնելուց հետո 7-օրյա ժամկետում, ապա ձեռքբերողը մեկամսյա ժամկետում դիմում է դատարան` սեփականության հարկադիր օտարման պահանջով:
3) Դատական կարգով օտարման դեպքում, դատարանի քննման առարկա կարող է լինել միայն փոխհատուցման չափը: Սեփականության և այլ ակտիվների դիմաց փոխհատուցման չափի վերաբերյալ դատարանի որոշումը հիմք է հանդիսանում հողի օտարման համար:
4) Նախկին սեփականատիրոջ իրավունքները օտարված սեփականության նկատմամբ դադարում են, և Ձեռքբերողի սեփականության իրավունքը օտարվող սեփականության նկատմամբ գրանցվում է` օրենքով սահմանված կարգով համապատասխան դատական ակտի օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո: Դատական ակտը օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո, այն ենթակա է գրանցման ԱԳԿՊԿ-ում:
5. ՓԱՍՏԱՑԻ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱԿԱ ՀՈՂԵՐԻ ՑԱՆԿԻ և ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ
ՈՐՈՇՄԱՄԲ ԲԱՑԱՌԻԿ` ԳԵՐԱԿԱ ՀԱՆՐԱՅԻՆ ՇԱՀ ՃԱՆԱՉՎԱԾ ՀՈՂԵՐԻ ՑԱՆԿԻ ՄԻՋԵՎ ՏԱՐԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
143. Առկա են մի քանի անհամապատասխանության դեպքեր ՀՀ կառավարության որոշմամբ (06.011.2014, թիվ 1244-Ն) բացառիկ` գերակա հանրային շահ ճանաչված հողերի ցանկի և փաստացի ազդեցության ենթակա հողերի ցանկի միջև, որոնք ստուգվել են ՄՉՀ արդյունքում: Փաստացի ազդեցության ենթակա հողերը ընդգրկվել են ՄՉՀ-ում և նույնությամբ ներկայացված են ՀՕՏԾ-ում: Նշված անհամապատասխանության դեպքերի ցանկը ներկայացված է Աղյուսակ Թ1-ում: Մինչ ՀՕՏԾ իրականացման մեկնակը, կնախաձեռնվի բացառիկ` գերակա հանրային շահ ճանաչելու վերաբերյալ ՀՀ կառավարության որոշման փոփոխությունը` թարմացնելու համար ազդեցության ենթակա հողերի ցանկը: Նշված հողերի համար կիրականացվեն Օրենքով սահմանված բոլոր ընթացակարգերը:
Աղյուսակ Թ1: Ծածկագրերի անհամապատասխանությունների ցանկ
._____________________________________________________________________.
|No.|Համայնք |Հողի ծածկագիրը |Ծածկագիրը` |Մեկնաբանություն |
| | |Կառ. որոշման |համաձայն ՄՉՀ-ի | |
| | |(ԿՈ) ցանկում | | |
|___|___________|________________|________________|___________________|
|1 |Մարալիկ |08-003-0664-0002| |Ընթացիկ կադաստրային|
| | | | |քարտեզը չի ներառում|
| | | | |08-003-0664-0002 |
| | | | |ծածկագրով հողամաս: |
| | | | |Հետևաբար, ԿՈ |
| | | | |ցանկից ծածկագիրը |
| | | | |պետք է հանվի: |
|___|___________|________________|________________|___________________|
|2 |Հոռոմ |08-067-0112-0008|08-067-0112-0001|08-067-0112-0008 |
| | | | |ծածկագրով հողի |
| | | | |տվյալները ներառված |
| | | | |են նոր գրանցված |
| | | | |08-067-0112-0001 |
| | | | |հողում: Հետևաբար, |
| | | | |ԿՈ ցանկում |
| | | | |ծածկագիրը պետք է |
| | | | |փոփոխվի ՄՉՀ |
| | | | |հետազոտությամբ |
| | | | |ճշգրտվածի հիման |
| | | | |վրա: |
|___|___________|________________|________________|___________________|
|3 |Հոռոմ |08-067-0112-0009|08-067-0112-0001|08-067-0112-0009 |
| | | | |ծածկագրով հողի |
| | | | |տվյալները ներառված |
| | | | |են նոր գրանցված |
| | | | |08-067-0112-0001 |
| | | | |հողում: Հետևաբար, |
| | | | |ԿՈ ցանկում |
| | | | |ծածկագիրը պետք է |
| | | | |փոփոխվի ՄՉՀ |
| | | | |հետազոտությամբ |
| | | | |ճշգրտվածի հիման |
| | | | |վրա: |
|___|___________|________________|________________|___________________|
|4 |Հոռոմ |08-067-0142-0022|08-067-0142-0021|08-067-0142-0022 |
| | | | |ծածկագրով հողի |
| | | | |տվյալները ներառված |
| | | | |են նոր գրանցված |
| | | | |08-067-0142-0021 |
| | | | |հողում: Հետևաբար, |
| | | | |ԿՈ ցանկից ծածկագիրը|
| | | | |պետք է հանվի: |
|___|___________|________________|________________|___________________|
|5 |Սառնաղբյուր|08-100-042 |08-100-0408-0032|Սառնաղբյուր |
| | | | |համայնքում |
| | | | |08-100-042 |
| | | | |ծածկագրով հողամաս |
| | | | |գոյություն չունի: |
| | | | |Տեղի է ունեցել |
| | | | |տեխնիկական վրիպակ: |
| | | | |Իրական ծածկագիրն է |
| | | | |08-100-0408-0032: |
| | | | |ԿՈ ցանկում |
| | | | |ծածկագիրը |
| | | | |պետք է ճշգրտվի |
| | | | |(վերաշարադրվի): |
._____________________________________________________________________.
144. Ի լրումն, ՄՉՀ արդյունքում Մարալիկ համայնքում հայտնաբերվել է ծածկագրի անհամապատասխանություն սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականում (Վկայական թիվ 961558, տրված 18.12.2002 թ.), որը ներառված չէ կադաստրային քարտեզում: Այս հողին տրվել է պայմանական 08-003-0020-0000 կադաստրային ծածկագիրը, քանի որ վկայականում նշված ծածկագիրը սխալ է: Բացի այդ, երեք բացակայող ծածկագրերով հողեր պետք է ներառվեն բացառիկ` գերակա հանրային շահ ճանաչելու վերաբերյալ ՀՀ կառավարության որոշման ցանկում (06.011.2014, ԿՈ թիվ 1244-Ն):
Աղյուսակ Թ2: Կառավարության որոշման (ԿՈ) ցանկից բացակայող ծածկագրեր
._____________________________________________________________________.
|No.|Համայնք|Ծածկագիրը` |Մեկնաբանություն |
| | |համաձայն ՄՉՀ-ի | |
|___|_______|________________|________________________________________|
|1 |Ձորակապ|08-073-0046-0010|Իրականացվել է նոր հողամասի պետական |
| | | |գրանցում: |
|___|_______|________________|________________________________________|
|2 |Ձորակապ|08-073-0046-0011|Իրականացվել է նոր հողամասի պետական |
| | | |գրանցում: |
|___|_______|________________|________________________________________|
|3 |Հոռոմ |08-067-0112-0011|Երկու հողեր (համայնքային սեփականության |
| | | |հող և գազալցակայանի առկայությամբ |
| | | |մասնավոր սեփականության հող) գրանցվել են |
| | | |միևնույն ծածկագրով` 08-067-0112-0001: |
| | | |Այդ պատճառով համայնքային հողը գրանցվել է|
| | | |նոր ծածկագրով` 08-067-0112-0011: ԿՈ |
| | | |ցանկում ծածկագիրը պետք է |
| | | |համապատասխանաբար փոփոխվի: |
._____________________________________________________________________.
6. ԱԵԱ-ՆԵՐԻ ՕՐԻՆԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԸ և ԱՅԼ ՏԻՊԱՅԻՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐ
145. ՀՕՏՇ սկզբունքների համաձայն` իրավական կարգավիճակ ստանալու ենթակա ԱԵԱ-ները կարող են օրինականացվել և ստանալ լիարժեք փոխհատուցում, ինչպես սահմանված է ՀՕՏՇ Իրավունքների սխեմայով և փոխհատուցման իրավունքներով: ՀՕՏՇ-ով սահմանված «Օրինականացման պայմանների» համաձայն, իրավական կարգավիճակ ստանալու ենթակա ԱԵԱ-ները նրանք են, ովքեր ազդեցության ենթակա հողամասի և դրան ամրացված այլ գույքի նկատմամբ թեև չունեն պետական գրանցում ստացած սեփականության կամ այլ գույքային իրավունքներ, սակայն ունեն որոշակի օրինական ակնկալիքներ, որոնք ծագում են օրենքի կամ գույքի փաստացի տիրապետման և օգտագործման ուժով, կամ վերջիններիս գույքային իրավունքների ձեռքբերման հնարավորությունները ուղղակի բխում են կամ սահմանված են ՀՀ իրավական ակտերով:
146. ՀՕՏԾ վերջնականացման ընթացքում` հիմք ընդունելով մարդահամարի տվյալների, ինչպես նաև տարբեր պետական մարմիններից ստացված տվյալների վերլուծությունը, բացահայտվել են որոշ օրինականացման հետ կապված խնդիրներ և այլ տիպային դեպքեր, որոնք անհրաժեշտ է հասցեագրել ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում: Վերջնական ՀՕՏԾ-ում այդ դեպքերը նպատակահարմար է ներառել, որպեսզի բոլոր շահագրգիռ կողմերը տեղեկացված լինեն այդ խնդիրների վերաբերյալ: Այստեղ քննարկվում են այն մոտեցումները, որոնցով առաջնորդվելու է ԾԻԿ-ը` այդպիսի տիպային դեպքերի համար` որպես ՀՕՏԾ իրականացման մի մաս: Նաև կարևոր է նշել, որ այդպիսի դեպքեր են հանդիպել նաև նախորդ տրանշում (Տ2), և դրանք հասցեագրվել են ԾԻԿ-ի կողմից ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում: Օտարման պայմանագրերի կնքումը անհնար է առանց այս խնդիրների լուծման, հակառակ դեպքում այդ դեպքերը կդիտարկվեն դատական օտարման գործընթացի ներքո: Նման տիպային դեպքերի և դրանցում ներգրավված ԱԵՏՏ-ների քանակը ներկայացված է Աղյուսակ Թ2-ում: Հիմնական տիպային խնդիրներն են.
. Խնդիրներ, կապված բացակա ԱԵԱ-ների հետ,
. Խնդիրներ, կապված անձնագրերի հետ,
. Խնդիրներ, կապված ժառանգության հետ,
. Խնդիրներ, կապված իրավունքի պետական գրանցման վկայականի հետ,
. Խնդիրներ, կապված արգելանքով ծանրաբեռնված գույքերի հետ,
. Խնդիրներ, կապված ոչ բնակելի ինքնակամ ազդեցության ենթակա շինությունների հետ, և
. Խնդիրներ, կապված անհայտ (չնույնականացված) սեփականատերերի հետ,
. Այլ խնդիրներ
ՀՀ-ից բացակա ԱԵԱ-ներ
147. Առկա են 234 դեպքեր, այն է` 143 ԱԵԱ-ներ, որոնք բնակվում են ՀՀ-ից դուրս: 143 դեպքերից 58-ը տրամադրել են անհրաժեշտ փաստաթղթերը, այնուամենայնիվ չորս դեպքերում առկա է անհամապատասխանություն անձնագրում և սեփականության իրավունքի գրանցման փաստաթղթերում: Մնացած 82 դեպքերում, անձնագրերի պատճենները հնարավոր չի եղել ստանալ, քանի որ նրանք բնակվում են երկրից դուրս: ԱԵԱ-ներից երկուսը ապրում են Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում, իսկ մեկը կալանավայրում Ռուսաստանի Դաշնությունում և հասանելի չէ: Քանի որ անձնագիրը կարևոր փաստաթուղթ է օտարման գործընթացը նախաձեռնելու, անձի սեփականության իրավունքը ստուգելու, փոխհատուցումը վճարելու համար, ապա անհրաժեշտ է, որպեսզի բոլոր համապատասխան փաստաթղթերը հասանելի լինեն ԻԳ-ին: Բացի այդ, ԱԵԱ-ի ներկայությունն անհրաժեշտ է նրա սեփականության օտարման համար: Այնուամենայնիվ, ՀՀ օրենսդրությունը ապահովում է այնպիսի մեխանիզմներ, որոնք թույլ կտան օտարել գույքը այն դեպքում, երբ սեփականատերերին գտնելը հնարավոր չէ, կամ նրանց ներկայությունը հնարավոր չէ նշված նպատակի համար: Լուծելու համար այն բացակայող հողատերերի խնդիրը, որոնք չեն կարող հասանելի լինել օտարման գործընթացում, պետք է նախաձեռնել հետևյալ ընթացակարգը.
. Համայնքային իշխանություններից, հարազատներից և ընկերներից կհավաքագրվեն բացակայող սեփականատերերի կոնտակտային տվյալները և այլ հնարավոր տեղեկատվություն,
. ԱԵԱ-ները կտեղեկացվեն/կծանուցվեն իրենց հողը/գույքը օտարելու և ձեռնարկվող միջոցառումների վերաբերյալ` հայցելով նրանց մասնակցությունը,
. Եթե ԱԵԱ-ն շարունակի արտահայտել իր ներկայության անկարողությունը, ապա նրան խորհուրդ կտրվի ուղարկել լիազորագիր այն ներկայացուցչի անունով, ով հանդես կգա իր անունից օտարման պայմանագրի ստորագրման ժամանակ:
. Պայմանագրի չստորագրման դեպքում, Ձեռքբերողը կնախաձեռնի դատական կարգով օտարման գործընթաց, փոխհատուցման գումարը կհանձնվի դատարանի դեպոզիտային հաշվին: Սեփականատերը կարող է պահանջել փոխհատուցման գումարը դատարանից` ներկայացնելով համապատասխան իրավական հիմքեր:
Խնդիրներ, կապված անձնագրերի հետ
148. Առկա են 87 դեպքեր, այն է` 72 ԱԵՏՏ-ներ, երբ ԱԵԱ-ի անձնագիրը կորցրել է վավերականության ժամկետը: Քանի որ անձնագիրը առանցքային փաստաթուղթ է օտարման ողջ գործընթացում և փոխհատուցման վճարման համար, ԱԵԱ-ներից պահանջվում է թարմացնել իրենց անձնագրերը` դիմելով համապատասխան պետական մարմնին: Խնդիրը լուծելու նպատակով ՏՀԹ-ն ԻԹ միջոցով կձեռնարկի հետևյալ ընթացակարգը.
. Տեղեկացնել ԱԵԱ-ներին և համայնքային իշխանություններին անվավեր անձնագրերով դեպքերի վերաբերյալ` շեշտադրելով դրանց կարևորությունը նույնականացման, օտարման գործընթացի և փոխհատուցման վճարման տեսակետից,
. Հետևել, որպեսզի ԱԵԱ-ները նախաձեռնեն թարմացման գործընթացը,
. Անհրաժեշտության դեպքում, ԻԹ-ն աջակցել ԱԵԱ-ներին անձնագրերի թարմացման հետ կապված հարցերում:
Խնդիրներ, կապված ժառանգության հետ
149. Ընդհանուր առմամբ, առկա են 125 դեպքեր, երբ մարդիկ պետք է փոխեն սեփականության իրավունքը` իրենց ծնողների, հարազատների մահից հետո, կամ դեպքեր, երբ հողամասը բաժանվել է եղբայրների կամ քույրերի միջև փոխադարձ համաձայնությամբ, սակայն նույնը չի գրանցվել կադաստրային գրանցումներում` ցույց տալու համար իրական սեփականության իրավունքը: Այս 125 դեպքերից 26-ը այնպիսի դեպքեր են, երբ մահացած սեփականատիրոջ մահվան վկայականը հասանելի չէ ժառանգներին: Օրինականացման երկու դեպքերի համար էլ ընթացակարգը կլինի նույնը, մինչդեռ մահվան վկայականի բացակայության դեպքում օրինական ժառանգները պետք է ձեռք բերեն իրենց ծնողների մահվան վկայականը համապատասխան պետական մարմնից: Օրինականացման գործընթացը ներառում է հետևյալ գործընթացները.
Քայլ 1 - ՀՕՏԾ իրականացման թիմը կդիմի համապատասխան համայնք` օտարվող հողամասի հանգուցյալ սեփականատերերի ժառանգների կազմի, բնակության վայրի, ժառանգատուի գույքի փաստացի տիրապետող ժառանգների մասին տեղեկատվություն ստանալու համար:
Քայլ 2 - Համայնքից ստացված տեղեկատվության հիման վրա` ժառանգության յուրաքանչյուր դեպքի համար ԻԹ-ն կպատրաստի այն անհրաժեշտ փաստաթղթերի ցանկ: Ստուգման թերթիկի օգնությամբ ԻԹ-ն կապ կհաստատի բոլոր ժառանգների հետ: Օրինական ժառանգներին կխնդրեն պատրաստել ժառանգության ընդունման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերը: Եթե տվյալ հողամասի նկատմամբ իրավունքները գրանցում չեն ստացել 1998 թ. մարտի 1-ից հետո, ապա մնացած բոլոր փաստաթղթերի հետ միասին անհրաժեշտ կլինի ներկայացնել նաև հողամասի հատակագիծը:
Քայլ 3 - Երբ ժառանգության ընդունումը ավարտված է, ժառանգներին կխնդրեն դիմել ժառանգատուի բնակության վայրի նոտարին` ժառանգության իրավունքի վկայագիր ստանալու համար: Եթե ժառանգներից մեկը գտնվում է Հանրապետությունից դուրս անհրաժեշտ է որպեսզի վերջինս ուղարկի նոտարական կարգով վավերացված լիազորագիր (որը պետք է թարգմանի)` ժառանգության իր բաժինն ընդունելու և դրանից ծագող իր իրավունքը գրանցելու համար:
150. ՀՕՏԾ իրականացման թիմը կտրամադրի անհրաժեշտ աջակցություն ԱԵԱ-ների ժառանգության իրավունքի վկայագրից ծագող իրավունքների պետական գրանցում իրականացնելու հարցում:
151. Եթե ժառանգների միջև առկա է վեճ սեփականության իրավունքի վերաբերյալ կամ անցել է ժառանգության ընդունման համար նախատեսված 6-ամսյա ժամկետը և հնարավոր չէ ապահովել բոլոր ժառանգների համաձայնությունը (առկայությունը), ապա ժառանգության ընդունման հետ կապված հարցերը կարգավորվում են դատական կարգով:
152. Եթե ժառանգները, ըստ էության չեն առարկում սեփականության օտարման պայմանագրի էական պայմանների վերաբերյալ, սակայն առկա են իրավական խոչընդոտներ նոտարական կարգով ժառանգությունը ընդունելու համար, նպատակահարմար է պայմանագրի քննարկման 3-ամսյա ժամկետում պետք է զուգահեռ աջակցել ժառանգներին դատական կարգով ժառանգության ընդունումը իրականացնելու և օտարման գործընթացը ձեռնարկելու համար:
Խնդիրներ, կապված իրավունքի պետական գրանցման վկայականի հետ
153. Առկա են 125 դեպքեր, որտեղ խնդիրները կախված են ԱԵԱ-ների իրավունքի պետական գրանցման իրավունքների հետ: Ընդհանուր առմամբ, դեպքերը տարաբաժանված են 5 ենթախմբերի: Դրանք են.
i. Սեփականության իրավունքի վերաբերյալ տեղեկատվության բացակայություն կադաստրային մարմնում (2 դեպքեր)
ii. Վկայականներում և կադաստրային քարտեզներում առկա ծածկագրերի միջև անհամապատասխանություններ (2 դեպքեր)
iii. Նոր գրանցված հողամասեր (3 դեպքեր)
iv. Հողամասի ծածկագրերի մանրամասները ներառված են այլ ծածկագրով հողամասի տվյալներում (13 դեպքեր)
v. Սեփականության իրավունքի վկայականի և կադաստրային քարտեզում նշված հողամասերի մակերեսների միջև տարբերություններ (20 դեպքեր)
vi. Սեփականության իրավունքի վկայականներում և անձնագրերում սեփականատերերի անունների անհամապատասխանություններ (87 դեպքեր):
154. Վերը նշված խնդիրներն առնչվում են օտարվող սեփականության գրանցման ժամանակ թույլ տրված սխալների հետ, որոնց ուղղման գործընթացը սահմանված է «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 34-րդ հոդվածով և ՀՀ կառավարության առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի 01.06.2010 թ. թիվ 186-Ն հրամանով:
Օրենքով տարանջատվում են սխալների 2 խումբ`
. Սխալներ, որոնց ուղղումը չի փոփոխում գույքի պատկանելությունը, դրա նկատմամբ իրավունքների բնույթը, ծավալը կամ չի հանգեցնում գույքի մակերեսի չափերի կամ կադաստրային արժեքի փոփոխություն (այսուհետ` տեխնիկական բնույթի սխալներ): Նման սխալները կարող են ուղղվել գրանցող մարմնի պաշտոնատար անձի (կադաստր) նախաձեռնությամբ: Այսպիսի սխալների ուղղման նպատակով նպատակահարմար է, որպեսզի ձեռքբերողը դիմի կադաստրին` սխալների ուղղում կատարելու միջնորդությամբ:
. Սխալներ, որոնց ուղղումը հանգեցնում է գույքի պատկանելության, դրա նկատմամբ իրավունքների բնույթի, ծավալի,գույքի մակերեսի չափերի կամ կադաստրային արժեքի փոփոխության (այսուհետ` ոչ տեխնիկական բնույթի սխալներ): Նման սխալները կարող են ուղղվել միայն անշարժ գույքի բոլոր սեփականատերերի գրավոր համաձայնության առկայության դեպքում: Այսպիսի սխալների ուղղումը կարող է հանգեցնել անշարժ գույքի մակերեսի, տեղադիրքի փոփոխության, ուստի անհրաժեշտ է աջակցել տվյալ գույքի սեփականատերերին համապատասխան ուղղումներ կատարելու հարցում:
155. Սխալների ուղղման երկու դեպքում էլ, եթե տվյալ գույքի պետական գրանցումը կատարվել է որևէ իրավասու մարմնի տված փաստաթղթի հիման վրա, ապա թույլ տրված սխալների ուղղումը կարող է կատարվել միայն տվյալ մարմնի կողմից համապատասխան ուղղում կատարելուց հետո, տվյալ փաստաթղթերի հիման վրա:
156. Բոլոր դեպքերում, ԱԵԱ-ները պետք է նախաձեռնեն օրինականացման գործընթացն այնպես, ինչպես նկարագրված է վերևում: Որտեղ անհրաժեշտ է, ԻԹ-ն կաջակցի ԱԵԱ-ներին` ուղղորդելով կադաստրային մարմնին համապատասխան ներկայացնել փաստաթղթեր ներկայացնելու հարցում:
Խնդիրներ, կապված արգելանքով ծանրաբեռնված գույքերի հետ
157. ՀՀ օրենսդրության համաձայն` գույքերը կարող են գտնվել հետևյալ ծանրաբեռնվածությունների ներքո. 1) գրավ, 2) արգելանք և 3) հիպոթեք: Հիմք ընդունելով ԱԳԿՊԿ տեղեկատվությունը` Լանջիկ-Գյումրի հատվածում բացահայտվել են 6 դեպքեր (հողամասեր), որոնք գտնվում եմ արգելանքի տակ: Մինչ օտարման պայմանագրի կնքումը, արգելանքի տակ գտնվող գույքերը պետք է հանվեն արգելանքից, հակառակ դեպքում նման դեպքերի համար կձեռնարկվի դատական կարգով օտարման գործընթաց: Արգելանքի տակ գտնվող օտարվող սեփականությունը արգելանքից հանելու համար անհրաժեշտ է կատարել հետևյալ գործողությունները`
1. Հայտնաբերել պարտատերերին, պարզել գույքը արգելանքի տակ դնելու հիմքերը, դրանց կատարման ընթացքը (օր.` հարցում անել ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական գույքի կադաստրի պետական կոմիտե և ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական կատերի հարկադիր կատարման ծառայություն):
2. Առաջարկել պարտապան` օտարվող սեփականության սեփականատերերին, պարտատերի հետ բանակցել` գույքը արգելանքից հանելու ուղղությամբ միջոցներ ձեռնարկելու վերաբերյալ (օր. կնքել հաշտության համաձայնություն և ներկայացնել դատարանի հաստատմանն):
3. Աջակցել պարտապան` հողի սեփականատերերին անհրաժեշտ փաստաթղթեր մշակելու հարցում:
4. Պարտատիրոջ և պարտապանի միջև համաձայնություն ձեռք չբերելու դեպքում, աջակցել հողամասի սեփականատերերին (վերջիններին անհամաձայնության դեպքում` պարտատերերին) դիմել դատարան` գույքը արգելանքից հանելու պահանջով:
Խնդիրներ, կապված ոչ բնակելի ինքնակամ ազդեցության ենթակա շինությունների հետ
158. ՀՕՏՇ-ի համաձայն` ոչ բնակելի ինքնակամ ազդեցության ենթակա շինությունները կփոխհատուցվեն միայն դրանց` ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով օրինականացումից հետո: Եթե ԱԵԱ-ն ձախողում է ինքնակամ շինության օրինականացումը մինչև ազդեցության ենթակա հողի օտարումը, ապա նա կորցնում է ինքնակամ շինության դիմաց փոխհատուցման իրավունքը: ԱԵԱ-ների կողմից օրինականացման գործընթաց նախաձեռնելու դեպքում անհրաժեշտ է հետևել ինքնակամ շինությունների օրինականացման հետևյալ ընթացակարգին:
1. Եթե հողամասը, որի վրա գտնվում է ինքնակամ կառույցը հանդիսանում է համայնքային կամ պետական սեփականություն, ապա ինքնակամ կառույցի օրինականացման համար անհրաժեշտ է կատարել հետևյալ գործողությունները`
. Դիմել (ԾԻԳ-ը կամ ԱԵԱ-ն) ինքնակամ կառույցների գտնվելու վայրի համայնքի ղեկավարներին (կամ ՀՀ արտակարգ իրավիճակների և տարածքային կառավարման նախարարությանը) օտարվող սեփականության վրա առկա ինքնակամ կառույցների օրինականացման գործընթաց նախաձեռնելու միջնորդությամբ:
. ՀՀ օրենսդրության պահանջներին համապատասխանող ինքնակամ կառույցը համայնքի ղեկավարի որոշմամբ ճանաչվում է օրինական: Որոշումից ծագող օրինական շինության նկատմամբ համայնքի կամ պետության սեփականության իրավունքը գրանցվում է:
. Օրինական ճանաչված կառույցի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցումից հետո 15 աշխատանքային օրվա ընթացքում կառույցն իրականացրած անձին (ԱԵԱ-ին) առաջարկվում է ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված արժեքով սեփականության իրավունքով ձեռք բերել օրինականացված շինությունը և դրանով զբաղեցված, ինչպես նաև սպասարկման և պահպանման համար անհրաժեշտ համապատասխան հողամասը: Ընդ որում, եթե ինքնակամ շինությունների և դրանցով զբաղեցված ու սպասարկման և պահպանման համար անհրաժեշտ համապատասխան հողամասի` սեփականության իրավունքով տրամադրումը հակասում է ՀՀ օրենսդրության պահանջներին, համապատասխան հողամասը տրամադրվում է վարձակալության իրավունքով:
. Ինքնակամ կառույցն իրականացրած անձը 15 աշխատանքային օրվա ընթացքում ընդունում է գնման (կամ վարձակալության) նախապատվության առաջարկը (կնքվում է պայմանագիր) և 30-օրյա ժամկետում վճարում է օրինականացված կառույցի և դրա համար սահմանված կարգով առանձնացված հողամասի վաճառքի գինը (վարձավճարը):
. Ինքնակամ կառույցն իրականացրած անձը (ԱԵԱ-ն) ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով գրանցում է օրինականացված շինության և դրա համար առանձնացված հողամասի նկատմամբ իր սեփականության (վարձակալության) իրավունքը:
159. Ընդ որում, վերը նշված կարգով օրինականացված կառույցների նկատմամբ գույքային իրավունքների պետական գրանցումն իրականացվում է` համայնքի ղեկավարի որոշման, անշարժ գույքի օտարման պայմանագրի (սահմանված վճարների մասին նշմամբ), անշարժ գույքի հատակագծերի և սահմանված վճարների անդորրագրերի հիման վրա:
2. Եթե հողամասը, որի վրա գտնվում է ինքնակամ կառույցը հանդիսանում է քաղաքացիների կամ իրավաբանական անձի սեփականություն, ապա ինքնակամ կառույցի օրինականացման համար անհրաժեշտ է կատարել հետևյալ գործողությունները`
. Հողամասի սեփականատերն ինքնակամ կառույցի օրինականացման պահանջով ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված փաստաթղթերի հետ միասին դիմում է ինքնակամ կառույցի գտնվելու վայրի համայնքի ղեկավարին:
. Համայնքի ղեկավարը դիմումը ստանալուց հետո ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված ժամկետում ընդունում է որոշում ինքնակամ կառույցի օրինականացման կամ դրա մերժման մասին:
. Ինքնակամ կառույցն օրինական ճանաչվելու դեպքում հողամասի սեփականատերը համապատասխան բյուջե է վճարում ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված վճարները և գրանցում է իր սեփականության իրավունքը:
160. Եթե կառույցների օրինականացումը հանգեցնում է դրանցով զբաղեցված հողամասի նպատակային նշանակության փոփոխության անհրաժեշտության, ապա հողամասի սեփականատերը, բացի ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված վճարներից, պետք է վճարի նաև հողամասերի կադաստրային արժեքները` նպատակային նշանակության փոփոխման պահին առկա տարբերությունը, եթե հողամասի նպատակային նշանակության փոփոխումից հետո դրա կադաստրային արժեքն ավելի բարձր է, քան մինչև փոփոխումը:
161. Լանջիկ-Գյումրի հատվածում առկա է միայն մեկ ինքնակամ բնակելի շինություն (չբնակեցված), որը տեղակայված է համայնքային սեփականության հողամասի վրա, 10 ինքնակամ ոչ բնակելի շինություններ մասնավոր սեփականության հողամասի վրա և երկու ինքնակամ շինություններ մասնավոր հողի վրա տեղակայված հինգ համայնքներում (տե՛ս Աղյուսակ Թ4): Նշված գույքերի համայնքային բաշխվածությունը հետևյալն է. Ձորակապ-3 (ռեստորան-1, հյուրանոց-1, հարթակ-1, բետոնե պատ-1), Մարալիկ-2 (պարիսպ-1, աստիճան-1), Լուսակերտ (բնակելի շինություն-1), Բենիամին-6 (պարիսպ-3, հարթակ-1, լողավազան-1, օժանդակ շինություն-1), Ազատան-1 (պարիսպ-1), հետևաբար այս դեպքի համար կիրառելի կլինի երկրորդ կետում ներկայացված ընթացակարգը, եթե ԱԵԱ-ն նախաձեռնի օրինականացման գործընթացը:
Այլ Խնդիրներ
162. Բացահայտվել են երեք առանձնահատուկ դեպքեր, երբ մեկ ԱԵԱ գտնվում է քրեակատարողական հիմնարկում, իսկ մյուսը բնակվում է ՀՀ այլ մարզում գտնվող ծերանոցում, իսկ տասը դեպքերում ԱԵԱ-ների մշտական բնակության վայրի հասցեն անհայտ է:
1-ին և 2-րդ դեպքերում` անհրաժեշտ է տվյալ գույքի օտարման գործընթացի հետ կապված փաստաթղթերն ուղարկել քրեակատարողական հիմնարկում և ծերանոցում գտնվող գույքի սեփականատիրոջը և առաջարկել վերջիններիս լիազորել որևէ անձի իր անունից օտարման գործընթացին մասնակցելու համար: Տվյալ դեպքերում, լիազորագրերը վավերացվում են համապատասխան քրեակատարողական հիմնարկի պետի և ծերանոցի տնօրենի կողմից: Լիազորագիր չտրամադրելու դեպքում, անհամաձայնությունների բացակայության դեպքում օտարման պայմանագիրը կարելի է կնքել տվյալ հիմնարկներում` ընդ որում պայմանագրերը կվավերացվեն քրեակատարողական հիմնարկի պետի և ծերանոցի տնօրենի կողմից:
3-րդ դեպքում գույքի սեփականատիրոջը չհայտնաբերելու դեպքում, ՀՀ օրենսդրությամբ նախատեսված հիմքերի առկայության պարագայում, նպատակահարմար է առաջարկել ընտանիքի անդամներին` նախաձեռնել տվյալ անձին անհայտ բացակայող ճանաչելու և գույքի հավատարմագրային կառավարիչ նշանակելու գործընթաց: Հակառակ դեպքում, բոլոր փաստաթղթերն օրենքի պահանջներին համապատասխան անհրաժեշտ է ուղարկել գույքի բնակության վայրի հասցեով: Այս դեպքում, ամեն դեպքում, գույքը հնարավոր է օտարել դատական կարգով:
Բոլոր դեպքերում, ԱԵԱ-ներին կտրամադրվի համապատասխան ուղղորդում` վերոնշյալ ընթացակարգերը նախաձեռնելու հարցում:
Աղյուսակ Թ3: Օրինականացման դեպքերի և ընդգրկված ԱԵՏՏ-ների քանակը
._____________________________________________________________________.
|Հ/հ|Տիպային դեպքեր |Դեպքերի|ԱԵՏՏ-ների|Մեկնաբանություն |
| | |քանակ *|քանակ | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Ա |ՀՀ-ից դուրս | 234| 143|Դեպքերի և ԱԵՏՏ-ների |
| | | | |քանակները տարբերվում են,|
| | | | |քանի որ միևնույն ԱԵՏՏ-ն|
| | | | |ընդգրկված է միաժամանակ |
| | | | |մի քանի դեպքերում |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Ա1 |ՀՀ-ից դուրս, որոնք | 70| 58|4 դեպքերում առկա է |
| |ապահովել են անհրաժեշտ | | |անհամապատասխանություն |
| |փաստաթղթեր | | |անձնագրերում և |
| | | | |սեփականության իրավունքի |
| | | | |վկայականներում նշված |
| | | | |անունների միջև |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Ա2 |Բացակա անձնագրեր | 161| 82| |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Ա3 |Լեռնային Ղարաբաղի | 2| 2| |
| |Հանրապետություն | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Ա4 |Կալանավայր ՌԴ-ում | 1| 1|ԱԵԱ-ն հասանելի չէ |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|B |Անձնագրային խնդիր | 87| | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|B1 |Վավերականության | 87| 72|Մեկ ԱԵԱ-ն գտնվում է |
| |ժամկետը ավարտված | | |բանակում: |
| |անձնագրեր | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Գ |Ժառանգության խնդիր | 106| |26 ԱԵԱ-ների դեպքում |
| | | | |բացակայում են մահվան |
| | | | |վկայականները |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Դ |Կադաստրի վկայականի հետ| 125| | |
| |կապված խնդիրներ | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Դ1 |Նոր գրանցված հողամասեր| 3| 3| |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Դ2 |Գույքի գրանցման | 2| 2| |
| |վկայականի և | | | |
| |կադաստրային քարտեզների| | | |
| |միջև ծածկագրերի | | | |
| |անհամապատասխանություն | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Դ3 |Ծածկագրերի տվյալները | 13| 13| |
| |ներառված են մեկ այլ | | | |
| |ծածկագրով հողի | | | |
| |տվյալներում | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Դ4 |Գույքի գրանցման | 20| 20| |
| |վկայականում և | | | |
| |կադաստրային քարտեզում | | | |
| |հողի մակերեսների | | | |
| |տարբերություն | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Դ5 |Անձնագրերում և գույքի| 87| | |
| |գրանցման վկայականում | | | |
| |անունների | | | |
| |տարբերություն | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Ե |Ծանրաբեռնված գույքեր | 6| | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Ե1 |ԴԱՀԿ-ով դրված արգելանք| 6| 6| |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Զ |Ոչ բնակելի ինքնակամ | 13| 9| |
| |շինությունների | | | |
| |օրինականացում | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Զ1 |Համայնքային հողի վրա | 1| 1| |
| |առկա ինքնակամ բնակելի | | | |
| |շինություն | | | |
| |(չբնակեցված) | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Զ2 |Մասնավոր հողերի վրա | 2| 2| |
| |առկա ինքնակամ հանրային| | | |
| |գույքեր | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Զ3 |Մասնավոր հողերի վրա | 10| 6|Օժանդակ շինություն, |
| |առկա ինքնակամ | | |պարիսպ, հարթակ, |
| |ոչ բնակելի | | |լողավազան |
| |շինություններ | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Է |Այլ դեպքեր | 12| | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Է1 |ԱԵԱ քրեակատարողական | 1| 1| |
| |հաստատությունում | | | |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Է2 |Ծերանոցում բնակվող ԱԵԱ| 1| 1| |
|___|______________________|_______|_________|________________________|
|Է3 |ԱԵԱ, որի բնակության | 10| 7| |
| |հասցեն անհայտ է | | | |
|_____________________________________________________________________|
|* Դեպքերի քանակը ներկայացված է առանց կրկնահաշվարկի, այսինքն այն |
|դեպքերը/հողերը/, որոնք ունեն միաժամանակ մի քանի օրինականացման կամ |
|ուղղման խնդիր, ներկայացվել են խնդիրների միայն այն խմբում, որն առավել |
|խնդրահարույց է տվյալ դեպքի համար: |
._____________________________________________________________________.
163. Օրինականացման և ուղղման դեպքերը կիրականացվեն Ծրագրի բյուջեի միջոցներով, բացառությամբ ինքնակամ շինության օրինականացումը: Այնուամենայնիվ, բոլոր նկարագրված օրինականացման և ուղղման դեպքերը կարող են հասցեագրվել ԾԻԿ/ԻԹ կողմից միայն այն դեպքում, եթե ԱԵԱ-ները համաձայն են նախաձեռնելու այն ընթացակարգերը, որոնք նկարագրված են վերևում: Տիպային դեպքերի և ընդգրկված ԱԵՏՏ-ների ցանկը ներկայացված է Հավելված 8-ում:
7. ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ԾԱԳԱԾ ԽՆԴԻՐՆԵՐԻ (ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ) ԴԵՊՔՈՒՄ ՁԵՌՆԱՐԿՎՈՂ ԸՆԹԱՑԱԿԱՐԳԵՐԸ
164. Հիմք ընդունելով Տ2 ՀՕՏԾ իրականացման նախորդ փորձը` մշակվել են ընթացակարգեր ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում չնախատեսված փոփոխությունները հասցեագրելու համար: Նույն ընթացակարգը կկիրառվի, եթե Տրանշ 3 ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում ի հայտ գան ազդեցությունների/փոխհատուցման կամ այլ բնորոշ փոփոխություններ: Չնախատեսված փոփոխությունները կարող են կապված լինեն կադաստրային քարտեզների/տվյալների ստուգման, մանրամասն նախագծի վերանայման հետ և այլն: Նման փոփոխությունների արդյունքում կարող են փոխվել ազդեցության ենթակա հողերի բնութագրիչները (ինչպիսիք են նպատակային նշանակությունը, թեքությունը, քարքարոտությունը, մակերեսը), ազդեցության ենթակա հողերի թիվը (որոշ հողեր կարող են դուրս գալ կամ ներառվել օտարվող տարածքում):
165. ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում սույն ՀՕՏԾ-ով սահմանված ազդեցությունների դեպքում ԾԻԿ-ը կնախաձեռնի հետևյալ հիմնական միջոցառումներն ու քայլերը.
ա) Եթե փոխվում է ազդեցության ենթակա հողի մակերեսը.
. Փոխհատուցման արժեքը կվերահաշվարկվի տվյալ հողի համար ՀՕՏԾ-ով սահմանված (Գնահատման հաշվետվությամբ) 1 քմ-ի համար միավոր արժեքի հիման վրա` բազմապատկելով այն նոր ճշգրտված մակերեսով, այսպիսով միավոր արժեքը չի փոխվի:
. Եթե ազդեցության ենթակա հողի վրա առկա են արձանագրված բարելավումներ (մշակաբույսեր, ծառեր և այլն), ապա դրանք պետք է վերահաշվարկվեն` հաշվի առնելով ճշգրտված նոր մակերեսը և ՀՕՏԾ-ով սահմանված միավոր արժեքները:
. Կպատրաստվի նոր քարտեզ (հատակագիծ) սահմանելու համար հողի նոր ճշգրտված ազդեցության ենթակա հատվածը:
բ) Եթե բացի հողի մակերեսից, փոխվում են մյուս փաստացի բնութագրիչները (ինչպիսիք են նպատակային նշանակությունը, թեքությունը և քարքարոտությունը), որի արդյունքում կարող է փոխվել հողի փոխարինման արժեքը:
. Այսպիսի դեպքերում կիրականացվի նոր գնահատում` հիմք ընդունելով ՀՕՏԾ պատրաստման ժամանակահատվածի (2012-2013թթ.) համար վաճառի տվյալները: Գնահատումը կիրականացվի ՀՀ գնահատման ստանդարտի և Ծրագրի ՀՕՏՇ սկզբունքների համաձայն:
գ) Եթե իրականացման ընթացքում բացահայտվել են նոր հողեր: Այս դեպքում կձեռնարկվի բացառիկ` գերակա հանրային շահ ճանաչելու վերաբերյալ ՀՀ կառավարության որոշման փոփոխություն նոր հողերի ընդգրկման նպատակով, և կիրականացվեն բոլոր համապատասխան ընթացակարգերը, որոնք սահմանված են «Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին» ՀՀ օրենքով, մասնավորապես.
. Նոր ԱԵԱ-ների համար կիրականացվեն հանրային լսումներ (ներառյալ գերակա հանրային շահի որոշման վերաբերյալ ծանուցումը)
. Նոր հողերի համար կձեռնարկվեն ՄՉՀ-ներ/մարդահամար և ՍՏՀ
. Հիմք ընդունելով չափագրումը` կպատրաստվեն համապատասխան քարտեզներ (հատակագծեր)
. Կպատրաստվեն նկարագրության արձանագրություններ, որոնք կստորագրվեն ԱԵԱ-ների կողմից
. Կիրականացվի ակտիվների գնահատում` համաձայն ՀՕՏԾ-ով հաստատված Գնահատման մեթոդաբանության
. Օտարման պայմանագրի նախագծերը կծանուցվեն ԱԵԱ-ներին և կբանակցվեն պայմանագիրը ստորագրելու համար, հակառակ դեպքում ԾԻԿ-ը կնախաձեռնի դատական կարգով օտարման գործընթաց:
դ) Եթե ի հայտ կգան այլ չնախատեսված խնդիրներ/փոփոխություններ, որոնց հետևանքով կփոխվեն ազդեցությունները/փոխհատուցումը, ապա նշված դեպքերի համար կմշակվեն համապատասխան մեխանիզմներ, որոնք կհամաձայնեցվեն ԵՆԲ-ի հետ: Բոլոր չնախատեսված փոփոխությունները կստուգվեն և կարձանագրվեն արտաքին մոնիթորինգ իրականացնող կազմակերպության կողմից Համապատասխանության հաշվետվություններով:
166. ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում կադաստրային ճշգրտումների, նախագծային փոփոխությունների/լուծումների կամ այլ չնախատեսված պատճառների հետևանքով ի հայտ եկած բոլոր փոփոխությունների (եթե այդպիսիք լինեն) համար, կնախաձեռնվեն հետևյալ գործողությունները. ա) այդպիսի դեպքերի համար կմշակվեն համապատասխան մեխանիզմներ/ընթացակարգեր, որոնք կներկայացվեն ԵԱՀ-ներում, Բնապահպանության և Սոցիալական մոնիտորինգի կիսամյակային հաշվետվությունների (ԲՍՄԿՀ), ինչպես նաև Համապատասխանության հաշվետվություններում, բ) Կպատրաստվի ՀՕՏԾ-ի լրացում` միայն այն դեպքերում, երբ կպահանջվի լրացուցիչ բյուջեի հատկացում:
8. ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ ՀՕՏԾ ԻՐԱԿԱՆԱՑՈՒՄԻՑ ՀԵՏՈ
167. Համապատասխանության վերանայումը կձեռնարկվի ՀՕՏԾ-ի իրականացմանը զուգահեռ, իսկ Համապատասխանության հաշվետվությունները կպատրաստվեն ԱՄԳ-ի կողմից` յուրաքանչյուր ենթահատվածում ՀՕՏԾ-ի իրականացման ավարտից անմիջապես հետո: Իրականացմանը հաջորդող գնահատումը կկատարվի ՀՕՏԾ-ի իրականացման ամբողջական ավարտից մեկ տարի հետո:
9. ՀՈՂԵՐԻ ՕՏԱՐՄԱՆ և ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ
168. ՀՕՏԾ-ի վերջնականացման և իրականացման մանրամասն նախնական ժամանակացույցը ներկայացված է ստորև զետեղված Աղյուսակ Թ3-ում:
Աղյուսակ Թ 3. ՀՕՏԾ-ի իրականացման ժամանակացույց
._____________________________________________________________________.
|Գոր-|Գործողության անվանում |Սկզբի ամսաթիվ |Ավարտի ամսաթիվ |
|ծո- | | | |
|ղու-| | | |
|թյան| | | |
|No. | | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|1 |Նախնական ՀՕՏԾ-ի պատրաստում և |Սեպտեմբեր, |Հոկտեմբեր, 2012|
| |հաստատում |2012 | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2 |Վերջնական ՀՕՏԾ-ի պատրաստում |Հոկտեմբեր 2013|Օգոստոս 15, |
| | | |2015 |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.1 |Մանրամասն նախագծի վերջնականացում |Հոկտեմբեր 2013|Հուլիս 25, 2014|
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.2 |Արտաքին մոնիթորինգի |Նոյեմբեր 13, |Հոկտեմբեր- |
| |գործակալության վարձում |2014 |նոյեմբեր, 2015 |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.3 |Բողոքների լուծման մեխանիզմի |Հոկտեմբեր, |Օգոստոս, 2016 |
| |հաստատում |2012 | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.4 |Հանրային լսումների անցկացում |Փետրվար 19, |Եռամսյակ 3, |
| | |2014 |2016 |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.5 |ՄՉՀ` հիմնված մանրամասն նախագծի |Ապրիլ 2014 |Դեկտեմբեր 2014 |
| |վրա | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.6 |Մարդահամար և սոցիալ-տնտեսական |Մարտ 2014 |Նոյեմբեր 2014 |
| |հետազոտություն | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.7 |Արժեքների վերանայում` միավոր |Դեկտեմբեր 2014|Դեկտեմբեր 2014 |
| |արժեքների թարմացման հիման վրա | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.8 |ԱԵԱ-ների հետ նկարագրության |Դեկտեմբեր 2014|Փետրվար 2015 |
| |արձանագրությունների ստորագրում | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.9 |Նկարագրության արձանագրությունների|Հունիս 4, 2015|Հունիս 4, 2015 |
| |ծանուցում ԱԵԱ-ներին | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.10|ՀՕՏԾ վերջնականացում |Փետրվար 2015 |Հունիս 2015 |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.11|ՏԿՆ-ի, ԱԶԲ-ի կողմից վերանայում |Հունիս 2015 |Հուլիս 2015 |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.12|ՏԿՆ հաստատում |Հունիս 2015 |Օգոստոս 2015 |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.13|ԵՆԲ-ի կողմից վերանայում և |Օգոստոս 2015 |Սեպտեմբեր 2015 |
| |հաստատում | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.14|ՀՀ կառավարության հաստատում |Սեպտեմբեր 2015|Նոյեմբեր 2015 |
| |(ներառյալ Բյուջեի հաստատումը) | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.15|ՀՕՏԾ հրապարակում ԵՆԲ, ՏԿՆ և |Նոյեմբեր 2015 |Դեկտեմբեր 2015 |
| |ՀՀՃՄԾ վեբկայքերում | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.16|Հայերեն լեզվով ՀՕՏԾ տեղեկատվական |Դեկտեմբեր 2015|Մայիս 2016 |
| |ձեռնարկի տրամադրում բոլոր | | |
| |ԱԵԱ-ներին | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|2.17|ՀՕՏԾ ֆինանսական միջոցների |Նոյեմբեր 2015 |Դեկտեմբեր 2015 |
| |հատկացում | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|3 |ՀՕՏԾ իրականացում | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|3.1 |ՀՕՏԾ իրականացման ԻԽ ներգրավում և |Նոյեմբեր 2015 |Նոյեմբեր 2015 |
| |վերապատրաստում * | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|3.2 |ՀՕՏԾ իրականացման մանրամասն |Նոյեմբեր 2015 |Դեկտեմբեր 2015 |
| |Գործողությունների Պլան և | | |
| |ժամանակացույց | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|3.3 |Օտարման պայմանագրերի նախագծերի |Դեկտեմբեր 2015|Մայիս 2016 |
| |ծանուցում, | | |
| |Փոխհատուցումների/ | | |
| |օժանդակությունների համար բանկային| | |
| |հաշվեհամարների բացում | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|3.4 |Օտարման պայմանագրերի և |Դեկտեմբեր 2015|Հուլիս-Օգոստոս |
| |համաձայնագրերի ստորագրում | |2016 |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|3.5.|Հողի, շինությունների, |Դեկտեմբեր 2015|Հուլիս-Օգոստոս |
| |մշակաբույսերի, ծառերի | |2016 |
| |փոխհատուցումների վճարում | | |
| |ԱԵԱ-ներին այլ օժանդակություն/ | | |
| |վերականգնում | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|3.6 |Դատական կարգով օտարման |Մայիս, 2016 |Սեպտեմբեր- |
| |ընթացակարգերի նախաձեռնում. | |Հոկտեմբեր 2016 |
| |փոխհատուցման հանձնում դատարանի | | |
| |դեպոզիտ հաշվին, դատական հայցերի | | |
| |ներկայացման նախաձեռնում | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|3.7 |ՀՕՏԾ իրականացման արտաքին |Ապրիլ |Հունիս |
| |մոնիթորինգ Համապատասխանության |2016-1-ին ՀմՀ |2016-1-ին ՀմՀ |
| |Հաշվետվությունների (ՀմՀ) միջոցով |Հունիս |Օգոստոս |
| |(առանց դատական դեպքերի ավարտման)`|2016-2-րդ ՀմՀ |2016-2-րդ ՀմՀ |
| |ըստ ՀՕՏԾ իրականացման սահմանված |Օգոստոս |Հոկտեմբեր |
| |ենթահատվածների |2016-3-րդ ՀմՀ |2016-3-րդ ՀմՀ |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|3.8 |Շինարարական պայմանագրի ստորագրում|~ Եռամսյակ 1, |~ Եռամսյակ 1, |
| | |2016 |2016 |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|3.9 |Շինարարական աշխատանքների մեկնարկի|Հունիս 2016 **|Դեկտեմբեր 2016 |
| |ծանուցում (հիմք ընդունելով | | |
| |հաստատված Համապատասխանության | | |
| |Հաշվետվությունը) | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|4 |Ետ - ՀՕՏԾ գնահատում |Հոկտեմբեր, |Դեկտեմբեր, |
| | |2017 |2017 |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|5 |Շարունակական գործողություններ | | |
|____|_________________________________|______________|_______________|
|5.1 |Եռամսյակային առաջընթացի | | |
| |հաշվետվություններ և | | |
| |Բնապահպանական և Սոցիալական | | |
| |մոնիտորինգի կիսամյակային | | |
| |հաշվետվություններ (ԲՍՄԿՀ) | | |
._____________________________________________________________________.
* ՀՕՏԾ իրականացման ԻԽ ներգրավումը և վերապատրաստումը կիրականացվի ԱԶԲ կողմից ֆինանսավորվող Թալին-Լանջիկ հատվածի ՀՕՏԾ բյուջեի ներքո:
** Դատական գործերի անավարտվածության դեպքում նշված ժամկետը կարող է հետաձգվել մոտ 2 ամսով:
Ժ. ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ԲՅՈՒՋԵ և ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՈՒՄ
1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ
169. Ծրագրի տարաբնակեցման ծախսերը ներառում են ՀՕՏԾ իրականացմանն ուղղված փոխհատուցման, վերականգնման օժանդակության և հարակից ծախսերը: Հարակից ծախսերը, որոնք ներառում են վարչական ծախսերը, հանդիսանում են տարաբնակեցման ընդհանուր բյուջեի մաս: Չնախատեսված ծախսերը (ընդհանուր ծախսերի 15%) ևս նախատեսվել են` հաշվի առնելով գնահատված հաշվարկների հնարավոր փոփոխությունները: Եթե որևէ չնախատեսված ծախսեր պահանջվեն, կառավարությունը կապահովի լրացուցիչ միջոցների ժամանակին հատկացումը: ՀՕՏ ծախսերի հաշվարկման համակարգի որոշ առանձնահատկություններ ներկայացված են ստորև.
1) Գյուղատնտեսական և ոչ գյուղատնտեսական նշանակության հողերի փոխհատուցում իրենց փոխարինման արժեքով,
2) Շենքերի և շինությունների փոխհատուցում` փոխարինման արժեքով,
3) Բերքի փոխհատուցում,
4) Օժանդակություն խիստ ազդեցության ենթակա տնային տնտեսություններին,
5) Վերաբնակեցման և տեղափոխման ծախսերի օժանդակություն,
6) Օժանդակություն խոցելի խմբերի կենսապահովման վերականգնման համար,
7) Գրանցման ծախսեր (ներառյալ նոտարական և պետական գրանցման ծառայությունների վճարներ և պետական տուրք, ինչպես նաև ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կիրառելի հարկերի հատուցումներ),
8) ՀՕՏԾ իրականացման ծախսեր (Իրականացման ծառայություններ, օրինականացման ծախսեր, դատական ծախսեր` եթե առկա է, ԲԼՄ ծախսեր` եթե առկա է, ներքին և արտաքին մոնիտորինգ): Ընդ որում, արտաքին մոնիտորինգը ֆինանսավորվելու է վարկի միջոցներից, ուստի ներառված չէ ՀՕՏԾ բյուջեում:
2. ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՈՒՄ
2.1 Հողի փոխհատուցում
170. Գյուղատնտեսական և ոչ գյուղատնտեսական հողերի փոխհատուցումը կատարվում է անկախ որակավորված գնահատողի կողմից իրականացված գնահատման հիման վրա, կիրառելով Հավելված 4-ով նախատեսված Գնահատման մեթոդաբանությամբ սահմանված փոխարինման արժեքի հաշվարկման բանաձևը: Փոխհատուցումը կատարվում է փոխարինման արժեքով գումարած 15%` շուկայական արժեքի և գործարքային ծախսերի կամ կադաստրային արժեքի հիման վրա (որն ավելի բարձր է):
171. Հողերի փոխհատուցման արժեքը սահմանված է Ժ1 Աղյուսակով` ըստ հողերի տեսակների: Ձեռքբերվող հողերի ընդհանուր արժեքը կազմում է 216,914,982.4 ՀՀ դրամ` 1,551,668.47 մ2 հողի համար: Մասնավոր սեփականություն հանդիսացող հողամասերի սեփականատերերին տրվող փոխհատուցումը կազմում է 119,940,391.12 ՀՀ դրամ` 339,463.48 մ2 հողի համար: Պետական սեփականություն հանդիսացող հողերի համար փոխհատուցում չի նախատեսվում:
172. Աղյուսակ Ժ1-ը մանրամասնում է հողերի փոխհատուցման միավոր արժեքներն ըստ տեսակի և ազդակիր համայնքների:
Աղյուսակ Ժ 1. Ազդեցության ենթակա հողերի փոխհատուցման արժեքներն ըստ
տեսակի և ազդակիր համայնքի
._________________________________________________________________________.
|Համայնք|Ազդեցության |Միավոր |Արժեք (ՀՀԴ) |15% Օժանդա- |Ընդհանուր |
| |ենթակա հող |արժեք | |կություն |փոխհատուցում |
| |(քմ) |(ՀՀԴ/քմ)| |(ՀՀԴ) |(ՀՀԴ) |
|_________________________________________________________________________|
|Մասնավոր սեփականություն հանդիսացող գյուղատնտեսական նշանակության հողեր |
|_________________________________________________________________________|
|Մարալիկ| 18,792.89| 122.81| 2,307,954.82| 346,193.22| 2,654,148.04|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ազատան | 72,931.46| 222.93| 16,258,610.38| 2,438,791.56| 18,697,401.93|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Բենիա- | 14,796.23| 211.42| 3,128,218.95| 469,232.84| 3,597,451.79|
|մին | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Լանջիկ | 10,941.98| 101.75| 1,113,346.47| 167,001.97| 1,280,348.43|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Լուսա- | 15,587.28| 119.38| 1,860,809.49| 279,121.42| 2,139,930.91|
|կերտ | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Հայրեն-| 25,811.26| 101.56| 2,621,391.57| 393,208.73| 3,014,600.30|
|յաց | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Հոռոմ | 49,745.24| 101.42| 5,045,162.24| 756,774.34| 5,801,936.58|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ձորակապ| 70,067.88| 72.34| 5,068,710.44| 760,306.57| 5,829,017.01|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Սառ- | 1,674.17| 105| 175,787.85| 26,368.18| 202,156.03|
|նաղբ- | | | | | |
|յուր | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ընդհա- | 280,348.39| | 37,579,992.19| 5,636,998.83| 43,216,991.02|
|նուր | | | | | |
|_________________________________________________________________________|
|Մասնավոր սեփականություն հանդիսացող բնակավայրերի և առևտրային |
|նշանակության հողեր |
|_________________________________________________________________________|
|Մարալիկ| 12,411.26|1,248.10| 15,490,493.61| 2,323,574.04| 17,814,067.65|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ազատան | 9,695.22|1,427.23| 13,837,308.84| 2,075,596.33| 15,912,905.17|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Բենիա- | 7,708.73|1,447.05| 11,154,917.75| 1,673,237.66| 12,828,155.41|
|մին | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Լանջիկ | 0| 0| 0.00| 0.00| 0.00|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Լուսա- | 3,138.38|1,102.00| 3,458,494.76| 518,774.21| 3,977,268.97|
|կերտ | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Հայրեն-| 0| 0| 0.00| 0.00| 0.00|
|յաց | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Հոռոմ | 815.79|1,210.00| 987,105.90| 148,065.89| 1,135,171.79|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ձորակապ| 25,345.71| 859.62| 21,787,679.23| 3,268,151.88| 25,055,831.11|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Սառ- | 0| 0| 0.00| 0.00| 0.00|
|նաղբ- | | | | | |
|յուր | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ընդհա- | 59,115.09| | 66,716,000.08|10,007,400.01| 76,723,400.10|
|նուր | | | | | |
|_________________________________________________________________________|
|Համայնքային սեփականություն հանդիսացող գյուղատնտեսական նշանակության հողեր |
|_________________________________________________________________________|
|Մարալիկ| 37,018.78| 55.72| 2,062,686.42| 309,402.96| 2,372,089.38|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ազատան | 138,137.12| 106.37| 14,693,645.45| 2,204,046.82| 16,897,692.27|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Բենիա- | 145,049.88| 68.81| 9,980,882.24| 1,497,132.34| 11,478,014.58|
|մին | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Լանջիկ | 35,343.55| 58.34| 2,061,942.71| 309,291.41| 2,371,234.11|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Լուսա- | 330,231.73| 44.54| 14,708,521.25| 2,206,278.19| 16,914,799.44|
|կերտ | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Հայրեն-| 109,041.73| 53.67| 5,852,269.65| 877,840.45| 6,730,110.10|
|յաց | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Հոռոմ | 68,100.12| 71.58| 4,874,606.59| 731,190.99| 5,605,797.58|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ձորակապ| 224,326.62| 32.45| 7,279,398.82| 1,091,909.82| 8,371,308.64|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Սառ- | 18,682.95| 57.62| 1,076,511.58| 161,476.74| 1,237,988.32|
|նաղբ- | | | | | |
|յուր | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ընդհա- |1,105,932.48| | 62,590,464.71| 9,388,569.72| 71,979,034.42|
|նուր | | | | | |
|_________________________________________________________________________|
|Համայնքային սեփականություն հանդիսացող բնակավայրերի և առևտրային |
|նշանակության հողեր |
|_________________________________________________________________________|
|Մարալիկ| 31,320.23| 128.13| 4,013,061.07| 601,959.16| 4,615,020.23|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ազատան | 16,681.48| 547.1| 9,126,437.71| 1,368,965.66| 10,495,403.36|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Բենիա- | 5,280.21| 85.93| 453,728.45| 68,059.27| 521,787.71|
|մին | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Լանջիկ | 0| 0| 0.00| 0.00| 0.00|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Լուսա- | 10,424.55| 744.68| 7,762,953.89| 1,164,443.08| 8,927,396.98|
|կերտ | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Հայրեն-| 0| 0| 0.00| 0.00| 0.00|
|յաց | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Հոռոմ | 290.39| 72| 20,908.08| 3,136.21| 24,044.29|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ձորակապ| 8,247.24| 43.43| 358,177.63| 53,726.64| 411,904.28|
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Սառ- | 0| 0| 0.00| 0.00| 0.00|
|նաղբ- | | | | | |
|յուր | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ընդհա- | 72,244.10| | 21,735,266.83| 3,260,290.02| 24,995,556.85|
|նուր | | | | | |
|_________________________________________________________________________|
|Պետական սեփականություն հանդիսացող հողեր |
|_________________________________________________________________________|
|Մարալիկ| 0| | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ազատան | 14,553.72| | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Բենիա- | 2,937.62| | | | |
|մին | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Լանջիկ | 0| | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Լուսա- | 46.83| | | | |
|կերտ | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Հայրեն-| 3,755.02| | | | |
|յաց | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Հոռոմ | 5,847.28| | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ձորակապ| 6,887.94| | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Սառ- | 0.00| | | | |
|նաղբ- | | | | | |
|յուր | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Ընդհա- | 34,028.41| | | | |
|նուր | | | | | |
|_________________________________________________________________________|
|Ընդհանուր |
|_________________________________________________________________________|
|Մասնա- | 339,463.48| |104,295,992.28|15,644,398.84|119,940,391.12|
|վոր | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Համայն-|1,178,176.58| | 84,325,731.55|12,648,859.73| 96,974,591.28|
|քային | | | | | |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|Պետական| 34,028.41| | 0| 0| 0 |
|_______|____________|________|______________|_____________|______________|
|ԸՆԴԱ- |1,551,668.47| |188,621,723.83|28,293,258.57|216,914,982.40|
|ՄԵՆԸ | | | | | |
._________________________________________________________________________.
2.2 Վարձակալության փոխհատուցումը
173. Ծրագրի արդյունքում ազդեցության են ենթակա 15 համայնքային և պետական հողերի 18 վարձակալներ: 15 հողերից 14-ը համայնքային սեփականության հողեր են, իսկ 1-ը` պետական: Ինչ վերաբերում է վարձակալության ժամկետին, ապա հողերից մեկի վարձակալության իրավունքը 15 տարուց պակաս է, 13 հողերի վարձակալության իրավունքը 25 տարուց պակաս է, և մեկ հող ունի 25 տարուց ավել վարձակալության իրավունք: Նշված ԱԵՏՏ-ների ՀՕՏՇ-ով սահմանված փոխհատուցման իրավունքներին համապատասխան հաշվարկված փոխհատուցումը սահմանված է Աղյուսակ Ժ2-ում:
Աղյուսակ Ժ2. Վարձակալված հողերի փոխհատուցումը
._____________________________________________________________________.
|Հողի տեսակը |Հողամասը |Միավոր|Ընդհանուր |Օժանդա- |Վարձակա- |
|_____________| |արժեք |արժեք |կություն |լության |
|Վարձակալու- | | | |15% |փոխհատու- |
|թյան տեսակը | | | | |ցում |
| |_____________|______|____________|__________|__________|
| |No.|Ազդեցու- |ՀՀԴ/քմ|ՀՀԴ |ՀՀԴ |ՀՀԴ |
| | |թյան | | | | |
| | |ենթակա | | | | |
| | |մասը քառ.| | | | |
| | |մետրով | | | | |
|_____________|___|_________|______|____________|__________|__________|
|< 15 տարի | | | | | | |
|(14%) | | | | | | |
|_____________|___|_________|______|____________|__________|__________|
|Գյուղատնտեսա-| 1| 1,273.06| 103| 131,125.00| 19,669.00| 21,111.00|
|կան | | | | | | |
|նշանակության | | | | | | |
|հողամաս | | | | | | |
|_____________|___|_________|______|____________|__________|__________|
|< 25 տարի | | | | | | |
|(20%) | | | | | | |
|_____________|___|_________|______|____________|__________|__________|
|Գյուղատնտեսա-|13*|45,788.66|83.54 |3,825,185.00|573,778.00|879,793.00|
|կան | | | | | | |
|նշանակության | | | | | | |
|հողամաս | | | | | | |
|_____________|___|_________|______|____________|__________|__________|
|> 25 տարի | | | | | | |
|(25%) | | | | | | |
|_____________|___|_________|______|____________|__________|__________|
|Գյուղատնտեսա-| 1| 506.97| 26.75| 13,561.00| 2,034.00| 3,899.00|
|կան | | | | | | |
|նշանակության | | | | | | |
|հողամաս | | | | | | |
|_____________|___|_________|______|____________|__________|__________|
|Ընդհանուր | 15|47,568.69|213.29|3,969,871.00|595,481.00|904,803.00|
|_____________________________________________________________________|
|* 13 հողամասեր վարձակալվում են 16 տնային տնտեսությունների կողմից: |
|Դրանցից երեք տնային տնտեսություններ վարձակալում են միևնույն |
|հողամասը, որոնց փոխհատուցումը կազմում է համապատասխանաբար 4952.00, |
|32929.00 և 52900.00 ՀՀ դրամ: Այս երեք ԱԵՏՏ-ների փոխհատուցումները |
|արդեն իսկ ներառված են վարձակալված հողամասերի փոխհատուցման բյուջեում: |
._____________________________________________________________________.
174. Ի լրումն վարձակալների, Ծրագրի շրջանակներում ազդեցության են ենթակա նաև համայնքային սեփականություն հանդիսացող գյուղատնտեսական նշանակության յոթ հողամասերի վեց հողօգտագործողներ (իրավական կարգավիճակ ստանալու ոչ ենթակա ԱԵՏՏ): Համաձայն ՀՕՏՇ իրավունքների մատրիցայի` այս խմբի ԱԵՏՏ-ներն իրավասու են ստանալու փոխհատուցում հողամասի վրա կատարված բարելավումների համար: Այս խմբի համար նախատեսված փոխհատուցումների արժեքը ներառված է մշակաբույսերի համար նախատեսված փոխհատուցումների գլխում:
2.3 Շենքերի, շինությունների փոխհատուցումը
175. Կառույցների (շենք, շինությունների) փոխհատուցումը հիմնված է որակավորված գնահատողի կողմից կատարված գնահատման վրա: Բնակելի շենքերի և շինությունների համար տրվում է դրամական փոխհատուցում փոխարինման արժեքին հավելյալ 15% գումարի չափով, անկախ շինության կամ տան իրավական կարգավիճակից և դրա նկատմամբ ԱԵԱ-ի գրանցված իրավունքներից: Ոչ բնակելի ինքնակամ կառույցները փոխհատուցվում են նույն հիմունքներով` միայն դրանց օրինականացումից և իրավունքների պետական գրանցումից հետո: Ընդ որում, փոխարինման արժեքը գնահատվում է շինության տեսակի, նյութերի արժեքի, աշխատանքի, տրանսպորտային/ շինարարական այլ ծախսերի հիման վրա, առանց ամորտիզացիոն կամ գործարքային ծախսերի մասհանումների: Մասնակի ազդեցության դեպքում, եթե շինության սեփականատերը չի ցանկանում տեղափոխել այն, փոխհատուցումը տրվում է միայն ազդեցության ենթակա մասի և վերանորոգման համար:
176. Շենք, շինությունների և կառույցների փոխհատուցմանը գնահատված ընդհանուր արժեքը կազմում է 278,107,409.00 ՀՀ դրամ: Փոխհատուցման արժեքը ներառում է շինությունների փոխարինման արժեքը (241,832,530.00 ՀՀ դրամ) գումարած 15%-ը (36,274,879.00 ՀՀ դրամ): Ազդեցության ենթակա շինությունների շարքում են բնակելի և հասարակական կառույցներ (հյուրանոց, ռեստորան): Մասնավորապես, Ծրագրի արդյունքում ազդեցության կենթարկվեն երեք բնակելի շինություններ: Ազդեցության ենթակա շինությունների փոխհատուցման մանրամասները տե՛ս Աղյուսակ Ժ3-ում:
Աղյուսակ Ժ3. Շինությունների և կառույցների փոխհատուցումը.
._________________________________________________________________________.
|Տեսակ |Ազդեցության|Միավոր |Արժեք (ՀՀԴ) |15% |Ընդհանուր |
| |ենթակա |արժեք (քմ)| |Օժանդակու- |փոխհատուցում |
| |շինություն | | |թյուն (ՀՀԴ) |(ՀՀԴ) |
| |___________| | | | |
| |No.|քմ | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Բնակե-| 3| 363.88|320,295.12|116,548,988.00|17,482,348.00|134,031,336.00|
|լի | | | | | | |
|տուն/ | | | | | | |
|կա- | | | | | | |
|ռույց | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Քարե | 5| 56.26| 61,388.14| 3,453,697.00| 518,055.00| 3,971,752.00|
|պարիսպ| | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Ավտո- | 1| 131|127,214.69| 16,665,124.00| 2,499,768.00| 19,164,892.00|
|սպա- | | | | | | |
|սարկ- | | | | | | |
|ման | | | | | | |
|կենտ- | | | | | | |
|րոն | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Օժան- | 1| 1.6|126,643.13| 202,629.00| 30,395.00| 233,024.00|
|դակ | | | | | | |
|կա- | | | | | | |
|ռույց | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Սան- | 1| 5.74| 44,877.18| 257,595.00| 38,639.00| 296,234.00|
|հան- | | | | | | |
|գույց | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Գազա- | 1| 20.61|148,478.36| 3,060,139.00| 459,020.00| 3,519,159.00|
|լցակա-| | | | | | |
|յան | | | | | | |
|(ձեռ- | | | | | | |
|նարկ. | | | | | | |
|գործ. | | | | | | |
|ժամա- | | | | | | |
|նակա- | | | | | | |
|վոր | | | | | | |
|դադա- | | | | | | |
|րե- | | | | | | |
|ցում) | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Ռեստո-| 1| 645.92| 67,674.24| 43,712,145.00| 6,556,821.00| 50,268,966.00|
|րան | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Բետոնե| 1| 20.68|109,023.31| 2,254,602.00| 338,190.00| 2,592,792.00|
|պատ | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Հասա- | 2| 170.27|151,376.44| 25,774,866.00| 3,866,230.00| 29,641,096.00|
|րակա- | | | | | | |
|կան | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Հյու- | 1| 309.52| 93,247.09| 28,861,840.00| 4,329,276.00| 33,191,116.00|
|րանոց | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Բետոնե| 2| 134.2| 6,595.59| 885,128.00| 132,770.00| 1,017,898.00|
|պլատ- | | | | | | |
|ֆորմ | | | | | | |
|(լըք- | | | | | | |
|ված) | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Ջրավա-| 1| 2.79| 55,834.05| 155,777.00| 23,367.00| 179,144.00|
|զան | | | | | | |
|շատր- | | | | | | |
|վանով | | | | | | |
|______|___|_______|__________|______________|_____________|______________|
|Ընդհա-| 20|1862.47| |241,832,530.00|36,274,879.00|278,107,409.00|
|նուր | | | | | | |
._________________________________________________________________________.
2.4 Մշակաբույսերի փոխհատուցումը
177. Մշակաբույսերի կորստի համար դրամական փոխհատուցում կտրամադրվի բոլոր ԱԵՏՏ-ներին` ակնկալվող բերքի համախառն արժեքով: Փոխհատուցումը սահմանվում է նախորդ երեք տարիների մշակաբույսերի միջին եկամտաբերության ցուցանիշների և մշակաբույսերի ընթացիկ շուկայական փոխարժեքի հիման վրա: Մշակաբույսերի միջին եկամտաբերությունը յուրաքանչյուր համայնքում տարբեր է, ինչը հիմք է ընդունվել ընդհանուր մշակաբույսի կորստի և վճարվելիք փոխհատուցման գումարի գնահատման ընթացքում: Ազդեցության ենթակա տարածքի (334,151.96 քմ) համար մշակաբույսերի ընդհանուր փոխհատուցումը կազմում է 72,787,385.33 ՀՀԴ: Մանրամասները տե՛ս Աղյուսակ Ժ4-ում:
Աղյուսակ Ժ4. Մշակաբույսերի փոխհատուցում
.___________________________________________________________________.
|Համայնք |Ազդեցության|Մշակա- |Ընդհանուր |Շուկայական|Փոխհատուցումը|
|___________|ենթակա |բույս |կորուստ |արժեք |(ՀՀ դրամ) |
|Բերքի |տարածք |(Կգ/քմ)| | | |
|տեսականի | | | | | |
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Մարալիկ | | | | | |
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ցորեն | 12,041.91| 0.36| 4,274.88| 159.5| 681,843.05|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Գարի | 2,290.35| 0.35| 808.49| 163.1| 131,865.30|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կորնգան | 12,859.95| 0.37| 4,758.18| 447.0| 2,126,907.13|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կարտոֆիլ | 8,958.76| 2.67| 23,919.89| 159.0| 3,803,262.38|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Խոտ | 103.04| 0.36| 37.20| 60.0| 2,231.85|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 36,254.01| | 33,798.64| | 6,746,109.71|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ազատան | | | | | |
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ցորեն | 26,065.19| 0.49| 12,771.94| 159.50| 2,037,124.92|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Գարի | 8,220.57| 0.46| 3,756.80| 163.10| 612,734.16|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Առվույտ | 1,531.86| 0.34| 513.17| 68.90| 35,357.63|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կարտոֆիլ | 44,347.80| 2.75|121,956.45| 159.00|19,391,075.55|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 80,165.42| |138,998.37| |22,076,292.26|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Բենիամին | | | | | |
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ցորեն | 5,139.74| 0.37| 1,901.70| 159.50| 303,321.76|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կորնգան | 1,152.61| 0.40| 461.04| 447.00| 206,086.67|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Առվույտ | 3,180.37| 0.65| 2,067.24| 68.90| 142,432.87|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կարտոֆիլ | 12,281.83| 2.06| 25,300.57| 159.00| 4,022,790.60|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 21,754.55| | 29,730.56| | 4,674,631.89|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Լանջիկ | | | | | |
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ցորեն | 3,183.34| 0.28| 891.34| 159.50| 142,167.96|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Գարի | 6,595.38| 0.24| 1,582.89| 163.10| 258,169.55|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կորնգան | 2,436.32| 0.44| 1,071.98| 447.00| 479,175.42|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 12,215.04| | 3,546.21| | 879,512.94|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Լուսակերտ | | | | | |
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ցորեն | 7,443.10| 0.25| 1,860.78| 159.50| 296,793.61|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Գարի | 5,070.96| 0.22| 1,115.61| 163.10| 181,956.19|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կորնգան | 575.47| 0.40| 230.19| 447.00| 102,894.04|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կարտոֆիլ | 18,974.82| 2.50| 47,437.05| 159.00| 7,542,490.95|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 32,064.35| | 50,643.62| | 8,124,134.79|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Հայրենյաց | | | | | |
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ցորեն | 16,087.00| 0.40| 6,434.80| 159.50| 1,026,350.60|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Գարի | 5,785.58| 0.30| 1,735.67| 163.10| 283,088.43|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կորնգան | 3,732.79| 0.40| 1,493.12| 447.00| 667,422.85|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Խոտ | 205,89| 0.30| 61.77| 60.00| 3,706.02|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 25,811.26| | 9,725.36| | 1,980,567.90|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Հոռոմ | | | | | |
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ցորեն | 26,880.05| 0.30| 8,064.02| 159.50| 1,286,210.39|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Գարի | 20,011.86| 0.25| 5,002.97| 163.10| 815,983.59|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կորնգան | 2,166.98| 0.40| 866.79| 447.00| 387,456.02|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Խոտ | 686.35| 0.30| 205.91| 60.00| 12,354.30|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 49,745.24| | 14,139.68| | 2,502,004.31|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ձորակապ | | | | | |
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ցորեն | 23,872.43| 0.55| 13,129.84| 159.50| 2,094,208.92|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Գարի | 1,613.80| 0.35| 564.83| 163.10| 92,123.77|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կորնգան | 9,404.38| 0.55| 5,172.41| 447.00| 2,312,066.82|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Առվույտ | 6,595.43| 0.50| 3,297.72| 68.90| 227,212.56|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կարտոֆիլ | 32,981.89| 4.00|131,927.56| 159.00|20,976,482.04|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 74,467.93| |154,092.35| |25,702,094.12|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Սառնաղբյուր| | | | | |
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ցորեն | 245.30| 0.40| 98.12| 159.50| 15,650.14|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Գարի | 957.00| 0.35| 334.95| 163.10| 54,630.35|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Կորնգան | 131.99| 0.40| 52.80| 447.00| 23,599.81|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Խոտ | 339.88| 0.40| 135.95| 60.00| 8,157.12|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 1,674.17| | 621.82| | 102,037.42|
|___________|___________|_______|__________|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 334,151.97| |435,296.60| |72,787,385.33|
.___________________________________________________________________.
2.5 Ծառերի փոխհատուցումը
Պտղատու ծառերի փոխհատուցում
178. Պտղատու ծառերը գնահատվում են ըստ իրենց տեսակի և տարիքային խմբի, այն է` նորատունկ, դեռ ոչ բերքատու և բերքատու: Նորատունկ ծառերի արժեքը հաշվարկվում է շուկայում նմանատիպ տնկիների գների հիման վրա: Հասուն դեռ ոչ բերքատու ծառերի արժեքը հաշվարկվում է` հիմնվելով վերականգնողական արժեքի վրա, որը հանդիսանում է տնկիի արժեքը` գումարած ներդրումները (ջուր և պարարտանյութեր) այն տարիների համար, որոնք անհրաժեշտ են, որպեսզի ծառը հասնի բերքատվության տարիքին: Բերքատու ծառերի արժեքը հաշվարկվում է` հիմնվելով կորցրած եկամտի վերականգնողական արժեքի վրա, որը հաշվարկվում է 1 տարվա եկամտի շուկայական զուտ եկամուտը բազմապատկելով այն տարիների թվով, որոնք անհրաժեշտ են, որպեսզի ծառը հասնի լիարժեք բերքատվության տարիքի: Պտղատու ծառերի փոխհատուցումը ներկայացված է Աղյուսակ Ժ5-ում: Պտղատու ծառերի ընդհանուր փոխհատուցումը կազմում է 624,400.00 ՀՀ դրամ:
Աղյուսակ Ժ5: Պտղատու ծառերի փոխհատուցումը
._____________________________________
|Պտղատու |Նորատունկ |
|ծառի |__________________________|
|տեսակ |Քանակ|Միավոր |Ընդհանուր |
| | |արժեք |(ՀՀ դրամ) |
| | |(ՀՀ դրամ)| |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
|_________|_____|_________|__________|
|Բալ | 0| 0| 0|
|_________|_____|_________|__________|
|Խնձոր | 30| 1,500.00| 45,000.00|
|_________|_____|_________|__________|
|Կեռաս | 10| 1,500.00| 15,000.00|
|_________|_____|_________|__________|
|Սալոր | 0| 0| 0|
|_________|_____|_________|__________|
|Տանձ | 21| 1,500.00| 31,500.00|
|_________|_____|_________|__________|
|Ծիրան | 7| 1,500.00| 10,500.00|
|_________|_____|_________|__________|
|Ընդհանուր| 68| |102,000.00|
._____________________________________
.__________ __________________________________________________________.
|Պտղատու | |Բերքատու |Ընդհանուր |
|ծառի | |______________________________________________|պտղատու |
|տեսակ | |Քա-|Բերքատ-|Շուկա-|Բերքա-|Միավոր |Ընդհանուր |ծառերի |
| | |նակ|վու- |յական |տու |արժեք |(ՀՀ դրամ) |արժեք |
| | | |թյուն |արժեք |դառ- |(ՀՀ դրամ)| |(ՀՀ դրամ) |
| | | |(1 կգ |(1 կգ)|նալու | | | |
| | | |/ծառ) | |տարիք-| | | |
| | | | | |ների | | | |
| | | | | |քանակ | | | |
|_________| |___|_______|______|______|_________|__________|__________|
|Բալ | | 12| 30| 200| 5|30,000.00|360,000.00|360,000.00|
|_________| |___|_______|______|______|_________|__________|__________|
|Խնձոր | | 1| 40| 200| 5|40,000.00| 40,000.00| 85,000.00|
|_________| |___|_______|______|______|_________|__________|__________|
|Կեռաս | | 0| -| -| -| -| 0| 15,000.00|
|_________| |___|_______|______|______|_________|__________|__________|
|Սալոր | | 1| 70| 120| 6|50,400.00| 50,400.00| 50,400.00|
|_________| |___|_______|______|______|_________|__________|__________|
|Տանձ | | 1| 80| 180| 5|72,000.00| 72,000.00|103,500.00|
|_________| |___|_______|______|______|_________|__________|__________|
|Ծիրան | | 0| -| -| -| -| 0| 10,500.00|
|_________| |___|_______|______|______|_________|__________|__________|
|Ընդհանուր| | 15| | | | |522,400.00|624,400.00|
.__________ __________________________________________________________.
Փայտանյութ տվող ծառերի փոխհատուցում
179. Փայտանյութ տվող ծառերի գնահատման ժամանակ օգտագործվում են հետևյալ տվյալները` ծառատեսակ, ծառի պարագիծը սմ-ով` չափված գետնից 1.3 մ բարձրությամբ` կեղևի հետ միասին և վերամշակման ենթակա բնի երկարությունը (բարձրությունը) մետրով: Փայտանյութ տվող ծառերի փոխհատուցման արժեքի հաշվարկման համար կիրառվում է հետևյալ բանաձևը` փայտանյութ տվող ծառերի շուկայական արժեքը= (1 խմ շինափայտի շուկայական արժեքը X շինափայտի ծավալը + խմ վառելափայտի շուկայական արժեքը X վառելափայտի ծավալը) - մինչև վաճառատեղ հասցնելը կատարված համախառն ծախսերը: Ընդ որում, փայտանյութ տվող ծառերի բաժանումը միջին և խոշոր խմբերի կրում է զուտ նկարագրողական/տեղեկատվական բնույթ, փայտանյութ տվող ծառի տարիքը չի ազդում ծառի արժեքի վրա, քանի որ փայտանյութ տվող ծառերի արժեքը հաշվարկվել է` հիմք ընդունելով շինփայտի ծավալը և դրա 1 խմ-ի շուկայական արժեքը:
180. Փայտանյութ տվող ծառերի փոխհատուցումը կազմում է 110,500.00 ՀՀ դրամ միջին աճի ծառերի համար և 508,300.00 ՀՀ դրամ` հասուն աճի ծառերի համար` ընդամենը կազմելով 618800.00 ՀՀ դրամ, ինչպես ներկայացված է Աղյուսակ Ժ6-ում:
Աղյուսակ Ժ6: Փայտանյութ տվող ծառերի փոխհատուցումը
._____________________________________________________________________.
|Փայտա-|Միջին |Խոշոր |Ընդհանուր |
|նյութ |________________________|________________________|փայտանյութ |
|տվող |Քա-|Միավոր |Ընդհանուր |Քա-|Միավոր |Ընդհանուր |տվող ծառերի |
|ծառի |նակ|արժեք |(ՀՀ դրամ) |նակ|արժեք |(ՀՀ դրամ) |արժեք |
|տեսակ | |(ՀՀ դրամ)| | |(ՀՀ դրամ)| |(ՀՀ դրամ) |
|______|___|_________|__________|___|_________|__________|____________|
|Հացենի| 5|22,100.00|110,500.00| 19|22,100.00|419,900.00| 530,400.00|
|______|___|_________|__________|___|_________|__________|____________|
|ՈՒռենի| 0| | 0| 4|22,100.00| 88,400.00| 88,400.00|
|______|___|_________|__________|___|_________|__________|____________|
|Բարդի | 0| | 0| 0| | 0| 0|
|______|___|_________|__________|___|_________|__________|____________|
|Ընդհա-| 5| |110,500.00| 23| |508,300.00| 618,800.00|
|նուր | | | | | | | |
._____________________________________________________________________.
Դեկորատիվ ծառերի փոխհատուցում
181. Դեկորատիվ ծառերի փոխհատուցումը կազմում 1,410,000.00 ՀՀ դրամ: Փոխհատուցման զգալի մասը կազմում է եղևնիների համար տրվող փոխհատուցումը: Աղյուսակ Ժ7-ը ներկայացնում է միավոր արժեքները և ընդհանուր փոխհատուցումը, որը պետք է տրամադրվի այս կորուստների համար:
Աղյուսակ Ժ7: Դեկորատիվ ծառերի փոխհատուցումը
.__________________________________________.
|Դեկորատիվ |Քանակ|Միավոր արժեք|Ընդհանուր |
|ծառի տեսակ| |(ՀՀ դրամ) |(ՀՀ դրամ) |
|__________|_____|____________|____________|
|Եղևնի | 6| 233,333.33|1,400,000.00|
|__________|_____|____________|____________|
|Թույա | 1| 10,000.00| 10,000.00|
|__________|_____|____________|____________|
|Ընդհանուր | 7| |1,410,000.00|
.__________________________________________.
2.6 Փոխհատուցում ձեռնարկատիրական գործունեության և եկամտի կորստի համար
Ձեռնարկատիրական գործունեության դադարեցում
182. Հարկային հայտարարագրով ձեռնարկատիրական գործունեության մշտական դադարեցման դիմաց փոխհատուցման միավոր արժեքը հաշվարկվում է հիմք ընդունելով 1 տարվա զուտ եկամուտը: Գնահատումը իրականացվել է ձեռնարկատիրական գործունեության սեփականատերերի հետ խորհրդակցությունների միջոցով: Երեք ձեռնարկատիրական գործունեության դադարեցման դիմաց առավելագույն հնարավոր ընդհանուր փոխհատուցումը կազմում է 18.834.082,0 ՀՀ դրամ:
Աղյուսակ Ժ8: Ձեռնարկատիրական գործունեության դադարեցման դիմաց
փոխհատուցումը
.____________________________________________________________________.
|Ձեռնարկատիրական |Փոխհատուցում`|Պետական |Ընդհանուր |Ընդհանուր |
|գործունեությունը|հաշվարկված |գրանցման |փոխհատուցում|փոխհատուցում`|
| |տարեկան զուտ |լիցենզիայի|(ՀՀ դրամ) |հաշվարկված |
| |եկամտի հիման |վճար | |հնարավոր |
| |վրա (ՀՀ դրամ)|(ՀՀ դրամ) | |առավելագույն |
| | | | |12 ամիսների |
| | | | |համար |
| | | | |(ՀՀ դրամ) |
|____________________________________________________________________|
|Մշտական ազդեցություն հարկային հայտարարագրով |
|____________________________________________________________________|
|Տեխսպասարկման | 114,448.00| 3,000.00| 117,448.00| 117,448.00|
|կայան (Մարալիկ) | | | | |
|____________________________________________________________________|
|Ժամանակավոր ազդեցություն հարկային հայտարարագրով * |
|____________________________________________________________________|
|Գազալցակայան | 1,532,419.50| |1,532,419.50| 18.389.034,0|
|(Հոռոմ) | | | | |
|________________|_____________|__________|____________|_____________|
|Հանրային սնունդ/| 27,300.00| | 27,300.00| 327.600,0|
|ռեստորան | | | | |
|(Բենիամին) | | | | |
|________________|_____________|__________|____________|_____________|
|Ընդհանուր | 1,674,167.5| | 1,674,167.5| 18.834.082,0|
|____________________________________________________________________|
|* Քանի որ ժամանակավոր ազդեցության տևողությունը (այն է` |
|ձեռնարկատիրական գործունեության դադարեցման ամիսների թիվը) հնարավոր չէ|
|ներկայումս պարզել, փոխհատուցումը հաշվարկվել է 1 ամսվա դադարեցման |
|համար: Վերջնական փոխհատուցումը կհաշվարկվի հիմք ընդունելով փաստացի |
|դադարեցման ամիսները (բայց ոչ ավել, քան 12 ամիս)` բազմապատկելով |
|դադարեցման ամիսների թիվը մեկ ամսվա համար հաշվարկված փոխհատուցման |
|գումարով: Այնուամենայնիվ, ժամանակավոր ազդեցության ենթակա |
|ձեռնարկատիրական գործունեությունների համար վերջնական բյուջեում |
|հաշվարկվել է հնարավոր առավելագույն (12 ամիս) փոխհատուցումը: |
.____________________________________________________________________.
Աշխատանքի կորուստ
183. Վերոնշյալ ձեռնարկատիրական գործունեություններում ներգրավված աշխատողները, որոնք կորցնում են եկամուտը, կստանան վեց ամսվա միջին աշխատավարձի չափով փոխհատուցում: Աշխատանքի կորստի արդյունքում ազդեցություն կենթարկվեն 11 աշխատողներ: Փոխհատուցման ընդհանուր արժեքը կկազմի 5,400,000.00 ՀՀ դրամ: Մանրամասների համար տես Աղյուսակ Ժ9:
Աղյուսակ Ժ9: Փոխհատուցումը աշխատանքի կորստի դիմաց
.________________________________________________________.
|Sl. No.|Համայնք |Աշխատողներ|Մեկ ամսվա |Ընդհանուր |
| | |(քանակ) * |ընդհանուր |փոխհատուցում |
| | | |միջին |հաշվարկված |
| | | |աշխատավարձ|հնարավոր |
| | | |(ՀՀ դրամ) |առավելագույն |
| | | | |6 ամիսների համար|
| | | | |(ՀՀ դրամ) ** |
|________________________________________________________|
|Ժամանակավոր ազդեցություն հարկային հայտարարագրով * |
|________________________________________________________|
| 1 |Հոռոմ | 8|680,000.00| 4,080,000.00|
|_______|_________|__________|__________|________________|
| 2 |Բենիամին | 3|220,000.00| 1,320,000.00|
|_______|_________|__________|__________|________________|
| 3 |Ընդհանուր| | | 5,400,000.00|
|________________________________________________________|
|* Քանի որ ժամանակավոր ազդեցության ենթակա աշխատողների |
|թիվը հնարավոր չի եղել պարզել ՀՕՏԾ պատրաստման փուլում |
|(համապատասխան տվյալները ժամանակին չեն ստացվել |
|պատասխանատու մարմնի կողմից), փոխհատուցումը հաշվարկվել է |
|ազդեցության ենթակա ձեռնարկատիրական գործունեության |
|սեփականատերերի կողմից ստացված տվյալների հիման վրա: |
|Այնուամենայնիվ, ազդեցության ենթակա աշխատողների վերջնական|
|թիվը կճշգրտվի պաշտոնական տվյալների հիման վրա, և |
|փոխհատուցումը կթարմացվի (եթե անհրաժեշտ է) մինչ ՀՕՏԾ |
|իրականացման մեկնարկը: |
| |
|** Ընդհանուր փոխհատուցումը հաշվարկվել է` դիտարկելով |
|աշխատանքի ժամանակավոր դադարեցման հնարավոր առավելագույն |
|ամիսների թիվը, այն է` 6 ամիս ըստ ՀՕՏՇ-ի: Այնուամենայնիվ,|
|փոխհատուցման վճարումը կիրականացվի ձեռնարկատիրական |
|գործունեության փաստացի ժամանակավոր դադարեցման ամիսների |
|հիման վրա (տե՛ս նաև աղյուսակ Ժ8): |
.________________________________________________________.
2.7 ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ՕԺԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Օժանդակություն խիստ ազդեցությունների դեպքում
184. Խիստ ազդեցության ենթակա ԱԵՏՏ-ները, որոնք կորցնում են մշակվող հողի 10 և ավելի տոկոսը 273-ն են: Գյուղատնտեսական նշանակության հողի կորուստ ունեցող խիստ ազդեցության ենթակա տնային տնտեսությունների համար նախատեսվում է լրացուցիչ փոխհատուցում մեկ տարվա մշակաբույսի շուկայական համախառն արժեքի չափով: Մյուսները ստանում են օժանդակություն` «Նվազագույն ամսական աշխատավարձի մասին» ՀՀ օրենքի (2015 թվականի հունվարի 7-ի դրությամբ գործող խմբագրություն) 1-ին հոդվածով սահմանված նվազագույն աշխատավարձի վեցապատիկի չափով (55,000.00 ՀՀ դրամ X 6 = 330,000 ՀՀ դրամ): Մեկ վերաբնակեցվող ԱԵՏՏ կստանա օժանդակություն` 6 ամսվա նվազագույն աշխատավարձի չափով: Բոլոր խիստ ազդեցության ենթակա ԱԵՏՏ-ների համար ընդհանուր փոխհատուցումը կազմում է 65,030,637.00 ՀՀ դրամ: Մանրամասները տե՛ս Աղյուսակ Ժ10-ում:
Աղյուսակ Ժ10. Խիստ ազդեցության ենթակա ԱԵՏՏ-ների փոխհատուցումը
._______________________________________________________________.
|Խիստ ազդեցությունների տեսակները |Քանակ|Միավոր |Ընդհանուր |
| | |արժեքները | |
| | |(ՀՀԴ) | |
|________________________________|_____|__________|_____________|
|Խիստ ազդեցություն կրող ԱԵՏՏ-ներ,| 273|236,998.67|64,700,637.00|
|որոնք կորցնում են մշակելի հողի | | | |
|10 տոկոս և ավելին | | | |
|________________________________|_____|__________|_____________|
|Վերաբնակեցվող խիստ ազդեցության | 1|330,000.00| 330,000.00|
|ենթակա ԱԵՏՏ | | | |
|________________________________|_____|__________|_____________|
|Ընդհանուր | 274| |65,030,637.00|
._______________________________________________________________.
Օժանդակություն խոցելի անձանց/ԱԵՏՏ-ներին
185. Լրացուցիչ օժանդակություն է տրվում խոցելի խմբերին: Բոլոր խոցելի ԱԵՏՏ-ները, ներառյալ սեփականատերերը, վարձակալները և փաստացի օգտագործողները, անկախ իրավունքների ձևակերպումից, պետք է ստանան օժանդակություն, մասնավորապես կանանց կամ տարեց մարդկանց կամ հաշմանդամների կողմից ղեկավարվող ԱԵՏՏ-ները, ինչպես նաև ընտանիքի անապահովության գնահատման համակարգում համակարգում հաշվառված և ընտանեկան նպաստ ստացող ԱԵՏՏ-ները: Օժանդակությունը կտրվի ամսական նվազագույն աշխատավարձի (55,000 ՀՀԴ) 6-ապատիկի չափով: Ի լրումն, խոցելի տնային տնտեսություններն ունեն Ծրագրի շրջանակներում նախատեսվող աշխատատեղերում աշխատելու համար գերակայություն: Խոցելի ԱԵՏՏ-ներին տրամադրվող ընդհանուր օժանդակությունը կազմում է 30,690,000.00 ՀՀԴ:
Աղյուսակ Ժ11. Օժանդակություն սոցիալապես խոցելի անձանց համար
.________________________________________________________________.
|ԱԵՏՏ խոցելիության տեսակը |Քանակ|Միավոր արժեք|Ընդհանուր |
| | |(ՀՀԴ) | |
|_______________________________|_____|____________|_____________|
|Աղքատ (ԸՆՀ-ում գրանցված) | 51| 330,000.00|16,830,000.00|
|_______________________________|_____|____________|_____________|
|Կանանց կողմից ղեկավարվող | 19| 330,000.00| 6,270,000.00|
|_______________________________|_____|____________|_____________|
|Տարեցների կողմից ղեկավարվող | 19| 330,000.00| 6,270,000.00|
|_______________________________|_____|____________|_____________|
|Հաշմանդամների կողմից ղեկավարվող| 4| 330,000.00| 1,320,000.00|
|_______________________________|_____|____________|_____________|
|Ընդհանուր խոցելի ԱԵՏՏ-ներ | 93| |30,690,000.00|
|(առանց կրկնահաշվարկի) | | | |
.________________________________________________________________.
Վերաբնակեցման օժանդակություն
186. Վերաբնակեցման օժանդակությունը կտրամադրվի այն ծախսերի հիման վրա, որոնք կկրեն ԱԵՏՏ-ները իրենց շարժական գույքը օտարվող բնակելի կամ ոչ բնակելի շինություններից տեղափոխելու համար: Արժեքները հաշվարկված են 1.5-2 տոննա բեռնատարի, տեխնիկայի և աշխատուժի համար ընդհանուր ծախսերի հիման վրա: Միջինում 50 կմ տրանսպորտային հեռավորության համար 1.5-2 տոննա բեռնված բեռնատարի վարձումը մոտավոր գնահատվել է 25,000.00 ՀՀ դրամ: Այս փոխհատուցումը կտրվի 6 ԱԵՏՏ-ների: Ի լրումն, մեկ ֆիզիկապես վերաբնակեցվող ԱԵՏՏ-ին կտրվի նաև 1 ամսյա կենսապահովման ծախսերը հոգալու համար վերաբնակեցման օժանդակություն: Վերաբնակեցման ընդհանուր ծախսերը կազմում են 205,000.00 ՀՀ դրամ:
Աղյուսակ Ժ12. Տրանսպորտային ծախսերը և կենսապահովման օժանդակությունը
._______________________________________________________.
|Օժանդակության տեսակը|ԱԵՏՏ-ների|Օժանդակության|Ընդհանուր |
| |քանակ |միավոր արժեք |(ՀՀ դրամ) |
| | |(ՀՀ դրամ) | |
|____________________|_________|_____________|__________|
|Տրանսպորտային ծախսեր| 6| 25,000.00|150,000.00|
|____________________|_________|_____________|__________|
|1 ամսյա | 1| 55,000.00| 55,000.00|
|կենսապահովման | | | |
|վերաբնակեցման | | | |
|օժանդակություն | | | |
|____________________|_________|_____________|__________|
|Ընդհանուր | 7| |205,000.00|
._______________________________________________________.
2.8 ՀԱՄԱՅՆՔԱՅԻՆ ԿԱՌՈՒՅՑՆԵՐ և ՀԱՆՐԱՅԻՆ ՀԱՂՈՐԴՈՒՂԻՆԵՐ
187. Ճանապարհի վերջնական ծրագծի արդյունքում ազդեցության են ենթակա հանրային ենթակառուցվածքներ, մասնավորապես երթուղային տրանսպորտի (ավտոբուսի) հինգ կանգառ և ավտոմեքենաների տեխզննության հարթակ: Նշված ենթակառուցվածքները պետք է տեղափոխվեն Ծրագրի շրջանակներում և իրավասուների հետ համաձայնեցման արդյունքում` դրանք նախածրագրային նպատակների համար վերատեղադրելու նպատակով:
3. ԿԻՐԱՌԵԼԻ ՀԱՐԿԵՐԸ
188. Սեփականության օտարման կապակցությամբ ՀՀ հարկային օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերում օտարման ենթակա սեփականատեր հանդիսացող ԱԵԱ-ների` իրավաբանական անձանց, անհատ ձեռնարկատերի և անհատ ձեռնարկատեր չհանդիսացող ֆիզիկական անձանց մոտ կարող են առաջանալ հարկային պարտավորություններ:
189. Սակայն, պետք է հաշվի առնել, որ «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածի «բ» կետի համաձայն` հարկ վճարողները հաշվետու ժամանակաշրջանի արդյունքներով հարկային օրենսդրությամբ այլ բան սահմանված չլինելու դեպքում պարտավոր են ինքնուրույն հաշվարկել սահմանված հարկերի գումարները և իրականացնել դրանց վճարումը բյուջե:
190. Այս կապակցությամբ «Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին» ՀՀ օրենքի 11-րդ հոդվածի 5-րդ մասը սահմանում է, որ սեփականության օտարման հետ կապված օտարվող սեփականության սեփականատիրոջ համար պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից այդ կապակցությամբ առաջացող ֆինանսական պարտավորությունները (հարկեր, տուրքեր, պարտադիր վճարներ) հատուցում է ձեռքբերողը:
191. Վերոգրյալ նորմերի բովանդակությունից բխում է, որ հարկ վճարող հանդիսացող ԱԵԱ-ն պարտավոր է սեփականության օտարման կապակցությամբ առաջացող հարկերը ինքնուրույն հաշվարկել և օրենքով սահմանված ժամկետում վճարել ՀՀ պետական բյուջե, իսկ ձեռքբերողը կրում է սեփականության օտարման կապակցությամբ ԱԵԱ-ի մոտ առաջացող հարկերի հատուցման պարտականությունը: Ընդ որում, ձեռքբերողի մոտ հարկերի հատուցման պարտականությունն առաջանում է հարկերի հատուցման պահանջը` հիմնավորող փաստաթղթերով ԱԵԱ-ի կողմից ձեռքբերողին ներկայացնելուց հետո: Ամեն դեպքում ԾԻԿ-ը կիրազեկի և կաջակցի ԱԵԱ-ներին` հարկային օրենսդրության պահանջներին պատշաճ ուշադրություն հրավիրելու համար: ՀՕՏԾ շրջանակներում փոխհատուցում ստանալու իրավունք ունեն նաև ազդեցության ենթակա կազմակերպությունում, անհատ ձեռնարկատերերի մոտ աշխատող և աշխատանքի կորուստ կրող ֆիզիկական անձինք (այսուհետ` Աշխատողներ): Աշխատողներին տրամադրվող փոխհատուցման գումարը «Եկամտային հարկի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջներին համաձայն հանդիսանում է եկամտային հարկով հարկվող օբյեկտ:
192. Նկատի ունենալով, որ «Հասարակության և պետության կարիքների համար սեփականության օտարման մասին» ՀՀ օրենքի ուժով ձեռքբերողի վրա դրված է միայն սեփականության օտարման կապակցությամբ օտարվող սեփականության սեփականատիրոջ մոտ առաջացող հարկերը հատուցելու պահանջ, ուստի Աշխատողների մոտ առաջացող եկամտային հարկը ձեռքբերողի կողմից ենթակա չէ հատուցման և նվազեցվում է Աշխատողներին տրամադրվող փոխհատուցման գումարներից: Եկամտային հարկը հաշվարկվում և վճարվում է ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:
193. ՀՕՏԾ ամփոփ բյուջեն պետք է համապատասխան միջոցներ նախատեսի նաև ՀՀ օրենսդրությամբ առաջացող հարկային պարտավորությունների հատուցման ձեռքբերողի պարտավորությունն ապահովելու համար: Հաշվի առնելով, որ ՀՕՏԾ բյուջեի կազմման և հաստատման դրությամբ հնարավոր չէ ճշգրտել նշված պարտավորության կատարմանն ուղղված ֆինանսական միջոցների պահանջվող չափը, ուստի ՀՕՏԾ բյուջեում հարկերի մասով նախնական հաշվարկված (որը կատարված է միայն ԱԱՀ շեմը գերազանցող դեպքերով) միջոցների ոչ բավարար լինելու դեպքում Կառավարությունը կապահովի լրացուցիչ բյուջեի հատկացումը:
4. ԱՄՓՈՓ ԲՅՈՒՋԵՆ և ՖԻՆԱՆՍԱՎՈՐՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԸ
194. Տրանշ 3 Լանջիկ-Գյումրի ճանապարհահատվածի ՀՕՏ գնահատված ընդհանուր բյուջեն 875.918.889,65 ՀՀ դրամ է, որը համարժեք է 1.848.086,10 ԱՄՆ դոլարի
(US$ 1= 473.96 ՀՀ դրամ, առ 18.06.2015թ. դրությամբ), ինչպես սահմանված է Աղյուսակ Ժ13-ում: ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարությունը երաշխավորում է, որ հողերի օտարման և տարաբնակեցման միջոցները հաստատված և վերաբաշխված են ՀՀ ֆինանսների նախարարության կողմից և ժամանակին կփոխանցվեն համապատասխան հաշվեհամարներին` սույն ՀՕՏԾ իրականացման համար:
195. Այլ ծախսերը, որոնք ներառում են ԲԼՄ և օրինականացման (բացառությամբ ինքնակամ կառույցների օրինականացումից) ծախսերը ներառված են վարչական ծախսերի մեջ, որոնք կարող են ավելանալ ՀՕՏԾ իրականացման ընթացքում: Նշվածը դիտարկված է միանվագ վճարման հիմքով: Ավելին, հողերի և շինությունների պետական գրանցման հետ կապված գործարքային ծախսերը, որոնք ենթակա են Ծրագրի կողմից վճարման, թվարկված են: Պետական գրանցման ծախսերը հաշվարկված են օտարման ենթակա յուրաքանչյուր սեփականության համար: Հնարավոր ծախսերը, որոնք ներառված են սույն գլխում, հետևյալն են` 1) նոտարական ծառայությունների հետ կապված ծախսեր և պետական տուրքերի վճարումներ, 2) անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեին (ԱԳԿՊԿ) վճարվող պետական տուրքեր, 3) սեփականության իրավունքի պետական գրանցման հետ կապված վճարներ, 4) հնարավոր հարկերը, որոնք կարող են ի հայտ գալ փոխհատուցման գործընթացում: Գրանցման ծախսերը հաշվարկվել են յուրաքանչյուր հողի օտարվող մասի համար, հաշվի առնելով, որ հողամասերը կարող են օտարվել մի քանի մասերով: Համայնքային հողերի համար հաշվարկվել են միայն սեփականության իրավունքի գրանցման հետ կապված ծախսերը: Հնարավոր դատական ծախսերը նույնպես հաշվարկվել են վարչական ծախսերի բյուջեում` միանվագ հիմունքներով: ՀՕՏԾ իրականացման ներքին մոնիտորինգի հետ կապված ծախսերը ևս պետք է ֆինանսավորվեն ՀՕՏԾ վարչական բյուջեից:
196. Ամփոփ բյուջեում նշված ՀՕՏԾ իրականացման ծառայությունների (Իրականացող թիմ, չափագրող և գնահատող, գյուղատնտես և այլն) բյուջեն, ներառյալ հարկերը, նախատեսված է ամբողջ Տրանշ 3 Թալին-Գյումրի ճանապարհահատվածի համար (և՛ ԱԶԲ, և՛ ԵՆԲ ֆինանսավորվող հատվածների համար):
197. ՀՕՏԾ իրականացման ժամանակ կադաստրային ուղղումների, նախագծային փոփոխությունների և այլնի հետևանքով ի հայտ եկած ազդեցությունների բոլոր փոփոխությունները կկատարվեն որպես ՀՕՏԾ փոփոխություններ և կառավարությունը կերաշխավորի պահանջվող լրացուցիչ բյուջեի հատկացումը` նշված դեպքերով համապատասխան փոխհատուցումները և դրանց մասով ՀՕՏ իրականացումն ապահովելու համար:
Աղյուսակ Ժ13. ՀՕՏԾ իրականացման Ամփոփ Բյուջե
._____________________________________________________________________.
|Միավորը |Ընդհանուր արժեքը|
| |(ՀՀԴ) |
|_____________________________________________________________________|
|ՓՈԽՀԱՏՈՒՑՄԱՆ ԲՅՈՒՋԵ, ՆԵՐԱՌՅԱԼ ՕԺԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ |
|_____________________________________________________________________|
|Հող (ներառում է 15%) | 216.914.982,40|
|____________________________________________________|________________|
|Շենքեր և շինություններ (ներառում է 15%) | 278.107.409,00|
|____________________________________________________|________________|
|Մշակաբույսեր | 72.787.385,33|
|____________________________________________________|________________|
|Ծառերի փոխհատուցում | 2.653.200,00|
|____________________________________________________|________________|
|Ձեռնարկատիրական գործունեության և աշխատանքի կորուստ | 24.234.082,00|
|____________________________________________________|________________|
|Վարձակալության փոխհատուցում | 904.803,00|
|____________________________________________________|________________|
|Օժանդակություն խիստ ազդեցության դեպքում | 65.030.637,00|
|____________________________________________________|________________|
|Օժանդակություն խոցելիության համար | 30.690.000,00|
|____________________________________________________|________________|
|Վերաբնակեցման օժանդակություն | 250.000,00|
|____________________________________________________|________________|
|Պետական գրանցում և նոտարական ծառայություններ | 1.822.700,00|
|(օտարում) | |
|____________________________________________________|________________|
|Կիրառելի հարկերի հատուցում (նախնական) | 34.534.500,00|
|____________________________________________________|________________|
|Փոխհատուցում և օժանդակություն, Ենթաընդհանուր | 727.929.698,73|
|____________________________________________________|________________|
|Չնախատեսված ծախսեր (եթե առկա է)` դատական ակտերից | 21.837.890,96|
|բխող փոխհատուցման արժեքի փոփոխությունների համար | |
|(փոխհատուցման բյուջեի 3%) | |
|____________________________________________________|________________|
|Ընդհանուր փոխհատուցման և օժանդակության բյուջե | 749.767.589,69|
|____________________________________________________|________________|
|Վարչական ծախսեր | |
|____________________________________________________|________________|
|Իրականացման ծառայություններ (Իրականացնող խումբ, | -|
|չափագրող և գնահատող, գյուղատնտես և այլն), | |
|ներառյալ հարկերը * | |
|____________________________________________________|________________|
|Օրինականացման/ուղղման ծախսերը | 5.676.300,00|
|____________________________________________________|________________|
|Դատական ծախսերը (ներառյալ պետական գրանցման ծախսերը | 3.956.000,00|
|և նոտարական ծախսերը) | |
|____________________________________________________|________________|
|Դատական ծախսերը փորձաքննությունների համար, եթե առկա | 1.186.800,00|
|է (դատական ծախսերի 3%) | |
|____________________________________________________|________________|
|Վարչական ծախսերի ենթաընդհանուր | 10.819.100,00|
|____________________________________________________|________________|
|Այլ վարչական ծախսեր (վարչական ծախսերի 10%) | 1.081.910,00|
|____________________________________________________|________________|
|Վարչական ծախսերի ընդհանուր | 11.901.010,00|
|_____________________________________________________________________|
|ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ 761.668.599,69|
|_____________________________________________________________________|
|Չնախատեսված (ընդհանուրի 15%) | 114.250.289,95|
|____________________________________________________|________________|
|ԸՆԴԱՄԵՆԸ (ՀՀԴ) | 875.918.889,65|
|____________________________________________________|________________|
|ԸՆԴԱՄԵՆԸ (ԱՄՆ դոլար) 18.06.2015 - ԱՄՆԴ/ՀՀԴ= 473.96 | 1.848.086,10|
._____________________________________________________________________.
* Ներառված է Տ3 Թալին-Լանջիկ (ԱԶԲ կողմից ֆինանսավորվող հատված)
ՀՕՏԾ-ում
198. ՀՕՏԾ ընդհանուր բյուջեն 875.918.889,65 ՀՀ դրամ է (1.848.086,10 ԱՄՆ դոլար), որը ներառում է բոլոր կորուստները, օժանդակությունները և անկանխատեսելի ծախսերը: Կառավարությունը պետք է տեղաբաշխի փոխհատուցման բյուջեն ՀՕՏԾ-ն կառավարության կողմից հաստատվելուց հետո 15 օրվա ընթացքում: Ի լրումն, վերջնական ՀՕՏԾ արտաքին մոնիտորինգը կարժենա 48,000 ԱՄՆ դոլար, որը կֆինանսավորվի վարկի միջոցներից:
Ի. ՄՈՆԻՏՈՐԻՆԳ ԵՎ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ
1. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ
199. ՀՕՏԾ-ի իրականացումը կենթարկվի ինչպե՛ս ներքին, այնպե՛ս էլ արտաքին մոնիթորինգի: ԾԻԳ-ի ՏՀԹ-ն պատասխանատու կլինի տարաբնակեցմանն առնչվող բոլոր աշխատանքների ներքին մոնիտորինգի համար: Կներգրավվի Արտաքին մոնիտորինգի գործակալություն (ԱՄԳ), որի առաջադրանքները կներառեն ՀՕՏԾ իրականացման գործընթացի մոնիտորինգը, հիմնախնդիրների, դժվարությունների հայտնաբերումը, ԾԻԿ-ի մոնիթորինգային տեղեկատվության ստուգումը և համապատասխան լուծումների առաջարկումը: Ընդհանուր առմամբ, մոնիթորինգի համակարգերը մշակվել են. 1) հետևելու համար տարաբնակեցման գործողությունների մատուցումը ԱԵԱ-ներին (օրինակ, փոխհատուցման տրամադրում, տների գնում և այլն), և 2) գնահատելու համար արդյոք պլանավորված գործողությունները տվել են սպասվող արդյունքը:
200. Առանցքային նպատակն է դիտարկել. ա) ՀՕՏԾ-ի պլանավորման գործընթացը (ներառյալ տվյալների հավաքագրումը, վերանայումը, ստուգումը և ՀՕՏԾ-ի վերջնական մշակումը համապատասխան խորհրդատուների կողմից), բ) ՀՕՏԾ-ի իրականացումը (ներառյալ փոխհատուցումների և օժանդակությունների տրամադրումը, խորհրդատվությունը և բողոքների լուծման գործընթացը, և գ) ՀՕՏԾ-ի երկարաժամկետ վերականգնման ազդեցությունը:
2. ՆԵՐՔԻՆ ՄՈՆԻՏՈՐԻՆԳ
201. Ներքին մոնիտորինգը պարբերաբար կիրականացվի ԾԻԿ-ի ՏՀԹ-ի կողմից: Արդյունքները կներկայացվեն ԱԶԲ-ին Սոցիալական մոնիտորինգի կիսամյակային հաշվետվությունների (ՍՄԿՀ) միջոցով: ՍՄԿՀ-երը կպատրաստվեն` հիմք ընդունելով Իրականացման Խորհրդատուի (ԻԽ) պատրաստած ՀՕՏԾ իրականացման ամսական հաշվետվությունները: Ներքին մոնիտորինգի ցուցանիշները կլինեն գործընթացներին և անմիջական հետևանքներին ու արդյունքներին վերաբերող ցուցանիշները, որոնք կհավաքագրվեն յուրաքանչյուր ամիս ՀՕՏԾ-ի իրականացման առաջընթացի և արդյունքների գնահատման, ինչպես նաև աշխատանքային ծրագրի փոփոխման նպատակով, եթե առկա է նման անհրաժեշտություն: Ներքին մոնիտորինգի հատուկ ցուցանիշներն են`
. Հողի օտարման և հողի փոխհատուցման վճարումների կարգավիճակը,
. Փոխհատուցման վճարումը ազդեցության ենթակա կառույցների և այլ ակտիվների համար,
. ԱԵԱ-ների տարաբնակեցումը,
. Եկամտի կորստի հետ կապված վճարումները,
. Նպաստների, վերաբնակեցման նպաստների վճարումը, տարաբնակեցման հետ կապված աջակցությունը,
. Օժանդակությունների տրամադրումը,
. Եկամուտների և կենսապահովման վերականգնմանն ուղղված աշխատանքները,
. ՀՕՏ գենդերային դրույթները
. Բողոքների լուծումը, և
. Այլ օժանդակող ծառայությունները:
202. Ներքին մոնիտորինգը կտարածվի ԱԵԱ-ների 100%-ի վրա, ովքեր առանձնացվել են Մանրամասն չափագրման հետազոտության և մարդահամարի ընթացքում: Մոնիթորինգային տվյալները կհավաքագրվեն հետևյալ գործիքների միջոցով`
. Բոլոր ԱԵԱ-ների համար մարդահամարի տվյալների և իրավունքների վերանայում,
. ԱԵԱ-ներին խորհրդատվության տրամադրում և ոչ պաշտոնական հարցազրույցներ,
. Առանցքային տեղեկատուների հետ հարցազրույցներ,
. Բողոքների հասցեագրման գրանցամատյան, և
. Համայնքային հանրային հանդիպումներ:
3. ԱՐՏԱՔԻՆ ՄՈՆԻՏՈՐԻՆԳ
203. Արտաքին մոնիտորինգը կիրականացնի Արտաքին մոնիտորինգի գործակալության (ԱՄԳ) կողմից: ԱՄԳ ՏԱ-ն ներկայացված է Հավելված 9-ում: Արտաքին մոնիտորինգը նախատեսում է երկու տեսակի աշխատանքներ` ա) ՀՕՏԾ-ի իրականացման փոխհատուցման տրամադրման կարճաժամկետ մոնիտորինգ և գնահատում, ինչպես նաև բ) ՀՕՏԾ-ի վերականգնողական ազդեցությունների երկարաժամկետ գնահատում:
Կարճաժամկետ մոնիտորինգ/ ՀՕՏԾ-ի իրականացման գնահատում
204. Սույն առաջադրանքը կիրականացվի ՀՕՏԾ-ի իրականացմանը զուգահեռ և կնախատեսի բազմաթիվ տեղանքային այցելություններ և հաղորդակցություններ ԱԵԱ-ի և ԻԳ-ի հետ: Սույն առաջադրանքի ավարտին վերջնական Համապատասխանության հաշվետվություն կմշակվի, որում կնշվի, արդյոք փոխհատուցման ծրագիրը կատարվել է` հիմք ընդունելով Տրանշ 3 ՀՕՏԾ-ի, ԲՖԳ ՀՕՏՇ-ի և ԱԶԲ երաշխիքային պահանջները: Համապատասխանության հաշվետվությունը կտրամադրվի ԾԻԳ-ին (ՏԿՆ-ին) և ԱԶԲ-ին և պայման կհանդիսանա շինարարական աշխատանքների մեկնարկի համար: ՀՕՏԾ իրականացման յուրաքանչյուր ենթահատվածի համար կպատրաստվեն առանձին Համապատասխանության հաշվետվություններ: Համապատասխանության հաշվետվությունները կներառեն հետևյալ կետերը`
. ԱԵՏՏ-ների և ԱԵԱ-ների թվաքանակի ճշտում,
. Ճշտում առ այն, որ ազդեցությունների չափումները արձանագրություններում համապատասխանում են իրական ազդեցություններին,
. Ճշտում առ այն, որ արձանագրություններում օգտագործված փոխհատուցման միավոր դրույքաչափերը համապատասխանում են ՀՕՏԾ-ի դրույթներին,
. Ճշտում առ այն, որ փոխհատուցումը տրամադրվել է բոլոր ԱԵՏՏ-ներին, ներառյալ գենդերային դրույթները, և ՀՕՏԾ-ում նշված գումարներին համապատասխան,
. Գնահատում առ այն, թե ինչպես է իրականացվել փոխհատուցման գործընթացը/ինչ ժամկետներ են սահմանվել այդ գործընթացի համար` ՀՕՏԾ-ի դրույթների և արդյունավետության պարամետրերի առնչությամբ,
. Բողոքների դեպքերի վերանայում` ներառյալ գնահատումն առ այն, թե արդյոք բողոքի լուծումն իրականացվել է ՀՕՏԾ-ի դրույթներին համապատասխան և գոհացնելով ԱԵԱ-ին,
. ԱԵԱ-ի գոհունակության գնահատում` հիմնված ԱԵՏՏ-ների 25% ընտրանքային խմբի հետազոտության վրա,
. Դատական օտարման դեպքերի իրականացման և ավարտի գնահատում,
. Հանրային խորհրդատվության իրականացման և ԻԳ-ԱԵԱ հաղորդակցության գնահատում,
. Խիստ ազդեցության ենթարկված, խոցելի և վերաբնակեցված ԱԵԱ-ներին օժանդակությունների հատկացման գնահատում, և
. ՀՕՏԾ-ի համապատասխանության կամ անհամապատասխանության վերջնական գնահատում:
Եթե ՀՕՏԾ իրականացումը բավարար չէ, վերջնական գնահատումը պետք է մանրամասն ներկայացնի անհրաժեշտ ճշգրտող միջոցառումները:
ՀՕՏԾ ծրագրի վերականգնողական ազդեցությունների երկարաժամկետ գնահատում
205. Սույն առաջադրանքը կկատարվի ՀՕՏԾ իրականացման ավարտից մեկ տարի հետո` պարզելու, արդյոք ՀՕՏԾ-ի վերականգնողական նպատակները հաջողվել են, թե` ոչ: Սույն ՀՕՏԾ-ում ներառված ՍՏՀ տվյալները ելակետային ուղենիշներ կհանդիսանան ծրագրի նախնական և վերջնական պայմանների համեմատության համար, այնուամենայնիվ ԱՄԳ կողմից կարող են հավաքվել այլ լրացուցիչ ելակետային տվյալներ, եթե անհրաժեշտ լինի: Հետազոտությունը կներկայացնի`
. ԱԵԱ-ների սոցիալ-տնտեսական պայմանները տարաբնակեցման ժամանակաշրջանից հետո,
. ԱԵԱ-ների հետ հաղորդակցությունը և նրանց արձագանքները իրավունքների, փոխհատուցման, ընտրությունների, այլընտրանքային զարգացումների և տարաբնակեցման ժամանակացույցերի վերաբերյալ և այլն,
. Փոփոխությունները բնակարանային և եկամտային մակարդակներում,
. Սեփականության/գույքի գնահատումը,
. Դժգոհությունների/բողոքների հասցեագրման ընթացակարգերը,
. Փոխհատուցման հատկացումը,
. ԱԵԱ-ների գոհունակությունը տարաբնակեցման ժամանակաշրջանից հետո,
. ԱԵԱ-ների տնտեսական և սոցիալական բազայի վերականգնման մակարդակը,
. ԱԵԱ-ների կենսամակարդակի և ապրուստի միջոցների փոփոխությունը,
. Երկարաժամկետ արդյունավետությունը, իրավունքների ազդեցությունն ու կայունությունը և
. Հետագա մեղմացնող միջոցառումների անհրաժեշտությունը և քաղված դասերը:
---------------------
ԻՐՏԵԿ - NN 1-9 հավելվածները չեն բերվում